Tο «νόμο και την τάξη» στην περιβαλλοντικά προστατευόμενη περιοχή του Γαλλικού ποταμού και τη λιμνοθάλασσα Καλοχωρίου, στο δήμο Δέλτα, που ασυνείδητοι έχουν μετατρέψει σε «μπαζότοπο» της Θεσσαλονίκης, επιχειρούν να βάλουν το τελευταίο διάστημα, εθελοντικές ομάδες σε συνεργασία με τον οικείο δήμο.
Επί δεκαετίες η συγκεκριμένη περιοχή, η οποία δυστυχώς δεν είναι η μόνη στο νομό, και εκτείνεται από τις παρυφές της Μενεμένης έως τα ΕΛΠΕ, θεωρείται η μεγάλη χωματερή της πόλης, καθώς ιδιώτες και εταιρείες αντί να επιλέξουν μονάδες ανακύκλωσης ή εταιρείες συλλογής-μεταφοράς, πληρώνοντας το ανάλογο αντίτιμο, επιλέγουν τον… εύκολο, δρόμο, αδειάζοντας παρανόμως μπάζα και ογκώδη σε περιοχές του Δέλτα.
Σήμερα ωστόσο με τη βοήθεια εθελοντών πολιτών και την ενεργοποίηση του δήμου, που ανοίγουν με μεθοδικό τρόπο, μικρά αλλά σταθερά, βήματα, η κατάσταση αρχίζει να αλλάζει, ούτως ώστε ο καθένας να αναλαμβάνει τις ευθύνες του.
Την αρχή στην περιοχή έκανε η εθελοντική ομάδα «Εχεδώρου Φύσις», τα μέλη της οποίας άρχισαν από τα περασμένα Χριστούγεννα περιπολίες με ίδια μέσα, σχεδόν σε καθημερινή βάση, διαπιστώνοντας ότι μέσα σε μία προστατευόμενη περιοχή υπήρχαν πολλές εστίες σκουπιδιών, μπάζων και παντός είδους αποβλήτων πέριξ του Γαλλικού ποταμού και της λιμνοθάλασσας Καλοχωρίου. Η μικρή ομάδα, σήμερα μεγάλωσε και από την απομάκρυνση σκουπιδιών, για να καθαρίσουν στοιχειωδώς κάποιοι όμορφοι χώροι που είναι μάλιστα και επισκέψιμοι από πολίτες, έφτασε στο σημείο να… επιστρέφει μπάζα και σκουπίδια στους ιδιοκτήτες τους.
Για πολλούς θεωρούνται ρομαντικοί, ακτιβιστές, φυσιολάτρες, ωστόσο το παράδειγμα τους και η απόφαση να ενεργοποιήσουν τους πολίτες για την προστασία του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας, άνοιξε το δρόμο και είναι πλέον χωρίς επιστροφή.
Η συνεργασία τους με τον δήμο είναι στενή, σε μία προσπάθεια να κόψουν την όρεξη των επιτήδειων που βρίσκουν την εύκολη λύση να πετούν ό,τι θέλουν όπου θέλουν, μεταξύ άλλων, δείχνει πως όταν θεσμικά όργανα της πολιτείας πηγαίνουν παράλληλα με ενεργές εθελοντικές ομάδες που αναπτύσσουν δράσεις για το περιβάλλον και την προστασία της δημόσιας υγείας, τότε κάτι καλό γίνεται.
Ωστόσο, επειδή η ομάδα είναι εθελοντική και δεν διαθέτει μέσα, εξοπλισμό και πόρους για να συνεχίζει εφ’ όρου ζωής το «κυνήγι» των ασυνείδητων το κράτος θα πρέπει να τους στηρίξει με κάθε τρόπο, δίνοντας τους ισχυρά κίνητρα για να συνεχίσουν αυτό που ξεκίνησαν, αποτρέποντας κάθε επιτήδειο να μολύνει δημόσιο χώρο και μάλιστα μοναδικά οικοσυστήματα.
Με τον τρόπο αυτό θα δείξει ότι επιβραβεύει τέτοιες πρωτοβουλίες, ανοίγοντας το δρόμο και σε άλλες ομάδες ανά τη χώρα και να αναγκαστεί να αυξήσει τους ελεγκτικούς μηχανισμούς, ακόμα και εν μέσω πανδημίας, για μεγαλύτερη επιτήρηση και περιορισμό της παράνομης απόθεσης σκουπιδιών σε ποτάμια, λίμνες και προστατευόμενες περιοχές.
