Έφυγε πριν λίγες μέρες από τη ζωή η γιαννιωτοεβραία Ευτυχία Νάχμαν, του Μωυσή και της Άννας Ναχμία, μια από τις πιο εμβληματικές μορφές της Εβραικής κοινότητας που κατάφερε να επιζήσει από τη ναζιστική θηριωδία στα χρόνια του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου και η ζωή της έγινε βιβλία και ντοκιμαντέρ, που προβλήθηκε επί πολλές εβδομάδες σε κινηματογράφους της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης, σε ειδικές προβολές σε άλλες πόλεις, σε πολλά σχολεία και τιμήθηκε με 8 βραβεία σε ελληνικά και διεθνή φεστιβάλ.
Η Ευτυχία Νάχμαν γεννήθηκε στα Ιωάννινα στις 22/11/1932 και απεβίωσε την περασμένη Τετάρτη ενώ η κηδεία της έγινε την Πέμπτη στο Εβραϊκό Τμήμα του Γ΄ Νεκροταφείου Νίκαιας. Το 1943, η Ευτυχία ήταν δέκα χρονών κορίτσι και μεγάλωνε στα Γιάννενα, όταν εκείνο το καλοκαίρι ήρθε στην πόλη η 1η ορεινή μεραρχία ορεινών καταδρομών «Εντελβάις» (1.Gebirgs Division «Edelweiss»), που αμέσως άρχισε να εφαρμόζει φοβικά και κατασταλτικά μέτρα εις βάρος του εβραϊκού πληθυσμού της πόλης των Ιωαννίνων, μέχρι εκείνη τη σκοτεινή μέρα του εκτοπισμού στις 25 Μαρτίου 1944, όπως έγραψε και ο συνεργάτης της γιαννιώτικης εφημερίδας Ηπειρωτικός Αγών Αλέκος Ράπτης, στον οποίο η Ναχμάν εμπιστεύθηκε και σπάνια ντοκουμέντα της εποχής.
Με συγκλονιστικό τρόπο περιέγραψε η ίδια στα γραπτά της, τη συγκλονιστική ζωή της στα χρόνια της ναζιστικής βαρβαρότητας. Για εκείνη τη χρονιά του ΄43, αναφέρει χαρακτηριστικά: «Ένας φίλος από τη Θεσσαλονίκη συνάντησε τον πατέρα μου στην Αθήνα και του είπε ότι οι Γερμανοί παίρνουν τους Εβραίους». Η οικογένειά της παίρνει τη σκληρή για όλους τους απόφαση να φύγουν οικογενειακώς από τα Γιάννενα, για να κρυφτούν στην Αθήνα. Η επιλογή τους αυτή θα γίνει όμως και η σωτηρία τους, καθώς ένα χρόνο αργότερα η γερμανική στρατιωτική διοίκηση Ιωαννίνων και οι ντόπιοι συνεργάτες τους θα συλλάβουν τα ξημερώματα της 25ης Μαρτίου 1944 όλα τα μέλη της εβραϊκής κοινότητας Ιωαννίνων -2.000 ανθρώπους- και θα τους εκτοπίσουν, οδηγώντας τους κατευθείαν στον θάνατο, στα γερμανικά ναζιστικά στρατόπεδα του Άουσβιτς και του Μπιρκενάου στην Πολωνία. Από τη φρίκη των ναζιστικών στρατοπέδων συγκέντρωσης επέζησαν μόνο 163 γιαννιωτοεβραίοι.
Στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, η οικογένεια Ναχμία θα κρυφτεί στην Αθήνα και θα τη βοηθήσουν ελληνικές οικογένειες και καλοί φίλοι, οι οποίοι θα διακινδυνέψουν τα πάντα στις μαύρες εκείνες μέρες της κατοχής. Οι καλοί φίλοι, με κίνδυνο της ζωής τους, θα κρύψουν την οικογένεια Ναχμία από σπίτι σε σπίτι με πλαστές ταυτότητες στη σχετική ανωνυμία της Αθήνας, κάτω από τη σκιά της ναζιστικής βαρβαρότητας.
Αναφέρει χαρακτηριστικά στο βιβλίο της «Γιάννενα ταξίδι στο παρελθόν», η Ευτυχία Νάχμαν: «… Ο Μωυσής Ναχμίας (ο πατέρας της Ευτυχίας) γίνεται Βασίλης Οικονομίδης, η Άννα (η μητέρα της Ευτυχίας) μένει Άννα, το ίδιο και εγώ, ούτε Μαζαλτώβ ούτε Χίτσα: μόνο Ευτυχία, ο Τζέκος – Ιάκωβος (αδελφός της Ευτυχίας)- γίνεται Νίκος και ο Έμπερτ (ο άλλος αδελφός της Ευτυχίας) γίνεται Χρήστος …μας έσωσαν οι Άνθρωποι: αυτοί που δεν μας γνώριζαν, αλλά μας προσέφεραν καταφύγιο σωτηρίας. Οι δίκαιοι των Εθνών. Και εμείς τα παιδιά, ο Ιακώβ, ο Έμπερτ κι η Ευτυχία μένει να δοξάζουμε τον Θεό, που τους βοήθησε να μας σώσουν».
