Την τοποθέτηση ενός λίθου μνήμης (Stolperstein) στη μνήμη του Ααρών Μωσέ στο πεζοδρόμιο μπροστά στην πολυκατοικία Αλεξάνδρου Σβώλου 13 ζητούν από το δήμο Θεσσαλονίκης η Πρωτοβουλία πολιτών της γειτονιάς Αλεξάνδρου Σβώλου από κοινού με την πρωτοβουλία πολιτών για τους ‘λίθους μνήμης’ στη Θεσσαλονίκη.
Η Θεσσαλονίκη, που έχασε σχεδόν 50.000 εβραίους θεσσαλονικείς στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, είναι η πρώτη ελληνική πόλη που φιλοξενεί Stolpersteine. Λίθοι μνήμης έχουν ήδη τοποθετηθεί σε δύο σημεία, στο λιμάνι και έξω από το παλιό α’ γυμνάσιοαρρένων, στη Β. Όλγας, προσελκύοντας το γενικότερο ενδιαφέρον, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό
Θέλοντας να συνεχιστεί αυτό το εγχείρημα για την ανάδειξη της ιστορικής μνήμης της Θεσσαλονίκης και τη διάσωση της συλλογικής μνήμης, μέλη της «Πρωτοβουλίας Γειτονιάς Σβώλου» αποφάσισαν να διερευνήσουν τη δυνατότητα τοποθέτησης λίθων μνήμης στη γειτονιά τους. Κατόπιν έρευνας και με την υποστήριξη της «πρωτοβουλίας πολιτών για τους ‘λίθους μνήμης’ στη Θεσσαλονίκη» η ομάδα της Σβώλου συγκέντρωσε και διασταύρωσε στοιχεία που παραχώρησε το αρχείο της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης και η πολεοδομία, τα οποία αποδεικνύουν ότι ο 17χρονος Ααρών Μωσέ (γεν. 1926) κατοικούσε στη γειτονιά και συγκεκριμένα στην οδό Πολωνίας 13, σήμερα Αλεξάνδρου Σβώλου 13, μέχρι την εκτόπισή του από τους ναζί στις 13 Απριλίου 1943 και την εξόντωσή του στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Άουσβιτς.
Ακολούθησε ενημέρωση των ενοίκων της εν λόγω πολυκατοικίας αλλά και των γύρω καταστημάτων και η πρόταση βρήκε υποστηρικτές. Με επιστολή τους προς το δήμο Θεσσαλονίκης οι αιτούντες ζητούν από το δήμο Θεσσαλονίκης να δώσει την άδεια, ώστε να τοποθετήσουν έναν λίθο μνήμης για τον Ααρών Μωσέ στο πεζοδρόμιο, μπροστά στην πολυκατοικία Αλεξάνδρου Σβώλου 13. Τα έξοδα του έργου θα καλυφθούν αποκλειστικά από τους αιτούντες και δεν θα επιβαρύνουν το δήμο.
Δημόσια τέχνη- δημόσια μνήμη
«Ένας άνθρωπος ξεχνιέται, όταν ξεχνιέται το όνομά του» λέει ο γερμανός καλλιτέχνης Gunter Demnig που επινόησε το project των stolpersteine, παραπέμποντας σε σχετικό εδάφιο του Ταλμούδ (ιερού βιβλίου του Ιουδαϊσμού). Το ιδιαίτερο έργο δημόσιας τέχνης Stolpersteine – An art project for Europe είναι αφιερωμένο στη μνήμη των θυμάτων του ναζισμού και το οποίο έχει εξαπλωθεί με πάνω από 61.000 λίθους σε περισσότερες από 500 ευρωπαϊκές πόλεις.
Στην κυριολεξία η λέξη Stolpersteine σημαίνει πέτρες που σκοντάφτεις και στα ελληνικά αποδόθηκε με τη φράση λίθοι μνήμης. Πρόκειται για μικρές μπρούτζινες ένθετες πλάκες σε κυβόλιθους (διαστάσεων 9,6 x 9,6 εκ.), που τοποθετούνται στο δημόσιο χώρο και αφιερώνονται σε ένα θύμα του ναζισμού, ακολουθώντας την αρχή μία λίθος - Ένα όνομα. Σε κάθε μία από αυτές χαράσσεται το ονοματεπώνυμο και το έτος γέννησης του θύματος καθώς και η χρονολογία εκτόπισης και εκτέλεσής του στο στρατόπεδο συγκέντρωσης. Τοποθετούνται στο πεζοδρόμιο, μπροστά από τον τελευταίο τόπο κατοικίας, εργασίας ή σπουδών του. Όπως μαρτυρά το όνομα του έργου, τα Stolpersteine απευθύνονται στον ανυποψίαστο πολίτη που θα κοντοσταθεί στο διάβα του και θα πληροφορηθεί την ιστορία του προσώπου, που μνημονεύεται στην πλάκα. Επιδιώκει έτσι να ανακτηθούν από τη λήθη τα πρόσωπα που χάθηκαν και να αποκατασταθεί το μωσαϊκό της συλλογικής μνήμης, δίνοντας αφορμή στις σύγχρονες και μελλοντικές γενιές για αναστοχασμό.