Αν μη τι άλλο η παρουσία της Σοφίας, του ρομπότ που μιλάει με τη βοήθεια της Τεχνητής Νοημοσύνης, απασχόλησε ιδιαίτερα τη Θεσσαλονίκη είτε για τις «έξυπνες» απαντήσεις της σε συνέντευξη Τύπου, είτε για την πτώση της κατά τη διάρκεια της έκθεσης Beyond. Πέρα όμως από τον εντυπωσιασμό και τα ατέλειωτα σχόλια στο διαδίκτυο για την ατυχή στιγμή της, ήταν η αφορμή για να ανοίξει ξανά η συζήτηση αν η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) μπορεί να κατακτήσει τον κόσμο των ανθρώπων.
Ο διοικητής της Εθνικής Αρχής Κυβερνοασφάλειας της Ελλάδας και διευθυντής υπολογιστικών συστημάτων του ΜΙΤ Media Lab Μιχάλης Μπλέτσας, ήταν δίπλα στη Σοφία κατά την παρουσίαση και την συνέντευξη Τύπου στη Θεσσαλονίκη. Μιλώντας στη «ΜτΚ» αναφέρει πως ήταν μία χαριτωμένη εκδήλωση ιδιαίτερα για το κοινό της έκθεσης που ήρθε σε επαφή με ένα ανθρωποειδές ρομπότ. Ωστόσο, ο κ. Μπλέτσας τονίζει πως ρομποτικά η Σοφία δεν έχει ενισχυθεί από την Τεχνητή Νοημοσύνη με ιδιαίτερες δυνατότητες.
«Στην ουσία η Σοφία είναι η εφαρμογή ChatGPT, που την πακετάραμε και την βάλαμε σε ένα ρομπότ με ανθρώπινη μορφή, αντί να είναι σε μία οθόνη ή να ακούμε μόνο την φωνή. Του έδωσαν σώμα για να είναι πιο κοντά οπτικά σε εμάς. Η Σοφία δείχνει περισσότερο δυνατότητες για το μοντέλο της γλώσσας και όχι της ρομποτικής. Κουνάει απλά το πρόσωπό της και παίρνει εκφράσεις. Για εμάς που το βλέπουμε τεχνολογικά, δεν είναι κάτι ιδιαίτερο. Όμως γενικότερα όταν ένα τεχνολογικό επίτευγμα παίρνει ανθρωποειδή μορφή μάς δημιουργεί πιο έντονο ενδιαφέρον» λέει στη «ΜτΚ» ο Μιχάλης Μπλέτσας.
Την πτώση της Σοφίας, μπορεί να την ερμηνεύσει κανείς με δύο τρόπους: ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη είναι τόσο κοντά στο ανθρώπινο είδος που κάνει και αυτή ανθρώπινα λάθη ή ότι δεν πρόκειται να κατακτήσει ποτέ τον κόσμο με αυτά τα παραδείγματα. Στο δίλημμα αυτό, ο κ. Μπλέτσας, απαντάει χιουμοριστικά πως «και τα ρομπότ δείχνουν ότι όταν τα σπρώξει κάποιος μπορεί να πέσουν, όπως πέφτουν και οι άνθρωποι. Δείχνουν ότι μπορεί να τους συμβεί ό,τι και σε έναν άνθρωπο».
O διοικητής της Εθνικής Αρχής Κυβερνοασφάλειας μιλώντας για το μέλλον και την σχέση της Τεχνητής Νοημοσύνης με τον άνθρωπο, θεωρεί σχεδόν απίθανο να μας κατακτήσει αλλά βλέπει άμεσους κινδύνους παραπλάνησης και λαθών. Εξηγεί στη «ΜτΚ» πως ακριβώς προετοιμάζονται οι εφαρμογές που χρησιμοποιούν ΤΝ και επισημαίνει που και πόσο συχνά την συναντάμε στην καθημερινότητά μας.
Γιατί δεν μπορεί να μας κατακτήσει η ΤΝ
Επηρεασμένοι από ταινίες επιστημονικής φαντασίας, πολλοί έχουν στο πίσω μέρος του μυαλού τους ότι κάποια στιγμή η ΤΝ θα μπορέσει να αυτονομηθεί και να κατακτήσει το ανθρώπινο είδος ή έστω θα βρίσκεται σε τεχνολογικό πόλεμο με αυτόν. Ο κ. Μπλέτσας καθησυχάζει ακόμα και τις πιο ακραίες σκέψεις μας, εξηγώντας τους λόγους που το καθιστά ανέφικτο αυτό και αναλύοντας πως διαμορφώνονται τα μοντέλα της ΤΝ.
