Της Βασιλικής Σοφιανού
Ροδακινιά: Στις παραδόσεις της Ανατολής θεωρείται το «δέντρο της ζωής του επίγειου παράδεισου», που παρέχει στους ανθρώπους ζωή και χαρά, Τα άνθη της συμβολίζουν την άνοιξη, την αναγέννηση και οι καρποί της τη γονιμότητα και έχει αποτελέσει πηγή έμπνευσης μεγάλων ζωγράφων, όπως ο VanGogh.
Στους κάμπους της Μακεδονίας, με επίκεντρο την Ημαθία και την Πέλλα, είναι το δέντρο που όντως δίνει ζωή και χαρά σε χιλιάδες καλλιεργητές, αλλά και στην ελληνική μεταποίηση, καθώς αποτελεί τη βάση για έναν από τους πιο δυναμικούς -παρά τα προβλήματα της τρέχουσας συγκυρίας- κλάδους των ελληνικών εξαγωγών, την ελληνική κονσερβοποιία. Συνολικά 18 βιομηχανίες κονσερβοποίησης, χυμοποίησης και κατάψυξης κυρίως στην Ημαθία και την Πέλλα (σ.σ. μόνο οι τρεις από τις 18 εδρεύουν στη Λάρισα), στην ισχυρή τους πλειονότητα ελληνικών συμφερόντων, προσφέρουν περί τις 2.000 μόνιμες θέσεις απασχόλησης και άλλες 10.000 εποχιακές το καλοκαίρι, πραγματοποιώντας συνολικό τζίρο της τάξης των 300 - 350 εκατ. ευρώ. Τζίρο με διπλή αξία, καθώς η δραστηριότητά τους είναι επί το πλείστον εξαγωγική, δηλαδή συντελούν στην εισροή κεφαλαίων στη χώρα, ενώ απορροφούν την παραγωγή 10.000 - 12.000 αγροτών, που καλλιεργούν συμπύρηνο ροδάκινο.
Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο η στήριξη του κλάδου έναντι των κινδύνων που φέρνει το Brexit -ειδικά εάν αυτό γίνει «άτακτα» στα τέλη Μαρτίου, δηλαδή χωρίς συμφωνία μεταξύ Ε.Ε. και Βρετανίας- είναι αναγκαία, την ίδια ώρα που εντός της Ε.Ε. καταγράφεται τάση μείωσης της κατανάλωσης κομπόστας ροδάκινου, κυρίως λόγω των διαφορετικών διατροφικών συνηθειών των νεότερων γενεών.
Ενώπιον διπλού βρετανικού κινδύνου…
Ο κλάδος, όπως επισημαίνει στη «ΜτΚ» ο πρόεδρος της Ένωσης Κονσερβοποιών Ελλάδος (Ε.Κ.Ε.) Κώστας Αποστόλου, βρίσκεται ενώπιον διπλού βρετανικού κινδύνου: αφενός εάν το Brexit γίνει άτακτα, θα προκύψουν άμεσα πολλά προβλήματα και εμπόδια και φυσικά και δασμοί, αφετέρου η Νότια Αφρική που αποτελεί βασικό ανταγωνιστή της Ελλάδας στο συγκεκριμένο κλάδο είναι πολύ πιθανό να συνεχίσει να έχει ιδιαίτερα προνόμια στη βρετανική αγορά, ως μέλος της βρετανικής κοινοπολιτείας.
Περαιτέρω, η Ε.Κ.Ε. έχει ζητήσει προ πολλού από την Κομισιόν, με τη στήριξη και της ευρωπαϊκής οργάνωσης του κλάδου, της PROFEL, τη μείωση κατά 30% της ποσόστωσης, που προβλέπει η συμφωνία της Νότιας Αφρικής με την Ε.Ε. για τις εξαγωγές της στην Ε.Ε., που ανέρχεται σε 57.000 τόνους, καθώς η ποσότητα αυτή «χτίστηκε» κατά ένα ποσοστό 30%, στηριζόμενη στις εισαγωγές της Βρετανίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Βρετανία απορροφά ποσοστό 8% - 10% της ελληνικής κονσερβοποιίας, ενώ πρώτη αγορά παραμένει η Γερμανία με ποσοστό της τάξη του 25% και γενικότερα οι αγορές της Ε.Ε. απορροφούν ποσοστό 60% - 65% της ελληνικής κομπόστας ροδάκινου, που με τη σειρά της αποτελεί το κύριο φρούτο της ελληνικής κονσερβοποιίας.
