* του Γιώργου Χατζηκωνσταντίνου, Rhetor Law Firm – Legal Associate
Ο πλέον πρόσφατος Πτωχευτικός Κώδικας (Ν 4738/2020 - Κώδικας Διευθέτησης Οφειλών και Παροχής Δεύτερης Ευκαιρίας) επιχειρεί να κωδικοποιήσει και να εκσυγχρονίσει τις ήδη υπάρχουσες διαδικασίες, που αφορούν στην πτώχευση, είτε αυτές σχετίζονταν με την πρόληψή της, είτε σχετίζονταν με τις συνέπειές της, είτε αναφέρονταν σε εμπόρους και σε επιχειρηματίες, είτε αναφέρονταν σε απλούς ιδιώτες, είτε αφορούσαν στην πρόληψη της αφερεγγυότητας (μέσω διατάξεων σχετικά με τον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών και την προπτωχευτική διαδικασία εξυγίανσης), είτε αφορούσαν στην πτώχευση (στην κήρυξή της, στην εκκαθάριση και στην περάτωσή της).
Αν και ο Νόμος μοιάζει για πρώτη φορά να αντιμετωπίζει το ζήτημα της οικονομικής αφερεγγυότητας στο σύνολό του και όχι αποσπασματικά, για πολλούς ο τρόπος αντιμετώπισης των συνεπειών της ενδέχεται να βρίσκεται έξω από το πλαίσιο ρύθμισής του. Οι ελεύθερες διαπραγματεύσεις και η βούληση δύο πλευρών να έρθουν κοντά και να καταλήξουν σε κοινή συμφωνία για τη ρύθμιση των διαφορών τους δεν μπορεί να εγκλωβιστεί στα όρια και στις διατάξεις του Νόμου. Τόσο ο Κώδικας Δεοντολογίας στο παρελθόν, όσο και ο Ν 3869/2010 περί ρύθμισης των οφειλών υπερχρεωμένων φυσικών προσώπων (γνωστός ως Νόμος Κατσέλη) αλλά και ο νέος εξωδικαστικός μηχανισμός ρύθμισης οφειλών, προσπάθησαν να οριοθετήσουν τον τρόπο αλλά και το αποτέλεσμα της διαπραγμάτευσης, αλλά δεν κατάφεραν να την αντικαταστήσουν.
Τον τελευταίο καιρό γίνονται σημαντικές ανακατατάξεις στο τραπεζικό σύστημα με την απότομη, σχεδόν βίαιη, είσοδο των εταιριών διαχείρισης απαιτήσεων από δάνεια και πιστώσεις στη ζωή μας. Καθημερινά μικροί δανειολήπτες αλλά μεγάλες επιχειρήσεις με υψηλές δανειακές υποχρεώσεις δέχονται επιστολές και ενημερώνονται ότι η διαχείριση των δανειακών τους συμβάσεων δεν γίνεται πλέον από την Τράπεζα, από την οποία δανειοδοτήθηκαν, ότι πλέον ο υπάλληλος, τον οποίο γνώριζαν, εμπιστεύονταν και με τον οποίον συνεννοούνταν, δεν θα μπορεί να τους εξυπηρετήσει. Η πρώτη αντίδραση, συνήθως, είναι απορία, αμηχανία, ενδεχομένως και φόβος, καθώς οι δανειολήπτες αποχωρίζονται το γνώριμο περιβάλλον της Τράπεζάς τους και καλούνται, δίχως να ερωτηθούν, να συνδιαλέγουν με αγνώστους. Μήπως, όμως, αυτή η αλλαγή μπορεί να αποτελέσει και ευκαιρία;
Η μέχρι σήμερα πρακτική έχει δείξει ότι οι εταιρίες διαχείρισης δεν είναι απαραίτητο να λειτουργούν και πράγματι δε λειτουργούν δίχως άλλο ως εισπρακτικές εταιρίες, όπως μοιάζει να είναι η γενικευμένη εντύπωση. Η ελεύθερη διαπραγμάτευση και η προσπάθεια εξεύρεσης μιας κοινά αποδεκτής λύσης, μιας βιώσιμης ρύθμισης σε μια μη βιώσιμη κατάσταση, αν και δεν είναι πάντα βέβαιη, δεν εξαφανίστηκε ούτε από την πλατφόρμα εξωδικαστικής ρύθμισης οφειλών του Ν 4738/2020 ούτε από την πώληση των απαιτήσεων στις εταιρίες διαχείρισης. Αν και μέσω οριοθετημένων διαδικασιών δόθηκαν στο παρελθόν διέξοδοι και λύσεις σε πολλούς δανειολήπτες, δεν είναι ούτε απαραίτητο ούτε λογικό να τις αναζητά κανείς μόνο εκεί. Για πολλούς η διέξοδος και η λύση βρίσκεται εκτός των διαδικασιών αυτών και των πτωχευτικών νόμων.