Νέα Μαγνησία.
Μετά τα στρώματα… αδειάζουν λιγότερα σκουπίδια
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση των δεκάδων στρωμάτων που βρέθηκαν πεταμένα στο Δέλτα του Γαλλικού. Μετά τον εντοπισμό τους από την ομάδα «Εχεδώρου Φύσις», επιστράφηκαν στο Ιπποκράτειο νοσοκομείο Θεσσαλονίκης με συνοπτικές διαδικασίες, ενώ λίγες μέρες πριν τα μέλη της απομάκρυναν μεγάλες ποσότητες μπάζων που είχαν καταλήξει στην ίδια περιοχή.
Για την επιστροφή των στρωμάτων -υπόθεση για την οποία υπήρξε εισαγγελική παρέμβαση- προηγήθηκαν τηλεφωνικές συζητήσεις του αρμόδιου αντιδημάρχου Καθαριότητας του δήμου Δέλτα, Γιώργου Κυριακίδη με τις αρμόδιες υπηρεσίες τόσο της περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας όσο και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μακεδονίας-Θράκης, ενώ ο δήμος κατόπιν συνεννόησης με το νοσοκομείο, και αφού πρώτα έλαβε τη διαβεβαίωση ότι τα στρώματα δεν είναι μολυσμένα, μετέφερε με όχημα του δήμου τα στρώματα πίσω στο νοσηλευτικό ίδρυμα.
«Η μόνιμη πλέον παρουσία μας στην περιοχή, αλλά και πολλών ακόμα ενεργών πολιτών, έχει ως αποτέλεσμα να περιορίζεται η παράνομη απόθεση μπάζων και άλλων σκουπιδιών στο Δέλτα και τη λιμνοθάλασσα Καλοχωρίου. Πλέον ξέρουν ότι είμαστε με έναν τρόπο άγρυπνοι φρουροί και κάθε φορά που εντοπίζουμε φορτηγά, τους ζητάμε να φύγουν» λέει στη «ΜτΚ» το μέλος της περιβαλλοντικής ομάδας Γιάννης Καρακούσης, ενώ αναφέρει ότι η ομάδα μπαίνει στη διαδικασία να ψάχνει πλέον ότι είδους σκουπίδια εντοπίζει για να τα επιστρέψει στους ιδιοκτήτες τους ή να τους οδηγήσει στη δικαιοσύνη.
«Ψάχνοντας τα μπάζα και τα σκουπίδια βρίσκουμε σε ποιον ανήκουν και τα επιστρέφουμε. Συνήθως βρίσκουμε Τεχνικές Εταιρείες που θέλουν να ξεφορτωθούν μπάζα και ογκώδη, ενώ πιο δύσκολος είναι ο εντοπισμός πολιτών που ανακαινίζουν τα σπίτια τους και ό,τι παλιό το πετούν στην περιοχή» επισημαίνει ο ίδιος. Ενθαρρυντικό πάντως κατά τον κ. Καρακούση είναι το γεγονός ότι με αυτές τις παρεμβάσεις, ήδη τα φορτηγά που έρχονται για να ξεφορτώσουν είναι περίπου τρία την εβδομάδα, ενώ πριν από τα Χριστούγεννα έφταναν τα 30.
Περαία.
Δεν πληρώνουν και βρίσκουν γυρολόγους
Οι πληγές στην ευρύτερη περιοχή, όπως αναφέρει το μέλος της ομάδας, είναι πολλές και δεν κλείνουν εύκολα. «Πρώτη μεγάλη πληγή είναι τα μπάζα από ανακαινίσεις σπιτιών και καταστημάτων και δεύτερη οι Τεχνικές Εταιρείες, οι οποίες ευτυχώς εντοπίζουμε πιο εύκολα, επειδή αφήνουν στα σκουπίδια τους το αποτύπωμα τους».
Οι περισσότεροι ιδιώτες που έχουν άχρηστα ογκώδη αντικείμενα, αρνούνται να πληρώσουν μια εταιρεία που συλλέγει αυτά τα απορρίμματα, καθώς ένας μεγάλος ειδικός κάδος κοστίζει 80 ευρώ ημερησίως. Και επειδή οι ανάγκες είναι μεγαλύτερες και το κόστος ανεβαίνει, πολλοί καταφεύγουν σε γυρολόγους, σε πλανόδιους μεταφορείς, τους οποίους πληρώνουν 15-20 ευρώ για να τα παραλάβουν.