Η οικογένεια Ναχμία, επέζησε του πολέμου και η Ευτυχία ξανάχτισε την ζωή της και έκανε οικογένεια στη μεταπολεμική Αθήνα, κρύβοντας αποφασιστικά τις ουλές, τις οποίες άφησε η ναζιστική βαρβαρότητα στα χρόνια του πολέμου, προσπαθώντας να ζήσει τις χαρές και τις λύπες της καθημερινής ύπαρξης.
Ταινία η ζωή της
Η ζωή της Ευτυχίας Νάχμαν μαζί με τις ιστορίες άλλων τεσσάρων Εβραιόπουλων που διασώθηκαν στην Κατοχή έγιναν ντοκιμαντέρ από τον Bασίλη Λουλέ με τίτλο «Φιλιά εις τα παιδιά». Στη φωτογραφία η προτελευταία ήταν η Ευτυχία Νάχμαν.
Από αριστερά προς τα δεξιά: Σήφης, Ροζίνα, Μάριος, Ευτυχία Νάχμαν (Ναχμία) και Σέλλυ
Το ντοκιμαντέρ προβλήθηκε πρώτη φορά στο στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης τον Μάρτιο του 2011. Δεν είναι η μόνη που μιλά στο φακό: άλλα τέσσερα εβραιόπουλα της εποχής που σώθηκαν από το Ολοκαύτωμα χάρις σε οικογένειες Χριστιανών ξεδιπλώνουν τις μνήμες τους στο φακό. Τα παιδιά αυτά θα παραμείνουν κρυμμένα για πολύ καιρό, με ψεύτικα ονόματα, συχνά χωρισμένα από τους γονείς τους. Εγιναν τα «κρυμμένα παιδιά» της Κατοχής. Πρόκειται για ημέρες απόλυτης σιωπής, μέρες απότομης ενηλικίωσης, σαν συμβάν που σημάδεψε τα υπόλοιπα χρόνια. Η Ροζίνα Ασσέρ-Πάρδο από τη Θεσσαλονίκη (έμεινε κρυμμένη 548 μέρες σε σπίτι στο κέντρο της πόλης στην Τσιμισκή), ο Σήφης Βεντούρας από τα Χανιά (τον έκρυβε η νταντά του), η Σέλλυ Κούνιο-Κοέν και ο Μάριος Σούσης στην Αθήνα, αυτά τα «κρυμμένα παιδιά» της Κατοχής είχαν το (θλιβερό) προνόμιο να επιζήσουν, σαν απομεινάρια της μνήμης χιλιάδων παιδιών που δεν πρόλαβαν να μεγαλώσουν.
«Η Ευτυχία ήταν μαχήτρια στη ζωή, με απίστευτο πλούτο γνώσεων και φιλοσοφικών αναζητήσεων και ήταν ένας σεμνός άνθρωπος, που διέθετε εκείνη την αύρα η οποία έκανε τη διαλογική συζήτηση μαζί της τόσο ευχάριστη και τόσο εποικοδομητική. Αλλά πάνω απ’ όλα πάσχιζε να συγκεντρώσει στοιχεία και μαρτυρίες για την ταυτοποίηση των 2.000 συμπολιτών μας Γιανιωτοεβραίων, που χάθηκαν και έγιναν στάχτη στα κολαστήρια του Άουσβιτς και του Μπιρκενάου» έγραψε στον Ηπειρωτικό Αγών, ο Αλέκος Ράπτης.
«Από το 2005 και μετά, δουλέψαμε μαζί πάνω στις 18 φωτογραφίες της εκτόπισης, στην ταυτοποίηση αυτών των θυμάτων, με την παράκληση από την πλευρά της να δημοσιοποιήσω τα ονόματα των θυμάτων, δημοσιεύοντας τα στον Ηπειρωτικό Αγώνα, και να τα καταθέσω στο Yad Vashem, που είναι το Παγκόσμιο Κέντρο Έρευνας, Τεκμηρίωσης, Εκπαίδευσης και Μνήμης των θυμάτων του Ολοκαυτώματος στην Ιερουσαλήμ» πρόσθεσε.