«Κάθε ανθρώπινη μορφή υψηλότερης νοημοσύνης κυριαρχούσε στις προηγούμενες με χαμηλότερη νοημοσύνη. Κάπως έτσι πιστεύουμε εξαφανίστηκαν οι Νεάντερταλ. Κάθε μορφή υψηλής νοημοσύνης ψάχνει και δημιουργεί το περιβάλλον για να κυριαρχήσει αλλά προς το παρόν δεν υπάρχει κανένα τέτοιο μονοπάτι για την Τεχνητή Νοημοσύνη. Δεν μπορεί να έχει σκοπούς ανάλογους με τους ανθρώπινους. Οδηγεί σε ανώτερες νοητικές δυνατότητες από τις ανθρώπινες αλλά μέχρι εκεί. Όπως όταν ανακαλύφθηκαν οι αριθμομηχανές, σταμάτησαν οι άνθρωποι να κάνουν πράξεις με τα χέρια, το ίδιο θα γίνει και με ΤΝ σε πράγματα που μπορεί να κάνει καλύτερα από τον άνθρωπο» αναφέρει ο Μιχάλης Μπλέτσας.
Εξηγώντας πως λειτουργεί η ΤΝ, ο κ. Μπλέτσας, μάς βοηθάει να κατανοήσουμε τα όριά της στον ανθρώπινο κόσμο. «Η ΤΝ είναι μοντέλο στενού σκοπού, ακόμη τουλάχιστον. Ο άνθρωπος της βάζει σκοπό και την αναπτύσσει με συγκεκριμένο στόχο. Κάποιοι πιστεύουν ότι η ΤΝ ακολουθώντας το μονοπάτι του μοντέλου της γλώσσας θα φτάσει στην ανθρώπινη νοημοσύνη και θα μοιάζει στη συμβολική επεξεργασία εγκέφαλου. Όντως όσα περισσότερα και μεγαλύτερα μοντέλα γλώσσας χρησιμοποιούν, τόσα περισσότερα δεδομένα αποκτά η ΤΝ, ωστόσο δεν θα μπορεί να φτάσει σε σημείο ανθρώπινου εγκεφάλου» επισημαίνει ο διευθυντής υπολογιστικών συστημάτων του ΜΙΤ Media Lab.
«Ποτίζεται» με παραδείγματα
Εντρυφώντας περισσότερο στον τρόπο λειτουργείας της ΤΝ, ο κ. Μπλέτσας μάς εξηγεί ότι «ποτίζεται» με παραδείγματα ως πρώτη ύλη αλλά αυτά πολλές φορές μπορεί να την οδηγήσουν σε λάθη. «Στην επιστήμη των υπολογιστών, έχουμε ως βασική αρχή ότι αν βάλεις σκουπίδια σε ένα μηχάνημα θα βγάλει και σκουπίδια. Όταν επεξεργάζεται κανείς ένα μοντέλο ΤΝ, αντί να δίνει ρητές οδηγίες, όπως κάνουμε όταν προγραμματίζουμε, του δίνει παραδείγματα ώστε να μάθει μέσα από αυτά. Αν τα παραδείγματα είναι προβληματικά, θα υπάρχει πρόβλημα και στην λειτουργία» εξηγεί ο κ. Μπλέτσας, δίνοντας παραδείγματα που η ΤΝ πέφτει σε λάθη.
«Οι πρώτες μορφές ΤΝ εκπαιδεύτηκαν σε μοντέλα τεχνητής όρασης, γι’ αυτό για παράδειγμα όταν έγραφε κανείς την λέξη ‘γιατρός’, έβγαζε μόνο άντρες με λευκή ποδιά» αναφέρει ο κ. Μπλέτσας. Ωστόσο, αν υπάρχει παρέμβαση σε μεγάλο βαθμό στα παραδείγματα, μπορεί να λειτουργήσει αντίθετα και να οδηγήσει σε νέα λάθη. «Από την άλλη, αν προσπαθεί να διορθώσεις σε υπερβολικό βαθμό πολώσεις, μπορεί να γίνουν και αστοχίες. Όπως για παράδειγμα, η Google προσπάθησε να κάνει διορθώσεις σε ένα μοντέλο της και μετά όταν έδωσε εντολή να ζωγραφίσει τον Πάπα, τον εμφάνιζε ως μία Ινδή γυναίκα. Που να ξέρει η ΤΝ τι είναι και πώς είναι ο Πάπας» συμπληρώνει ο κ. Μπλέτσας.
