Του Νίκου Ζηλίκη*
Στη Θεσσαλονίκη λειτουργεί ένα από τα πέντε Κέντρα Αναφοράς μέσω των οποίων η Πρωτοβουλία για την Ψυχική Υγεία Παιδιών και Εφήβων επιχειρεί να βελτιώσει τις προϋποθέσεις πρόσβασης στη φροντίδα ψυχικής υγείας στους ανηλίκους και να βοηθήσει στην αντιμετώπιση του στίγματος. Ήρθε η στιγμή να παρουσιαστεί και στη Θεσσαλονίκη το έργο της Πρωτοβουλίας, αλλά και ιδιαίτερα του Κέντρου Αναφοράς της πόλης μας.
Η Πρωτοβουλία για την Ψυχική Υγεία Παιδιών και Εφήβων είναι ένα πενταετές πρόγραμμα, που υλοποιείται από ένα Δίκτυο φορέων και επαγγελματιών ψυχικής υγείας στην Ελλάδα, σε συνεργασία με το Child Mind Institute στη Νέα Υόρκη, και με αποκλειστική στήριξη από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) στο πλαίσιο της Διεθνούς Πρωτοβουλίας για την Υγεία (ΔΠΥ) του ΙΣΝ. Η Πρωτοβουλία στοχεύει στη βελτίωση της ψυχικής υγείας των παιδιών και εφήβων της χώρας μέσα από την ενίσχυση της πρόσβασης σε ποιοτικές υπηρεσίες φροντίδας και τον εγγραμματισμό στην ψυχική υγεία.
Ο πρώτος στόχος πραγματοποιείται μέσα από την ιστοσελίδα της Πρωτοβουλίας (camhi.gr) όπου υπάρχει πλήρης και με διαρκή επικαιροποίηση χαρτογράφηση των υπηρεσιών στη χώρα μας, κι όπου, μέσα από διαδραστικούς χάρτες δίνεται η δυνατότητα αναζήτησης ανά περιοχή. Ακόμα, στην ιστοσελίδα υπάρχει επιμορφωτικό υλικό και χρήσιμοι, συνοπτικοί οδηγοί για εφήβους, γονείς/φροντιστές, εκπαιδευτικούς και επαγγελματίες υγείας για τη διαχείριση καταστάσεων σε παιδιά και εφήβους, πάντα σχετικά με θέματα ψυχικής υγείας.
Για τον δεύτερο στόχο, τον εγγραμματισμό στην ψυχική υγεία, οι δράσεις της Πρωτοβουλίας αφορούν επαγγελματίες που εργάζονται σε διάφορα πλαίσια με παιδιά-εφήβους και ειδικότερα απευθύνονται σε:
- Εκπαιδευτικούς της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (Βασική Επιμόρφωση): Μετά την απαραίτητη έρευνα πεδίου και των βασικών αναγκών των εκπαιδευτικών, το Πρόγραμμα Βασικής Επιμόρφωσης εκπαιδευτικών σε θέματα ψυχικής υγείας παιδιών και εφήβων εφαρμόζεται με σκοπό την έγκαιρη αναγνώριση και αντιμετώπισή τους στο σχολικό πλαίσιο, μέσα από τα πέντε Κέντρα Αναφοράς (Αλεξανδρούπολη, Ιωάννινα, Κρήτη, Αθήνα και Θεσσαλονίκη).
- Επαγγελματίες ψυχικής υγείας για βραχείες ψυχοθεραπευτικές παρεμβάσεις (Εξειδικευμένη Επιμόρφωση) σε κλινικό πλαίσιο. Πρόκειται για ένα επιμορφωτικό πρόγραμμα σε παρεμβάσεις αρχικά βασισμένες στην Γνωσιακή-Συμπεριφορική προσέγγιση και θα ακολουθήσουν και άλλες.
- Παιδιάτρους, με σκοπό την ευαισθητοποίηση/επιμόρφωση στην έγκαιρη αναγνώριση και αντιμετώπιση προβλημάτων ψυχικής υγείας στους παιδιατρικούς ασθενείς.
- Δικαστικούς Λειτουργούς, κάτι που αποτελεί μια ιδιαίτερη δράση του Κέντρου Αναφοράς της Θεσσαλονίκης, δεδομένου ότι η Εθνική Σχολή Δικαστικών Λειτουργών (ΕΣΔΙ) λειτουργεί στην πόλη μας. Η επιμόρφωση σε θέματα ψυχικής υγείας ανηλίκων και στη συνεργασία μεταξύ υπηρεσιών, απευθύνεται βασικά στους σπουδαστές της Σχολής, αλλά και μέσω θεματικών σεμιναρίων, σε εν ενεργεία δικαστικούς λειτουργούς. Η συμφωνία με την ΕΣΔΙ καλύπτει τον τριετή προγραμματισμό εκπαίδευσης μέχρι το 2026.
Πριν από κάθε δράση προηγήθηκε έρευνα πεδίου για την αξιολόγηση των αναγκών, τα αποτελέσματα των οποίων είναι απαραίτητα για την κατάρτιση των προγραμμάτων επιμόρφωσης. Επίσης, με ειδικά σχεδιασμένα ερωτηματολόγια, στην αρχή και στο τέλος κάθε επιμόρφωσης, γίνεται αξιολόγηση του βαθμού επίτευξης των στόχων. Και βέβαια, η παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού είναι επίσης μέρος του προγράμματος.
