Ο Διδάκτωρ Μετεωρολογίας του ΑΠΘ Μιχάλης Σιούτας, μιλάει στη «ΜτΚ» για το φαινόμενο των χιονοκαταιγίδων, την αντίφαση που προβλέπεται να καταγραφεί στο μέλλον, με τη γενικότερη μείωση των χιονοπτώσεων σε συχνότητα, αλλά ταυτόχρονα την αύξηση των περιπτώσεων σφοδρών και ακραίων χιονοπτώσεων. Ο ίδιος, μέσα από τη μελέτη της κλιματικής αλλαγής της περιοχής Θεσσαλονίκης, αναφέρεται και στην πιθανότητα τα χιόνια να απομακρύνονται τα επόμενα χρόνια από τη βόρεια Ελλάδα και να καταγράφονται συχνότερα στα νότια της χώρας. Για το υπόλοιπο του χειμώνα και τις αρχές της άνοιξης ο κ. Σιούτας προβλέπει τη συνέχιση των καιρικών διακυμάνσεων με εναλλαγές θερμών και ψυχρών διαστημάτων χωρίς να αποκλείει την ύπαρξη έντονου κύματος ψύχους που θα επηρεάσει τη βόρεια Ελλάδα, ενώ μιλάει και για τις απαιτήσεις του κοινού για ακριβέστερη γνώση του καιρού που αυξάνονται στην ίδια κατεύθυνση με τον ενδιαφέρον για πληροφόρηση.
Θα ήθελα να ξεκινήσουμε με ένα φαινόμενο που συζητήθηκε έντονα τις τελευταίες ημέρες, τις χιονοκαταιγίδες, τι ακριβώς είναι και πόσο συχνά εμφανίζονται;
Πρόκειται για καταιγιδοφόρα νέφη που εμφανίζονται στη διάρκεια χιονοπτώσεων και τα οποία έχουν μεγαλύτερες διαστάσεις από τα συνηθισμένα σύννεφα. Εμφανίζονται σχετικά σπάνια, σε συνθήκες ατμοσφαιρικής αστάθειας και προκαλούν εντονότερες τοπικές χιονοπτώσεις. Οι χιονοκαταιγίδες δίνουν μεγαλύτερα ύψη χιονιού στο έδαφος γιατί έχουν αυξημένο ρυθμό χιονόπτωσης, ενώ συνοδεύονται από αστραπές, κεραυνούς και βροντές. Μάλιστα οι βροντές παράγουν έναν υπόκωφο ήχο, ο οποίος δεν διαδίδεται σε μεγάλη απόσταση εξαιτίας του χιονιού και της πτώσης των χιονονιφάδων, ενώ οι αστραπές και οι κεραυνοί που πέφτουν, με τη διάχυση της λάμψης τους στο χιόνι δίνουν μια ιδιαίτερη και απόκοσμη εικόνα.