Η ευεργετική εκμετάλλευση
Αναλόγως, λοιπόν, τα παραδείγματα και τον τρόπο που θα χρησιμοποιήσει κανείς την Τεχνητή Νοημοσύνη, μπορεί να διευκολύνει την ζωή των ανθρώπων. Όπως λέει ο κ. Μπλέτσας, μπορεί να φτάσουμε σε σημείο οι συσκευές με ΤΝ να είναι αναγκαία εξαρτήματα του ανθρώπου που θα τον διευκολύνουν στην καθημερινότητά του.
Συγκεκριμένα, εκφράζει την πεποίθηση ότι πρέπει να μιλάμε για εκτεταμένη νοημοσύνη και όχι για τον άνθρωπο εναντίον της μηχανής αλλά για τον άνθρωπο μαζί με τη μηχανή. «Η ΤΝ μπορεί να δεχθεί τεράστιο όγκο πληροφοριών και να έχει μοτίβα για γρήγορή αναγνώριση. Μας βοηθά να εξάγουμε πιο εύκολα πληροφορίες. Δρα σαν διυλιστήριο. Μπορεί να δει μοτίβα και πράγματα σε πολλές περισσότερες διαστάσεις από ότι εμείς. Ο δικό μας εγκέφαλος περιορίζεται σε 3-4 διαστάσεις». Χαρακτηριστικά ο κ. Μπλέτσας αναφέρει ότι μπορεί στο μέλλον να εξαρτόμαστε από αυτήν, όπως συμβαίνει με το κινητό μας τηλέφωνο. «Για παράδειγμα οι τράπεζες με την ΤΝ ανιχνεύουν συναλλαγές που εμπεριέχουν κίνδυνους και αποτρέπει τα ρίσκα. Μπορεί να μας κάνει πιο δυνατούς και να καλυτερεύουμε τον εαυτό μας. Προχωράμε πάρα πέρα και κάποια στιγμή ίσως να έχουμε μορφές ζωής που να εμπεριέχουν τεχνητά μέρη με ΤΝ. Αν σκεφτείτε το κινητό τηλέφωνο μας είναι ένα πρόσθετο μέρος στον ανθρώπινο οργανισμό. Κανείς δεν μπορεί χωρίς αυτό και κάποιοι έχουν και στέρηση όταν το αποχωρίζονται. Παρόμοιες συσκευές με ΤΝ μπορούν να έχουν ίδια σημασία και χρήση για τον άνθρωπο στον μέλλον».
Ήδη στην ιατρική η ΤΝ βοηθά για να σωθούν ανθρώπινες ζωές. «Αρχικά βοηθά στην έγκαιρη πρόγνωση. Με την βοήθεια της ΤΝ μπορούμε να δούμε πράγματα που το μάτι ακτινολόγου δεν μπορεί να δει. Σε περιπτώσεις υψηλού ρίσκου μαρκάρει τις περιοχές σε μία ακτινογραφία και δείχνει τον ενδεχόμενο κίνδυνο. Αν πρόκειται για περιπτώσεις καρκίνου, σώζει ζωές, καθώς όσο πιο γρήγορα διαγνωστεί τόσο καλύτερα. Ενώ και σε χειρουργικές επεμβάσεις χρησιμοποιούνται εργαλεία με ΤΝ» επισημαίνει ο κ. Μπλέτσας.
Κυβερνήσεις και πολίτες έχουν τα ίδια εργαλεία ΤΝ;
Θα μπορούσε κανείς να σκεφτεί ότι αν φτάσαμε στο σημείο οι πολίτες από τα κινητά τους να χρησιμοποιούν εφαρμογές με ΤΝ ή να συναντούν ρομπότ με αυτή την τεχνολογία, ίσως στα χέρια κυβερνήσεων και μεγάλων οργανισμών υπάρχουν μεγαλύτερα επιτεύγματά με υψηλότερο βαθμό Τεχνίτης Νοημοσύνης.