- Τέλος, υπάρχει και το Πρόγραμμα Νεανικής Συμμετοχής (Youth Engagement Scheme, YES), βασισμένο σε διεθνείς πρακτικές και προδιαγραφές. Είναι ένα πρόγραμμα που αναπτύχθηκε από την Πρωτοβουλία, υπό τη διεύθυνση του Γιώργου Μόσχου, πρώην Βοηθού Συνηγόρου του Πολίτη για τα Δικαιώματα του Παιδιού, με σκοπό να απαντήσει στην ανάγκη να ακούμε τους νέους για θέματα που τους αφορούν. Λειτουργούν 5 Συμβουλευτικές Ομάδες σε συνεργασία με τα κέντρα αναφοράς της Πρωτοβουλίας, και το πρόγραμμα έχει πάρει διαδοχικές εγκρίσεις από το Υπουργείο Παιδείας.
Η εκδήλωση της Πρωτοβουλίας στη Θεσσαλονίκη
Το Κέντρο Αναφοράς της Θεσσαλονίκης είναι το τελευταίο που λειτούργησε, μετά τα άλλα τέσσερα, στην Αλεξανδρούπολη, στα Γιάννενα, στο Ηράκλειο Κρήτης και στην Αθήνα. Αναπτύσσει τις δράσεις του κυρίως μέσα από τις δύο μεγάλες υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας Παιδιών και Εφήβων που είναι το Ψυχιατρικό Τμήμα Παιδιών και Εφήβων στο ΓΝΘ «Γ. Παπανικολάου», με το Κοινοτικό Κέντρο Ψυχικής Υγείας Παιδιού και Εφήβου στον Εύοσμο (3η ΥΠΕ) και το Παιδοψυχιατρικό Τμήμα του Γ.Ν.Θ. «Ιπποκράτειο» (4η ΥΠΕ), αλλά και ανεξάρτητα από αυτές.
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας, στις 10 του Οκτώβρη, αλλά και σε μια προσπάθεια να έρθει κοντά με την τοπική κοινωνία, να κάνει γνωστό το έργο της και να ευαισθητοποιήσει τους πολίτες για τα θέματα που απασχολούν τους εφήβους, τα παιδιά και τις οικογένειες στην περιοχή, η Πρωτοβουλία διοργανώνει στην πόλη μας μια εκδήλωση ανοιχτή στο κοινό, με τίτλο «Η Πρωτοβουλία για την Ψυχική Υγεία Παιδιών και Εφήβων στη Θεσσαλονίκη: Όσα έγιναν έως τώρα, οι προκλήσεις και τα επόμενα βήματα»
Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο 19 Οκτωβρίου 2024, στις 18:00, στο Δημαρχιακό Μέγαρο – Αίθουσα Μανώλης Αναγνωστάκης, με ευγενική παραχώρηση του χώρου από τον Δήμο Θεσσαλονίκης.
Οι επιμέρους δράσεις θα παρουσιαστούν από τους επικεφαλής του κέντρου αναφοράς, Λίλιαν Αθανασοπούλου, Ψυχίατρο Παιδιών-Εφήβων, Συντονίστρια Διευθύντρια ΕΣΥ, Γ.Ν.Θ. «Γ. Παπανικολάου», Νίκο Ζηλίκη, Ομότιμο Καθηγητή Ψυχιατρικής Παιδιού και Εφήβου Α.Π.Θ., Δρ Βάιο Νταφούλη, Ψυχίατρο Παιδιών-Εφήβων, Διευθυντή, ΓΝΘ «Ιπποκράτειο» και από την Δέσποινα Κιοτέογλου, Ψυχολόγο (MSc), μέλος της Πρωτοβουλίας στο Κέντρο Αναφοράς Θεσσαλονίκης. Ειδικότερα το Πρόγραμμα Νεανικής Συμμετοχής (YES) θα παρουσιάσουν ο υπεύθυνος του Γιώργος Μόσχος, πρώην Συνήγορος του Παιδιού, και η Βιβή Τατσιοπούλου, Επίκουρη Καθηγήτρια Παιδοψυχιατρικής του Α.Π.Θ.
Την όλη εκδήλωση θα συντονίσει η Δρ Αναστασία Κουμούλα, Ψυχίατρος Παιδιών-Εφήβων, Διευθύντρια της Πρωτοβουλίας.
Λόγω περιορισμένης χωρητικότητας, θα τηρηθεί αυστηρά σειρά προτεραιότητας με βάση τον χρόνο άφιξης.
Βρείτε το πλήρες πρόγραμμα της εκδήλωσης, εδώ.
*Ο Νίκος Ζηλίκης είναι Ομότιμος Καθηγητής Ψυχιατρικής Παιδιού-Εφήβου Α.Π.Θ. - Μέλος της Επιστημονικής Συντονιστικής Επιτροπής της Πρωτοβουλίας για την Ψυχική Υγεία Παιδιών και Εφήβων