Μιλήσατε για «εκρηκτικό ατμοσφαιρικό μείγμα» που δημιούργησε τις χιονοκαταιγίδες. Αυτό συνέβη και στην περίπτωση της χιονόπτωσης στην Αττική;
Η αιτία σχηματισμού των χιονοκαταιγίδων οφείλεται σε ένα εκρηκτικό «ατμοσφαιρικό μείγμα»που δημιουργήθηκε πάνω από την Αττική. Σχηματίσθηκε από τον πολύ ψυχρό αέρα που μετέφερε ο πολικός αεροχείμαρρος από τη βόρεια Ευρώπη προς την Ελλάδα και ο οποίος συναντήθηκε με το θερμό και υγρό αέρα πάνω από το Αιγαίο, με αποτέλεσμα την ανάπτυξη του «εκρηκτικού ατμοσφαιρικού μείγματος» δηλαδή της έντονης ατμοσφαιρικής αστάθειας που με τη σειρά της είχε σαν αποτέλεσμα τη δημιουργία των χιονοκαταιγίδων. Το φαινόμενο αυτό δεν είναι τόσο σπάνιο, εμφανίζεται στις περιπτώσεις των σφοδρών χιονοπτώσεων, είναι όμως πιθανόν να εμφανίζεται συχνότερα στο μέλλον, δηλαδή να έχουμε περισσότερες και σφοδρότερες χιονοκαταιγίδες εξαιτίας του ατμοσφαιρικού μας περιβάλλοντος το οποίο γίνεται θερμότερο. Η θέρμανση αυτή προκαλεί την κλιματική αλλαγή και για το λόγο αυτό είναι πιθανό τέτοια φαινόμενα χιονοκαταιγίδων να εμφανίζονται συχνότερα στο μέλλον, παρόλο που οι χιονοπτώσεις προβλέπεται να μειώνονται σε συχνότητα και διάρκεια τα επόμενα χρόνια. Αυτό είναι το αντιφατικό στοιχείο, ότι δηλαδή ενώ μειώνονται οι χιονοπτώσεις, ο αριθμός των επεισοδίων σφοδρών και ακραίων χιονοπτώσεων πιθανόν να αυξάνεται εξαιτίας της παγκόσμιας θέρμανσης και της επερχόμενης κλιματικής αλλαγής.
Στη Θεσσαλονίκη δεν έχουμε πλέον τόσες χιονοπτώσεις όπως συνέβαινε στον παρελθόν, θα μπορούσαμε την αλλαγή αυτή να τη συσχετίσουμε με την κλιματική αλλαγή;
Πράγματι, αυτό το παρατηρούμε τα τελευταία χρόνια και διερευνούμε την πιθανή συσχέτισή του με τις επερχόμενες κλιματικές μεταβολές. Έχουμε αρκετές χιονοπτώσεις στην κεντρική και νότια Ελλάδα και μάλιστα με παρόμοια ή και μεγαλύτερη συχνότητα από ότι σε περιοχές της βόρειας Ελλάδας. Ωστόσο, θα πρέπει πρώτα να αποκτήσουμε πληρέστερη και ολοκληρωμένη εικόνα παρατήρησης, θα χρειαστούν δηλαδή περισσότερα χρόνια παρατήρησης και μελέτης των χιονοπτώσεων, ώστε να καταλήξουμε σε ασφαλή συμπεράσματα.
"Θα συνεχιστούν οι καιρικές διακυμάνσεις,
δεν αποκλείεται να έρθει κι
άλλο έντονο
κύμα ψύχους που να επηρεάσει με χιονοπτώσεις
και τη βόρεια Ελλάδα το επόμενο διάστημα".
Στη συνέντευξή μας τον περασμένο Σεπτέμβριο είπατε πως θα έχουμε ήπιο και σχετικά ζεστό χειμώνα, αλλά με πιθανότητα μικρής διάρκειας, αλλά μεγάλης έντασης κύματα ψύχους. Το επόμενο κύμα ψύχους πότε αναμένεται και πως θα επηρεάσει τη Μακεδονία και τη Θεσσαλονίκη ειδικότερα;
Πράγματι ο φετινός χειμώνας μέχρι τώρα ήταν σχετικά ήπιος και με περιορισμένες χιονοπτώσεις, είχαμε ωστόσο τελευταία, ένα κύμα έντονου ψύχους, με σφοδρές και ασυνήθιστες χιονοπτώσεις,με έντονα χαρακτηριστικά όπως αυτές που σημειώθηκαν τις προηγούμενες ημέρες στην Αττική αλλά και σε νησιωτικές περιοχές του βορείου Αιγαίου, των Κυκλάδων και της Κρήτης. Στη βόρεια Ελλάδα οι χιονοπτώσεις ήταν περιορισμένες, επικράτησε όμως πολικό ψύχος με τη θερμοκρασία στους -12 έως -17 βαθμούς Κελσίου στη δυτική Μακεδονία, -10 έως -12 βαθμούς στην υπόλοιπη Μακεδονία και τη Θράκη και -8 με -5 βαθμούς στην περιοχής της Θεσσαλονίκης.