Ο διοικητής της Εθνικής Αρχής Κυβερνοασφάλειας, αντικρούει αυτό επιχείρημα, λέγοντας πως σημασία έχει ποιος ξέρει να την χρησιμοποιεί σωστά. «Δεν υπάρχει μεγάλη διαφορά στα εργαλεία που έχουν οι κυβερνήσεις και οι πολίτες. Τα εργαλεία είναι τα ίδια για τους περισσότερους. Το θέμα είναι πως τα χρησιμοποιούν, αν ξέρουν να τα χρησιμοποιούν και πόσο χρόνο αφιερώνουν για να καταλάβουν πως δουλεύει και πώς μπορεί να εξελιχθεί η ΤΝ».
Επίσης, ο κ. Μπλέτσας, τονίζει ότι έτσι και αλλιώς η ανθρωπότητα έχει έρθει εδώ και χρόνια σε επαφή με την ΤΝ, αλλά ίσως να μην το γνώριζε. «Εδώ και πολύ καιρό υπάρχει η ΤΝ στη ζωή μας. Κάθε φορά που κάνουμε συναλλαγή με κάρτα, χρησιμοποιείται ΤΝ που αποφασίζει αν η συναλλαγή μπορεί να γίνει. Κάθε φορά που ανοίγουμε μία σελίδα στο Facebook, στο Twitter ή ψάχνουμε κάτι στο Google εμφανίζονται ένα σορό πληροφορίες που είναι εξατομικευμένες για εσάς με ΤΝ».
«Φοβόμαστε στις ερχόμενες εκλογές την προπαγάνδα με Τεχνητή Νοημοσύνη»
Με τις τελευταίες εφαρμογές Τεχνητής Νοημοσύνης που πλέον χρησιμοποιούν πολίτες με μία απλή συνδρομή, έχουν γεμίσει τα social media με εικόνες, ήχους και βίντεο που μπορεί να φαίνονται αληθοφανή αλλά δεν είναι. Παίρνουν φωνές γνωστών προσώπων και μπορούν να τις χρησιμοποιήσουν για ομιλία ή ακόμα και για να τραγουδήσουν. Παίρνουν πρόσωπα και σώματα και να τοποθετούν όπου θέλουν σαν να είναι σε φυσικό περιβάλλον. Όλα αυτά σαφώς μπορεί να έχουν ένα βαθμό διασκέδασης για κάποιους, αλλά μπορεί να παρασύρουν κόσμο να πιστέψει κάτι που δεν ισχύει.
Όπως λέει ο κ. Μπλέτσας, στις ερχόμενες ευρωεκλογές υπάρχει μεγάλος φόβος πως θα χρησιμοποιηθεί η ΤΝ για πολιτική προπαγάνδα. «Φέτος για τις εκλογές μας απασχολεί πολύ ότι η προπαγάνδα θα ενισχυθεί εξαιρετικά μέσω της Τεχνητής Νοημοσύνης. Οι κυβερνήσεις ανά τον κόσμο πάντα είχαν τη δυνατότητα δημιουργίας ψεύτικου περιεχομένου με εξαιρετικές τεχνικές. Τώρα όμως που είναι στα χέρια των περισσότερων και ο καθένας μπορεί να διαδώσει ο,τι θέλει, μπορεί να είναι ανεξέλεγκτο» τονίζει ο κ. Μπλέτσας.