«Είναι μια καθ’ όλα παράνομη ενέργεια και επιπλέον δεν αποτελεί λύση, καθώς οι λεγόμενοι γυρολόγοι αφού τα μαζέψουν, τα πετούν όπου βρουν σε δρόμους και διάφορες ερημικές τοποθεσίες» εξηγεί ο κ. Καρακούσης και προσθέτει ότι η ομάδα του, παρότι, δεν δραστηριοποιείται αλλού, εντόπισε μπάζα και σκουπίδια και μέσα στο Σέιχ - Σου. «Είναι αδιανόητο να κάνει κανείς μία ανακαίνιση, πληρώνοντας 5.000-10.000 ευρώ και να μη διαθέτει 100 ή 200 ευρώ για να μισθώσει έναν κάδο» σχολίασε ο ίδιος.
Πάντως τα μέλη του «Εχεδώρου Φύσις» δεν παραλείπουν να τονίσουν ότι μετά από τις πολλές προσπάθειες, με περιπολίες και προσωπικές καταγγελίες στις αρμόδιες αρχές των προβλημάτων της περιοχής του δέλτα του Γαλλικού, διαπιστώνουν μεγάλη μείωση απόθεσης νέων μπάζων, αλλά ανησυχούν για τη μακρά καθυστέρηση της απομάκρυνσης των υφιστάμενων μπάζων από τις υπηρεσίες του δήμου Δέλτα, και της περιφέρειας που έχουν ως συνέπεια τη διασπορά των ελαφρών σκουπιδιών από τον αέρα μέσα στο Δέλτα.
Ο δήμος υψώνει αναχώματα στις όχθες του Γαλλικού
Καθημερινή μάχη δίνει από την πλευρά του ο δήμος Δέλτα, περιφρουρώντας και καθαρίζοντας την περιοχή πέριξ του Γαλλικού ποταμού. «Φτιάχνουμε αναχώματα σχεδόν σε κάθε είσοδο και σημείο του Δέλτα, προκειμένου να αποτρέψουμε τα φορτηγά που έρχονται και ξεφορτώνουν μπάζα και σκουπίδια. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος να τους αποτρέψουμε να βρωμίζουν αυτήν την τόσο όμορφη περιοχή» δήλωσε στη «ΜτΚ» ο αρμόδιος αντιδήμαρχος Γιώργος Κυριακίδης.
Εξηγεί επίσης ότι η περιφρούρηση είναι πολύ δύσκολη στην περιοχή, καθώς ελλείψει δημοτικής αστυνομίας και ελέγχων από την ΕΛΑΣ ο κάθε ασυνείδητος συνεχίζει να ρυπαίνει σε βάρος του περιβάλλοντος. Ωστόσο, είπε, με τα αναχώματα που θα δημιουργηθούν από την πλευρά της Σίνδου και του Καλοχωρίου, θα μπει φρένο στις απόπειρες όσων θέλουν να πετάξουν παράνομα τα σκουπίδια τους στο Δέλτα.
Και άλλες εστίες στη Θεσσαλονίκη
Σύμφωνα με τα στοιχεία που έχει συλλέξει η εθελοντική ομάδα στη Θεσσαλονίκη υπάρχουν και άλλες εστίες μπάζων και άλλων αποβλήτων, με χαρακτηριστικές την περιοχή των Λαχανόκηπων (από το εμπορικό κέντρο one Salonica έως τα ΚΤΕΛ), μεταξύ των ορίων των δήμων Θεσσαλονίκης και Αμπελοκήπων-Μενεμένης, τη Βιομηχανική Περιοχή της Σίνδου και το συνοικισμό των Ρομά, «Αγία Σοφία», όπου οι κάτοικοι του είναι βασικοί μεταφορείς σκουπιδιών.
Σύμφωνα με πληροφορίες στον εν λόγω οικισμό στο δήμο Δέλτα, η ποσότητα των αποβλήτων φτάνει περί τα 3.000κ.μ. που είναι συγκεντρωμένα κατά μήκος του δρόμου σε μια απόθεση, ενώ άλλα 3.000κ.μ. βρίσκονται διάσπαρτα στα όρια του οικισμού σε όλη την περίμετρο.
