Σήμερα είναι μια μέρα που, εξαιτίας των οικονομικών εξελίξεων, μας προβληματίζει, μας αγγίζει ιδιαίτερα. Έχουμε μέχρι στιγμής ,σύμφωνα με τις στατιστικές, 500.000 Έλληνες ιδίως νέους που η ανεργία και η έλλειψη προοπτικής τούς έστειλε σε χώρες της Δυτικής Ευρώπης για δουλειά και για την καριέρα τους. Όταν, λοιπόν, η 18η Δεκεμβρίου είναι η παγκόσμια ημέρα του μετανάστη, παρατηρούμε πως η ιστορία επαναλαμβάνεται για τη χώρα μας μετά το τρομερό κύμα φευγιού εκεί στα τέλη του `50 και το `60.
Ακόμα, οι αμέτρητοι οικονομικοί μετανάστες που υπάρχουν στη χώρα μας καθορίζουν το εύρος ενός προβλήματος, που ήδη έχει φθάσει στα όριά του, είναι σε έκρηξη. Οικονομικοί μετανάστες, άλλοι εξαιτίας πολέμων, άλλοι με τόση εκμετάλλευση από δουλέμπορους αναζητούν μια καλύτερη ζωή, ένα ελληνικό ή ευρωπαϊκό «όνειρο».
Η Ελλάδα, λοιπόν, αντιμετωπίζει εις διπλούν πλέον το πρόβλημα. Έχουμε στη χώρα μας πάνω από ένα εκατομμύριο μετανάστες ιδίως οικονομικούς και φυσικά υπάρχει και η αιμορραγία των παιδιών που φεύγουν, γιατί ο τόπος αδυνατεί να τους προσφέρει τα στοιχειώδη.
ΤΟ ΚΥΜΑ ΑΠΟ ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ
Πελώριο, λοιπόν, το πρόβλημα, μια και σ’ αυτό πρέπει να συνυπολογίσουμε και εκείνους που φεύγουν από τις χώρες τους για πολιτικούς λόγους. Στην Ελλάδα είχαμε ένα άλλο τέτοιο τραγικό φαινόμενο με όσους αναχώρησαν λόγω της δικτατορίας του `67. Ωστόσο, και ο εμφύλιος πόλεμος δημιούργησε μια εσωτερική μετανάστευση και αστυφιλία. Να αναφερθώ, βέβαια, και στο τρομερό, προσφυγικό κύμα από τη Μικρά Ασία μετά τα τραγικά γεγονότα του 1922. Έτσι, οι Έλληνες σκηνοθέτες γύρισαν πολλές ταινίες ιδίως τα τελευταία χρόνια. Είχαμε και πολλά ντοκιμαντέρ, ορισμένα εκ των οποίων σκηνοθέτησε με σπάνια ευαισθησία ο Σταύρος Ιωάννου.
ΟΙ ΓΚΑΣΤΕΡΜΠΑΪΝΤΕΡΣ
Η ελληνική μετανάστευση ιδίως σε Γερμανία, Βέλγιο και Σουηδία καταγράφηκε και από ξένους δημιουργούς με τρεις τουλάχιστον πολύκροτες ασπρόμαυρες ταινίες: Ο Έλληνας γείτονας του Φασμπίντερ και το Με λένε Στέλιο του Μπεργκεστρόλε κατέγραψαν την ιστορία των λεγόμενων γκάστερμπάιντερς. Ο Ελία Καζάν στην κορυφαία ταινία του Αμέρικα Αμέρικα αναφέρθηκε στο αμερικανικό όνειρο με τη μετανάστευση Ελλήνων από τη Μικρά Ασία.
Κορυφαίοι Έλληνες δημιουργοί σκηνοθέτησαν ταινίες υψηλού επιπέδου. Γύρω στο `20 είχαμε μεγάλο κύμα μετανάστευσης από την Ελλάδα στην Αμερική. Ήταν οι λεγόμενες νύφες της φωτογραφίας. Στη γνωστή δημιουργία του Οι νύφες ο Παντελής Βούλγαρης αφηγείται μια δραματική ιστορία, ένα οδοιπορικό και μια κατάργηση του συναισθηματικού κόσμου πολλών γυναικών, που κατά βάση διακινούνταν ως εμπόρευμα, για να παντρευτούν τελείως άγνωστους άνδρες
Η ΑΜΕΡΙΚΗ ΤΩΝ … ΒΑΛΚΑΝΙΩΝ
Ο Νίκος Παπατάκης μάς πρόσφερε μια συγκλονιστική ταινία, τη Φωτογραφία, που όχι μόνο στο σενάριό της κατά το ήμισυ διαθέτει το ίδιο θέμα, αλλά πάει και πιο πέρα, πολύ παραπάνω. Γουναράδες από την Καστοριά ζουν στο Παρίσι και η γούνα τούς αποφέρει κέρδη. Όμως, το συναίσθημα, το όνειρο ενός γάμου θα δημιουργήσει μια τρομερή περιπλοκή και τον τελικό θάνατο του βασικού ήρωα.
Ο Σωτήρης Γκορίτσας θα βραβευθεί με Χρυσό Αλέξανδρο για την υπέροχη ταινία του Απ’ το χιόνι. Είναι η εποχή της μεγάλης αλβανικής μετανάστευσης στην Ελλάδα. Αλβανοί μπαίνουν λαθραία στη χώρα μας, που τη θεωρούν Αμερική των Βαλκανίων. Η αλήθεια που θα εισπράξουν θα είναι τελικά αρνητική και δραματική. Η διάλυση της ουτοπίας είναι τραγική σε όλα τα επίπεδα.