Στον διαχωρισμό μεταξύ πραγματικότητας και ΤΝ, μπορεί να βοηθήσει μόνο η προσωπική κρίση του καθένα και η αναζήτηση της αληθείας, υποστηρίζει ο διοικητής της Εθνικής Αρχής Κυβερνοασφάλειας. «Πρέπει να μάθουμε να χρησιμοποιούμε την κρίση μας, να χρησιμοποιούμε το διαδίκτυο για να ψάχνουμε και να ελέγχουμε τις πηγές μας. O,τι βλέπουμε στα social media είναι ένα Google search μακριά από την αλήθεια. Αλλά δυστυχώς πολλές φορές δεν το κάνουμε και βλέπω μία τάση να καταπίνουμε αμάσητα όσα βλέπουμε και να τα θεωρούμε δεδομένα. Σε αυτό το κομμάτι δεν θα μπορεί κανένα κράτος να μας προστατεύσει, παρά μόνο η κρίση μας. Διακρίνω ότι είμαστε περισσότερο οπαδοί και λιγότερο πολίτες. Δυστυχώς υπάρχουν πολλοί που ό,τι δουν το πιστεύουν στα social media. Ειδικά για τις μεγαλύτερες ηλικίες, που είναι ψηφιακοί μετανάστες, καθώς από το αναλογικό πέρασαν στο ψηφιακό κομμάτι. Είχαν μάθει ότι ήταν γραμμένο μπροστά τους, όπως στις εφημερίδες, ότι έχει περάσει έλεγχο από δύο τουλάχιστον άτομα και ισχύει. Το ίδιο πιστεύουν και για το διαδίκτυο, όπου δεν υπάρχει κανένας έλεγχος» αναφέρει ο κ. Μπλέτσας.
«Η Τεχνητή Νοημοσύνη ξέρει τα πάντα για εμάς στα social media»
Τα social media λειτουργούν πλέον με Τεχνητή Νοημοσύνη και συλλέγουν κάθε πληροφορία, ώστε να γίνουν εξατομικευμένα για κάθε χρήστη. Ό,τι αναζητάμε και ό,τι μας αρέσει το αποθηκεύει και ανά πάσα στιγμή εμφανίζει παρόμοιες δημοσιεύσεις. Με λίγα λόγια, ίσως η ΤΝ στα social media να μας ξέρει καλύτερα και από τους φίλους μας, όπως λέει ο Μιχάλης Μπλέτσας.
«Η ΤΝ στα social media δημιουργεί ένα προφίλ για τις προτιμήσεις σας, το ψυχολογικό προφίλ σας και σας βγάζει στην οθόνη σας πιθανές δημοσιεύσεις που θα σου αρέσουν και θα τις ακολουθήσετε. Οι εφαρμογές αυτές ξέρουν τα πάντα για εμάς, πληροφορίες που δεν ξέρουμε ούτε εμείς για εμάς. Είναι επικίνδυνο αυτό, γιατί οποίος σε ξέρει καλά μπορεί να σε επηρεάσει. Αν σε επηρεάσει αν αγοράσεις απλά ένα προϊόν που το έψαχνες και είναι χρήσιμο, είναι καλά. Αν θέλει όμως να σου περάσει μηνύματα και να κάνει προπαγάνδα, είναι επιβλαβές. Μπορεί να το κάνει χωρίς να το ξέρει κάνεις άλλος, καθώς είναι εξατομικευμένο και θα το βλέπεις μόνο εσύ» σημειώνει ο κ. Μπλέτσας.
Ο σκοπός της Εθνικής Αρχής Κυβερνοασφάλειας
Ο Μιχάλης Μπλέτσας ανέλαβε τη θέση του διοικητή της Εθνικής Αρχής Κυβερνοασφάλειας τον Απρίλιο, μετά από πρόταση του υπουργού Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Δημήτρη Παπαστεργίου.
«Στόχος μας είναι να συμβάλουμε στον ψηφιακό μετασχηματισμό της χώρας και βασική αποστολή μας να προωθήσουμε την κυβερνοασφάλεια στη χωρά μας και να συντονίζουμε όλους τους φορείς που συμμετέχουν σε αυτή τη δραστηριότητα. Επίσης, να εισηγηθούμε το νομοθετικό πλαίσιο για την κυβερνοασφάλεια και να εποπτεύομε την εφαρμογή του, αξιολογώντας τις απειλές που αυξάνονται και τα κόστη που έχουν» δηλώνει στη «ΜτΚ» ο κ. Μπλέτσας. «Κάθε χρόνο έχουμε και περισσότερες επιθέσεις κυβερνοασφάλειας. Αυτό που είδα και με ανησυχεί, είναι πως πλέον δεν χρειάζεται κάποιος να είναι γνώστης τεχνολογικά για να κάνει επιθέσεις, αλλά νοικιάζει λογισμικά και προγράμματα για να επιτεθεί. Δηλαδή πλέον δεν είναι καλοί τεχνολόγοι, αλλά επαγγελματίες απατεώνες» τονίζει.