Επίσης, πλησίον του συνοικισμού Αγία Σοφία έχει αποτεθεί μεγάλη ποσότητα αποβλήτων από εκσκαφές, ενώ υπάρχουν και ποσότητες τσιμέντων ασφάλτου, που συνολικά ξεπερνούν τα 70.000κ.μ.
Στον ίδιο δήμο, στην περιοχή της Νέας Μαγνησίας, εκτός των παραπάνω αποβλήτων, εντοπίστηκαν πρόσφατα, σύριγγες και ιατρικές μάσκες μιας χρήσεως.
Επίσης, στην Περαία στο δήμο Θερμαϊκού, σε περιοχή όπου αναπτύσσεται ο συνοικισμός Ρομά, γύρω και μέσα σε αυτόν, υπάρχουν μεγάλες ποσότητες αποβλήτων που υπολογίζονται σε πάνω από 15.000κ.μ.
Συνοικισμός «Αγίας Σοφίας».
Χρήσιμος οδηγός
Πέντε ερωτήσεις και απαντήσεις για τα Απόβλητα Εκσκαφών Κατασκευών Κατεδαφίσεων (ΑΕΚΚ)
- Ποιος έχει υποχρέωση να μαζέψει τα μπάζα που ρίχνονται παράνομα;
Την αρμοδιότητα έχουν οι δήμοι οι οποίοι άμεσα πρέπει να αναλάβουν πρωτοβουλία για την απομάκρυνση των ΑΕΚΚ και τη μεταφορά τους σε αδειοδοτημένους χώρους επεξεργασίας-ανακύκλωσης.
- Τι πρέπει να κάνει ένας ιδιώτης που παράγει μπάζα;
Ο Νόμος 4042/2012 «Ποινική προστασία του περιβάλλοντος-Εναρμόνιση με την Οδηγία -Πλαίσιο παραγωγής και διαχείρισης αποβλήτων- Εναρμόνιση με την Οδηγία 2008/99/ΕΚ -Ρύθμιση θεμάτων υπουργείου Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής» ορίζει ότι υπεύθυνος για τη διαχείριση των αποβλήτων είναι ο παραγωγός τους. Τα απόβλητα, ανεξάρτητα από την ποσότητα τους, πρέπει να οδηγηθούν σε μονάδα ανακύκλωσης. Εάν τα απόβλητα που θα παραχθούν είναι λιγότερα από 500 κιλά, μπορείτε μόνοι σας να τα οδηγήσετε σε μια από τις μονάδες ανακύκλωσης. Σε διαφορετική περίπτωση, επικοινωνήστε με μία από τις συνεργαζόμενες εταιρείες συλλογής-μεταφοράς, ώστε να προμηθευτείτε με ειδικό κάδο ή κοντέινερ. Στις περιοχές οι οποίες καλύπτονται από Συλλογικό Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΣΕΔ) η υπογραφή σύμβασης συνεργασίας με το ΣΣΕΔ είναι υποχρεωτική, όπως και η εναλλακτική διαχείριση του συνόλου των παραγόμενων αποβλήτων. Σε διαφορετική περίπτωση επιβάλλονται βαριές χρηματικές ποινές και ποινή φυλάκισης έως 2 έτη, σύμφωνα με το άρθρο 6 του 4042/2012 «Ποινική Προστασία του Περιβάλλοντος».
- Ποιες υπηρεσίες θα χρειαστεί να πληρώσω για τη διαχείριση των μπαζών από κατασκευή ή κατεδάφιση;
Το κόστος διαχείρισης περιλαμβάνει:
Α) τη συλλογή και μεταφορά, δηλαδή την προμήθεια κάδου και την μεταφορά των ΑΕΚΚ (μπάζα) στην μονάδα. Το συγκεκριμένο κόστος πληρώνεται στην εταιρεία συλλογής-μεταφοράς που επιλέγετε. Β) την εισφορά που καταβάλλετε στο ΣΣΕΔ για την καταγραφή, επεξεργασία-ανακύκλωση των ΑΕΚΚ (μπάζα) στη μονάδα. Το συνολικό κόστος είναι πολύ μικρότερο από αυτό που πληρώνει ο καθένας μας για την αποκατάσταση των μπαζωμένων ρεμάτων και άλλων περιοχών και την αποκατάσταση ζημιών που προκαλούνται στους οικισμούς και στα σπίτια από πλημμύρες. Επίσης, το κόστος παραγωγής πρώτων υλών, ιδιαίτερα το ενεργειακό, είναι μεγαλύτερο από το κόστος των ανακυκλωμένων υλικών (δευτερογενών πρώτων υλών).
- Ποιες είναι οι επιπτώσεις από την ανεξέλεγκτη απόθεση μπάζων;
Η ανεξέλεγκτη διάθεση μπαζών στο περιβάλλον δημιουργεί κινδύνους, όπως πυρκαγιών και πλημμυρών. Υποβαθμίζεται αισθητικά και ρυπαίνεται το φυσικό περιβάλλον, ιδιαίτερα τα επιφανειακά και τα υπόγεια νερά και το έδαφος. Συχνά τα μπάζα (ΑΕΚΚ) περιέχουν και επικίνδυνες ουσίες. Ακόμη σοβαρότερους κινδύνους για το περιβάλλον και την πανίδα επιφέρει το συχνό φαινόμενη της απόθεσης μπαζών σε οικολογικά ευαίσθητες περιοχές και υγροβιότοπους.
- Ποια είναι τα οφέλη ανακύκλωσης;
Πέρα από τις νομικές συνέπειες, η ανακύκλωση των αποβλήτων αυτού του είδους (ΑΕΚΚ) έχει και πολλά οφέλη. Τα υλικά που έχουν χρησιμοποιηθεί και πλέον είναι άχρηστα για τον ιδιοκτήτη τους, δεν έχουν χάσει όλη την αξία τους. Κατ’ αρχάς, εφόσον τα υλικά αυτά μεταφερθούν στα πιστοποιημένα Συλλογικά Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΣΕΔ), το μεγαλύτερο μέρος τους αξιοποιείται για την παραγωγή πρώτων υλών οι οποίες επαναχρησιμοποιούνται. Μόνο ένα μικρό ποσοστό δεν μπορεί να αξιοποιηθεί (απόβλητα που προσομοιάζουν προς τα αστικά απορρίμματα) και αναγκαστικά θα διατεθεί με τρόπο οργανωμένο και απολύτως ασφαλή σε Χώρους Υγειονομικής Ταφής. Συνεπώς, μέσω της ανακύκλωσης παράγονται οικονομικά οφέλη καθώς ανακτώνται υλικά προς χρήση, τα οποία έχουν αξία στην αγορά. Επιπλέον, τα ανακυκλωμένα υλικά παράγονται με λιγότερο συνολικό κόστος από αυτό που θα καταβάλλονταν για να παραχθούν από εξορυκτικές πρώτες ύλες. Υπάρχουν όμως και περιβαλλοντικά οφέλη. Η ανεξέλεγκτη διάθεση στο περιβάλλον δημιουργεί κινδύνους, όπως πυρκαγιών και πλημμυρών. Υποβαθμίζεται αισθητικά και ρυπαίνεται το φυσικό περιβάλλον, με επιπτώσεις στον υδροφόρο ορίζοντα και το έδαφος. Συχνά τα απόβλητα, ακόμη και τα μπάζα περιέχουν και επικίνδυνες ουσίες. Επιπλέον, ακόμη και η ελεγχόμενη διάθεση των αποβλήτων σε Χώρους Υγειονομικής Ταφής (ΧΥΤΑ) συμβάλλει στο φαινόμενο του θερμοκηπίου και την κλιματική αλλαγή, εξαιτίας του εκλυόμενου μεθανίου. Η παραγωγή δευτερογενών υλικών μέσω της ανακύκλωσης απαιτεί λιγότερη ενέργεια, άρα προκαλεί μικρότερες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.
Τέλος, η ανακύκλωση αυτών των υλικών παράγει και κοινωνικό όφελος καθώς δημιουργούνται πολλές νέες θέσεις εργασίας σε όλα τα στάδια της εναλλακτικής επεξεργασίας των αποβλήτων. Παράλληλα, οι μικρότερες ποσότητες που οδηγούνται στους ΧΥΤΑ επιμηκύνει το χρόνο ζωής τους και απαιτεί μικρότερες εκτάσεις, μειώνοντας τις πιέσεις και εντάσεις στις τοπικές κοινωνίες. Ενδυναμώνεται η περιβαλλοντική συνείδηση και εμπεδώνονται νέες πολιτισμικές αξίες.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 28 Μαρτίου 2021