Με βάση τα προγνωστικά στοιχεία θα συνεχιστούν οι καιρικές διακυμάνσεις, δεν αποκλείεται να έρθει κι άλλο έντονο κύμα ψύχους που να επηρεάσει με χιονοπτώσεις και τη βόρεια Ελλάδα το επόμενο διάστημα. Οι πιθανότητες για ακραίο κύμα ψύχους παρόλο που μειώνονται όσο προχωράμε προς τα τέλη του χειμώνα, ωστόσο δεν μπορεί να αποκλειστεί καθώς ο καιρός παρουσιάζει χειμωνιάτικες εξάρσεις και στις αρχές της άνοιξης.
"Φαίνεται να επικρατεί η άποψη ότι η ονοματολογία
των συστημάτων κακοκαιρίας βοηθάει
στην καλύτερη ενημέρωση και μετάδοση
της καιρικής πληροφορίας"
Η ονοματολογία των συστημάτων κακοκαιρίας τελευταία εφαρμόζεται στην πρόγνωση του καιρού. Πιστεύετε πως αυτό κινητοποιεί περισσότερο τους πολίτες;
Ναι, είναι γεγονός, και φαίνεται να επικρατεί η άποψη ότι η ονοματολογία των συστημάτων κακοκαιρίας βοηθάει στην καλύτερη ενημέρωση και μετάδοση της καιρικής πληροφορίας. Πιστεύεται ότι έτσι συνειδητοποιούν περισσότερο οι πολίτες τους πιθανούς κινδύνους και τις επιπτώσεις και ακολουθούν με μεγαλύτερη προσοχή την εφαρμογή των μέτρων προστασίας και ασφάλειας από τους καιρικούς κινδύνους και τα έντονα και ακραία φαινόμενα.
Ο καιρός σήμερα ενδιαφέρει πολύ περισσότερο ως πληροφορία από ότι παλαιότερα;
Είναι γεγονός ότι οι καιρικές συνθήκες και το πως θα εξελιχθούν, με απλά λόγια «τι καιρό θα κάνει αύριο αλλά και τις προσεχείς ημέρες»,ενδιαφέρει πάρα πολύ γιατί συνδέεται σε μεγάλο βαθμό με τις περισσότερες αν όχι όλες τις ανθρώπινες δραστηριότητες. Με την πάροδο του χρόνου αυξάνονται οι απαιτήσεις για καιρικές πληροφορίες από το κοινό, που θέλει να γνωρίζει με όσο το δυνατό μεγαλύτερη ακρίβεια για να μπορεί να προγραμματίσει τις δραστηριότητές του. Η μεγάλη αύξηση του ενδιαφέροντος του κόσμου για την πρόγνωση του καιρού σχετίζεται και με την ανάγκη για αποτελεσματικό προγραμματισμό των διαφόρων δραστηριοτήτων, όπως εξωτερικών εργασιών, μετακινήσεων, ταξιδιών, διαφόρων εξωτερικών εκδηλώσεων, κ.ά. Σε κάθε περίπτωση οι απαιτήσεις για ακριβέστερη γνώση του καιρού συνεχώς αυξάνονται και θα πρέπει επίσης να επισημάνω ότι σήμερα οι προβλέψεις είναι αρκετά ικανοποιητικές, ενώ συνεχώς βελτιώνονται και πιθανόν στο μέλλον επιτευχθούν και οι μακροπρόθεσμες προβλέψεις, δηλαδή για περισσότερο από μία εβδομάδα, όπως μηνών, εποχών ή και για μεγαλύτερα διαστήματα.
*Δημοσιεύθηκε στην έντυπη έκδοση "Μακεδονία της Κυριακής" στις 30 Ιανουαρίου 2022