Στην Λιούμπι της Λάγιας Γιούργου η ομώνυμη ηρωίδα είναι μια πανέμορφη κοπέλα από χώρα της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Θα δουλέψει ως οικιακή βοηθός δίπλα σε μια παραπληγική, ενώ ερωτεύεται παράφορα το γιο της.
Ο ΠΑΓΟΣ ΤΗΣ ΑΠΟΓΟΗΤΕΥΣΗΣ
Η κοπέλα επενδύει, λοιπόν, όχι μόνον οικονομικά αλλά και συναισθηματικά και φθάνει η συντριβή της σε όλα τα επίπεδα, γιατί θεωρείται πολίτης δεύτερης κατηγορίας. Είναι μια εξαιρετική, συναρπαστική και πικρή ταινία.
Φυσικά δεν θα ξεχάσω τη λιτή, σχεδόν ντοκιμαντερίστικη δουλειά του Σταύρου Ιωάννου Χορεύοντας στον πάγο. Είναι τρεις Βουλγάρες κοπέλες που επιχειρούν να περάσουν τα σύνορα με την Ελλάδα, για να ζήσουν και να εργασθούν στη χώρα μας. Οι ταλαιπωρίες τους είναι τρομερές, η χυδαιότητα περισσή και στο τέλος το μόνο όνειρο δείχνει να είναι ο θάνατος σε μια μινιμαλιστική τραγωδία.
Επιθυμώ να σημειώσω και την Επιστροφή του Βασίλη Δουβλή, μια εξαιρετική ταινία στους τόνους του νουάρ. Για την ακρίβεια μπορούμε να θεωρήσουμε αυτό το ενδιαφέρον φιλμ ως ένα ελεύθερο ριμέικ του κλασικού νουάρ Ο ταχυδρόμος χτυπάει πάντα δυο φορές.
ΣΤΟΝ ΕΜΦΥΛΙΟ ΠΟΛΕΜΟ
Ένας Αλβανός στη σύγχρονη Ελλάδα εργάζεται σ’ ένα απόμερο βενζινάδικο, που το κρατάει ένας τύπος με μια αισθησιακή γυναίκα. Ο έρωτας που αναπτύσσεται είναι ανεξέλεγκτος, ο ρατσισμός υψηλός και μοιραία φθάνουμε στο έγκλημα. Ο σκηνοθέτης επιθυμεί να καταγράψει την αδυναμία μιας ταχείας ενσωμάτωσης των μεταναστών και σε συναισθηματικό επίπεδο.
Υπάρχουν και πολλές άλλες ενδιαφέρουσες δημιουργίες, που αποδεικνύουν την ευαισθησία των σκηνοθετών μας, που λειτουργούν με κοινωνική, ιδεολογική και πολιτική ματιά. Όσο για την εσωτερική μετανάστευση αξιομνημόνευτη παραμένει η ταινία του Τάσου Ψαρά Καραβάν Σαράι, που αναλύει πολύ καλά το θέμα. Και ακόμη ο Κώστας Γιάνναρης στο Από την άκρη της πόλης δείχνει εύστοχα τα προβλήματα των γιων των μεταναστών στη σύγχρονη Αθήνα.
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ: ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Για όσους επιθυμούν να παρακολουθήσουν διακεκριμένες ξένες ταινίες που ασχολούνται με το θέμα της μετανάστευσης, σας δίνουμε μια μεγάλη λίστα και γκάμα με υπογραφές κορυφαίων δημιουργών για προμήθεια σε DVD.
Έχουμε λοιπόν: Παράδεισος στη Δύση του Κώστα Γαβρά, Βρώμικα όμορφα πράγματα του Στίβεν Φρίαρς, Η υπόσχεση των αδελφών Νταρντέν, L’ America του Τζιάνι Αμέλιο, Οι τρεις ταφές του Μελκιάδες Εστράντα του Τόμι Λι Τζόουνς, Ένας ελεύθερος κόσμοςτου Κεν Λόουτς, Το λιμάνι της Χάβρης του Άκι Καουρισμάκι, Το μίσοςτου Ματιέ Κασοβίτς, Τα παιδιά των ανθρώπων του Αλφόνσο Κουαρόν,Οι συμμορίες της Νέας Υόρκης του Μάρτιν Σκορσέζε, Πράσινη κάρτα του Πίτερ Γουέιρ, Χορεύοντας στο σκοτάδι του Λαρς Φον Τρίερ, West side story του Ρόμπερτ Γουάιζ.
Αυτοί είναι μόνον ενδεικτικοί τίτλοι για ένα θέμα που εδώ και εκατοντάδες χρόνια απασχολεί την παγκόσμια κοινότητα. Μετά μάλιστα την παγκοσμιοποίηση, τοπικοί πόλεμοι, πρόσφυγες, φυγάδες, πολιτικοί καταζητούμενοι ανήγαγαν το πρόβλημα στο σημαντικότερο ίσως μετά την ύφεση των ημερών μας. Η Ελλάδα βρίσκεται στην κορυφή της περίπτωσης, που την πονάει πλέον διπλά. Και εξαιτίας της τεράστιας εισαγωγής μεταναστών και από την έξοδο δικών μας ανθρώπων. Μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα.