Εξαιρετικά χαμηλές πτήσεις φαίνεται ότι σημειώνουν σήμερα οι εντάξεις έργων της αυτοδιοίκησης, μέσω του προγράμματος «Αντώνης Τρίτσης», του υπουργείου Εσωτερικών, το οποίο οι δήμοι περίμεναν πως και πως για να βάλουν σε τροχιά υλοποίησης έργα υποδομής και δράσεις για την αναβάθμιση της ποιότητας ζωής χιλιάδων πολιτών.
Δύο χρόνια μετά την εξαγγελία του προγράμματος, από τον τότε υπουργό Εσωτερικών Τ. Θεοδωρικάκο, σήμερα περισσότεροι από 150 δήμοι στη χώρα είναι σχεδόν εκτός, με κίνδυνο να χάσουν σημαντικούς πόρους που υπολόγιζαν να αποκτήσουν, εντάσσοντας στο πρόγραμμα έργα και δράσεις.
Την ίδια ώρα, παρά την έντονη ανησυχία δημάρχων και τις πιέσεις που ασκούν στην ηγεσία του ΥΠΕΣ, η Επιτροπή Αξιολόγησης του υπουργείου που συστάθηκε για το σκοπό αυτό έχει πραγματοποιήσει ελάχιστες συνεδριάσεις. Το πρόβλημα μάλιστα επιδεινώνεται, λόγω και της πληθώρας των προτάσεων που κατατέθηκαν και ανέρχονται συνολικά σε 6 δισ. ευρώ, ξεπερνώντας κατά πολύ τον προϋπολογισμό του προγράμματος που φτάνει τα 3,5-4 δισ. ευρώ.
Εξάλλου, τα στοιχεία που παρουσίασε πριν από λίγες μέρες η Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδος (ΚΕΔΕ), μιλούν από μόνα τους, σύμφωνα με τα οποία η Επιτροπή του ΥΠΕΣ που συνεδρίασε στις 11 Φεβρουαρίου, ενέκρινε την ένταξη μόλις 98 προτάσεων προϋπολογισμού 260 εκατ. ευρώ, με τους δημάρχους να δηλώνουν ότι αυτό είναι σταγόνα στον ωκεανό και πως χρειάζεται μεγαλύτερη προσπάθεια και μάλιστα άμεσα.
Επίσης, σήμερα 31 δήμοι σε όλη τη χώρα δεν έχουν εντάξει ούτε ένα έργο στο πρόγραμμα, ενώ υπάρχουν και δήμοι που δεν έχουν εντάξει ούτε ένα έργο και στο προηγούμενο πρόγραμμα «ΦιλόΔημος».
Συνολικά στο «Αντώνης Τρίτσης» σε περίπου 120 υπολογίζονται αι δήμοι που έχουν εντάξει έργα που είναι κάτω από το 40% του πλαφόν τους, με την ηγεσία της ΚΕΔΕ να τονίζει ότι είναι επιτακτική ανάγκη να ξεκαθαριστεί εκ μέρους των αρμόδιων υπουργείων ποια έργα θα παραμείνουν στο πρόγραμμα, ποια θα πάνε στα Ταμείο Ανάκαμψης και ποια στο ΕΣΠΑ, προκειμένου να δημιουργηθεί επιπλέον δημοσιονομικός χώρος στο «Τρίτσης», ώστε να ενταχθούν περισσότερα έργα σ’ αυτό.
Στα... κάγκελα οι δήμαρχοι
Ο αρχικός προβληματισμός των αιρετών μετατράπηκε το τελευταίο διάστημα σε ανησυχία, αλλά και οργή, αφού εκτός από την στασιμότητα που παρατηρείται στην ένταξη έργων, διαπιστώνουν μεγάλες καθυστερήσεις στις συνεδριάσεις της Επιτροπής Αξιολόγησης του ΥΠΕΣ.
Δεν είναι μάλιστα λίγοι οι δήμαρχοι, που προκειμένου να αρθεί το αδιέξοδο, ζητούν να υπάρξει γέφυρα για αυτά τα έργα σε άλλα χρηματοδοτικά εργαλεία, όπως το Ταμείο Ανάκαμψης και το ΕΣΠΑ, ένα ζήτημα όμως για το οποίο προς το παρόν, δεν έχει δοθεί κάποια απάντηση, ούτε υπάρχει συγκεκριμένος προγραμματισμός, για το πως και πότε θα συμβεί. Πιο συγκεκριμένα παραμένει αδιευκρίνιστο ποια από τα έργα των δήμων θα ενταχθούν σε άλλα χρηματοδοτικά προγράμματα, καθώς κάποιοι δήμοι, δεν κατάφεραν να εντάξουν κανένα έργο και άλλοι, πραγματοποίησαν εντάξεις πολύ μικρών ποσών.
«Δεν μπορεί οι δήμοι να είναι τα εύκολα εξιλαστήρια θύματα, χωρίς να γίνουν επενδύσεις πάνω σε απαραίτητο εξοπλισμό που απαιτείται σε διάφορους τομείς. Περιμένουμε μία επίσημη ενημέρωση για όλα τα παραπάνω θέματα, καθώς και ένα συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα, προκειμένου οι δήμοι να προετοιμαστούν κατάλληλα» σχολίασε στην τελευταία συνεδρίαση του δ.σ. της ΚΕΔΕ ο πρόεδρος Δημήτρης Παπαστεργίου.
Δήλωσε μάλιστα ανήσυχος και προβληματισμένος, παρότι είπε ότι έγινε ένα μικρό πρώτο βήμα με την συνεδρίαση της Επιτροπής Αξιολόγησης του ΥΠΕΣ για το «Αντώνης Τρίτσης». Μάλιστα πρόσφατα είχε ζητήσει δημόσια από το υπουργείο Εσωτερικών, να ασχοληθεί περισσότερο και πιο εντατικά, προκειμένου να ενταχθούν και τα υπόλοιπα έργα των δήμων.
«Αυτή την στιγμή οι εντάξεις έργων είναι πολύ μακριά από τον στόχο που είχαμε βάλει για το 50%. Υπάρχουν περίπου 100 δήμοι στη χώρα που έχουν εντάξει ελάχιστα έργα, συνολικού προϋπολογισμού κάτω του 1 εκατομμυρίου ευρώ ακόμη και για τον πιο μικρό δήμο» είχε σχολιάσει ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ.
Ο Στ. Πέτσας ανακοινώνει έργα πριν αποφανθεί η Επιτροπή
Προβληματισμό στους κόλπους των δήμων και της ΚΕΔΕ προκαλεί η στάση του αναπληρωτή υπουργού Εσωτερικών Στέλιου Πέτσα, ο οποίος παρότι η Επιτροπή Αξιολόγησης πραγματοποίησε προ ημερών μόλις μια συνεδρίαση, επισκέπτεται δήμους, ανακοινώνοντας εντάξεις έργων πολλών εκατομμυρίων.
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του δήμου Αχαρνών στην Αθήνα, τον οποίο επισκέφθηκε τις προηγούμενες μέρες ο κ. Πέτσας, γνωστοποιώντας εκ των προτέρων τι θα εγκρίνει η Επιτροπή στις συνεδριάσεις των επόμενων μηνών.
Ειδικότερα, ανακοίνωσε ότι στον εν λόγω δήμο, μετά την ένταξη του μεγάλου έργου της ύδρευσης, στις επόμενες συνεδριάσεις της Επιτροπής Αξιολόγησης το δίμηνο Μαρτίου-Απριλίου, όπως είπε ο αν. υπουργός, θα εγκριθεί η χρηματοδότηση της πρότασης του δήμου Αχαρνών για την αστική αναζωογόνηση που περιλαμβάνει την ανάπλαση Μητροπολιτικού Πάρκου, έκτασης 32 στρεμμάτων, το οποίο συγκεντρώνει ποικίλες δραστηριότητες άθλησης και πολιτισμού για τους δημότες, καθώς και η κατασκευή πεζοδρόμων και η ανάπλαση δύο εισόδων της περιοχής. Επίσης, ο ίδιος ανέφερε ότι αναμένεται η έγκριση της πρότασης για τη διαχείριση των απορριμμάτων και θα ακολουθήσουν οι προτάσεις για την ηλεκτροκίνηση και τον ψηφιακό μετασχηματισμό του δήμου, έργα που ξεπερνούν τα 25 εκατ. ευρώ.
Χαμηλή η απορροφητικότητα των κονδυλίων
Ανησυχητική όμως είναι και η απορροφητικότητα των κονδυλίων από το πρόγραμμα του «Τρίτσης», παρά την προσπάθεια του αν. υπουργού Εσωτερικών Στ. Πέτσας, να δηλώσει αισιόδοξος κατά τη διάρκεια της συνάντησης της κοινής Ομάδας Εργασίας μεταξύ της ΚΕΔΕ και των υπουργείων Οικονομικών και Εσωτερικών, που έχει ως αντικείμενο την οικονομική βιωσιμότητα των ΟΤΑ.
Υπογράμμισε ότι το διάστημα αυτό είναι το πρώτο χρονικό ορόσημο αναφορικά με την απορροφητικότητα των χρηματοδοτούμενων προγραμμάτων από την πλευρά των δήμων για το «Αντώνης Τρίτσης» και το «ΦιλόΔημο», η οποία σήμερα αγγίζει τα 2,8 δισ. ευρώ. Τόνισε δε ότι «ο επιθυμητός στόχος είναι να βρίσκεται στο ύψος των 4,1 δισ. ευρώ την ερχόμενη άνοιξη, δηλαδή σε ένα - δυο μήνες.
Στο μεταξύ το ζήτημα της μεταφοράς έργων σε άλλα εξίσου σημαντικά χρηματοδοτικά εργαλεία, τέθηκε στην πρώτη συνάντηση της Κοινής Ομάδας Εργασίας, με τον πρόεδρο της ΚΕΔΕ Δ. Παπαστεργίου να τονίζει ότι τα έργα του Ταμείου Ανάκαμψης αποτελούν μία τεράστια ευκαιρία για τη χώρα και τους ΟΤΑ. Παρόλα αυτά, είπε, σε σχέση με τους ΟΤΑ και παρά τον εμπροσθοβαρή χαρακτήρα του Ταμείου, μέχρι σήμερα έχουν ανακοινωθεί μόνον δύο προσκλήσεις, αυτές για τις «Έξυπνες πόλεις» και τις «Αστικές Αναπλάσεις», ενώ δεν έχει τίποτε γνωστό για τα έργα ενεργειακής αναβάθμισης σε οδοφωτισμό και κτίρια, για τα έργα οδικής ασφάλειας αλλά και για άλλα σημαντικά έργα υποδομών ύδρευσης, αποχέτευσης και αντιπλημμυρικά.
«Ερώτημα παραμένει αν θα προκύψουν γέφυρες ανάμεσα στο πρόγραμμα ‘Αντώνης Τρίτσης’ και το Ταμείο Ανάκαμψης ή τι θα γίνει με τα έργα για την πολιτική προστασία και την απόκτηση εξοπλισμού» σχολίασε ο ίδιος.
Έγινε λάθος αρχή με τις κατανομές
Το πρόβλημα ωστόσο με το πρόγραμμα Αντώνης Τρίτσης γεννήθηκε από την αρχή, όταν πέρυσι τον Απρίλιο το υπουργείο Εσωτερικών έθεσε πλαφόν στις κατανομές των δήμων με βάση τα πληθυσμιακά κριτήρια, καθώς επίσης και το τουριστικό ισοδύναμο, την ορεινότητα και τη νησιωτικότητα.
Ως εκ τούτου η διαμάχη μεταξύ δήμων δεν άργησε να έρθει, καθώς η ΚΥΑ που δημοσιεύτηκε φαίνεται να ευνοεί έναν μικρό αριθμό ΟΤΑ και οι περισσότεροι να αποκλείονται από τις χρηματοδοτήσεις.
Και ενώ οι δήμοι περίμεναν πως και πως να επανεκκινήσει δίκαια και ισότιμα ο «Τρίτσης», οι αιρετοί είδαν το πλαφόν να αρθρώνεται από τα 6 εκατ. ευρώ για τους πιο μικρούς δήμους, φτάνοντας τα 40 εκατ. ευρώ για τους μητροπολιτικούς δήμους της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. Ωστόσο πάνω από 200 δήμοι αντέδρασαν έντονα, αφού η ΚΥΑ κατηγοριοποιεί τους δήμους με βάση τον πληθυσμό και τις πρωτεύουσες των νομών, στις οποίες κατανέμονται περισσότερα κονδύλια.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι νομοί Αργολίδας και Βοιωτίας, όπου οι δήμοι Ναυπλίου και Άργους, Λιβαδειάς και Θήβα, είναι περιοχές με ίδιο πληθυσμό και χαρακτηριστικά, ωστόσο αυτές που ευνοούνται στο πλαίσιο των κατανομών είναι οι πρωτεύουσες των νομών, το Ναύπλιο και η Θήβα, που θα λάβουν 22 εκατ. ευρώ χρηματοδότηση, έναντι των έτερων πόλεων που θα λάβουν 12 εκατ. ευρώ.
Οι κατηγορίες
Οι ΟΤΑ ομαδοποιούνται σε 7 κατηγορίες, εκ των οποίων οι 6 αφορούν τους δήμους και η 7η τις περιφέρειες, ενώ παράλληλα εξειδικεύεται το ανώτατο όριο συνολικού προϋπολογισμού (πλαφόν) προτάσεων που μπορούν να ενταχθούν στο πρόγραμμα για κάθε κατηγορία.
Σύμφωνα με την ΚΥΑ τίθεται ανώτατο όριο συνολικού προϋπολογισμού (πλαφόν) προτάσεων που μπορούν να ενταχθούν στο Πρόγραμμα για κάθε κατηγορία δυνητικών δικαιούχων, ως εξής:
- Στην κατηγορία 1 εντάσσονται οι δήμοι με μόνιμο πληθυσμό πάνω από 300.000 κατοίκους.
- Στην κατηγορία 2 οι δήμοι με μόνιμο πληθυσμό από 100.000 έως 300.000 κατοίκους.
- Στην κατηγορία 3 οι δήμοι που αποτελούν έδρες Νομών με μόνιμο πληθυσμό έως 100.000 κατοίκους.
- Στην κατηγορία 4 οι αστικοί δήμοι της Αττικής και της Θεσσαλονίκης με έως 100.000 κατοίκους.
- Στην κατηγορία 5 οι υπόλοιποι ηπειρωτικοί και νησιωτικοί δήμοι.
- Στην κατηγορία 6 οι μικροί ηπειρωτικοί δήμοι με μόνιμο πληθυσμό έως 10.000 κατοίκους και οι μικροί νησιωτικοί Δήμοι με έως 3.500 κατοίκους, ενώ στην κατηγορία 7 εντάσσονται οι Περιφέρειες.
Το δε πλαφόν ανά κατηγορία ορίζεται ως εξής:
* Κατηγορία 1: 40.000.000 ευρώ
*Κατηγορία 2: 25.000.000 ευρώ
*Κατηγορία 3: 22.000.000 ευρώ
*Κατηγορία 4: 18.000.000 ευρώ
*Κατηγορία 5: 12.000.000 ευρώ
*Κατηγορία 6: 6.000.000 ευρώ
*Κατηγορία 7: 30.000.000 ευρώ
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 27.02.2022