Το τοπίο γίνεται ακόμη πιο ανησυχητικό λόγω της μειούμενης κατανάλωσης κομπόστας ροδάκινου στις χώρες της Ε.Ε. Από την πλευρά της η Ε.Κ.Ε. προσπαθεί, με τη στήριξη της Ε.Ε., να «ανοίξει» κι άλλες αγορές, πραγματοποιώντας σχετικές καμπάνιες προβολής-ενημέρωσης των καταναλωτών για την υγιεινή και ασφάλεια της ελληνικής κομπόστας σε 10-12 χώρες, κυρίως τρίτες (εκτός Ε.Ε.).
Η ελληνική πολιτεία, από τη δική της πλευρά, όπως σημειώνει ο κ. Αποστόλου, μπορεί και πρέπει να προσφέρει στήριξη στον πρωτογενή τομέα του κλάδου, δηλαδή στους καλλιεργητές ροδάκινων, καθώς τα τελευταία χρόνια, ενώ υπάρχει φυγή των καλλιεργητών από το επιτραπέζιο ροδάκινο και στροφή στο συμπύρηνο (βιομηχανικό), οι αποδόσεις των χωραφιών είναι μικρότερες από τις αναμενόμενες και επιθυμητές. Και αυτό, λόγω της κλιματικής αλλαγής, οπότε ζητείται η συνδρομή της πολιτείας με έρευνα και τεχνολογική υποστήριξη λ.χ. για την ανάπτυξη νέων και πιο αποδοτικών ποικιλιών -οι βιομηχανίες μέλη της ΕΚΕ κάνουν τέτοιο πρόγραμμα πιλοτικά με καινούργιες ποικιλίες από την Ισπανία.
Ενδεικτικά σημειώνεται ότι η καλλιέργεια συμπύρηνου ροδάκινου αυξήθηκε στις 189.000 στρέμματα το 2018, έναντι 117.000 στρεμμάτων το 2014. Πρόκειται για τα στρέμματα που είναι δηλωμένα επισήμως στον ΟΣΔΕ, αλλά υπάρχουν και αδήλωτες καλλιέργειες. Παρ’ όλα αυτά, η παραγωγή το 2018 λόγω των έντονων βροχοπτώσεων του καλοκαιριού δεν ξεπέρασε τους 316.000 τόνους, όταν η ελληνική μεταποίηση ροδάκινου (κονσερβοποιία, κατεψυγμένοι κύβοι και χυμοί) έχει ανάγκη τουλάχιστον 400.000 τόνους πρώτης ύλης. «Όταν η απόδοση είναι μόνο 1-2 τόνοι το στρέμμα, όποια τιμή και αν πάρει ο παραγωγός δεν μπορεί να αντεπεξέλθει», σημειώνει ο πρόεδρος της Ε.Κ.Ε.
Παράλληλα, οι ελληνικές κονσερβοποιίες τα τελευταία χρόνια, προκειμένου να ακολουθούν τις διεθνείς καταναλωτικές τάσεις, έχουν αναπτύξει καινούργιες συσκευασίες -μικρούς πλαστικούς περιέκτες των 150 γραμμαρίων, ενώ ένα σημαντικό κομμάτι των εξαγωγών είναι σε μικρά κομμάτια ροδάκινου, που πηγαίνουν στις βιομηχανίες που κάνουν γλυκά και γιαούρτια. Αυτό όμως δεν αποφέρει απορροφητικότητα μεγάλων όγκων πρώτης ύλης.
Πέραν δε των προβλημάτων από το Brexit, που κοντοζυγώνουν, ανησυχία προκαλεί στην ελληνική κονσερβοποιία και ο προστατευτισμός του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ. Προς το παρόν δεν διαφαίνεται μεν επιβολή μέτρων στην ευρωπαϊκή κομπόστα, στην κινεζική κομπόστα όμως έχει επιβληθεί δασμός 10%, που προβλέπεται μάλιστα να αυξηθεί σε 15%.
Πρόσθετο πονοκέφαλο προκαλεί, εξάλλου, στον κλάδο η παράνομη και παράτυπη διακίνηση, όπως και η εξαγωγή υποτιμολογημένων ροδάκινων στη Βουλγαρία για επεξεργασία τους εκεί. Η Ε.Κ.Ε. έχει αναλάβει πρωτοβουλία για τη δημιουργία προδιαγραφών, έχει προβεί και σε καταγγελίες, αλλά η πολιτεία λόγω έλλειψης επαρκών ελεγκτικών μηχανισμών και μέσων αδυνατεί να προσφέρει προστασία.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 3 Μαρτίου 2019