Μία περιοχή από τον Λαγκάδα μέχρι την Αμμουλιανή και από τα Κουφάλια μέχρι τη Βουρβουρού θα κληθεί να καλύψει σε μερικά χρόνια η ΕΥΑΘ, εφόσον βέβαια καμφθούν οι αντιρρήσεις των αυτοδιοικητικών. Μία τέτοια διαδικασία είναι αρκετά σύνθετη, γιατί πρόκειται για περιοχές με διαφορετικές ανάγκες και διαφορετική μορφολογία. Σε επίπεδο οργανογράμματος η ΕΥΑΘ θα κληθεί να ενσωματώσει τους εργαζόμενους στις σημερινές ΔΕΥΑ και τις υπηρεσίες ύδρευσης των δήμων της Χαλκιδικής, κανένας εκ των οποίων δεν έχει δημοτική επιχείρηση για το νερό και την αποχέτευση.
Αύξηση πελατών σχεδόν 50%
Σήμερα η εταιρεία διαχειρίζεται 550.000 πελάτες -οικιακούς καταναλωτές και επιχειρήσεις- στο πολεοδομικό συγκρότημα Θεσσαλονίκης και επιπλέον καλύπτει τις ανάγκες σε νερό του Πανοράματος και της Πυλαίας, των οικισμών του δήμου Ωραιοκάστρου (πλην Μυγδονίας) και διαθέτει νερό στον δήμο Δέλτα. Με την σχεδιαζόμενη συνένωση των ΔΕΥΑ των περιφερειακών δήμων θα κληθεί να καλύψει τις ανάγκες σε νερό όλης της περιφερειακής ενότητας Θεσσαλονίκης και κατά πάσα πιθανότητα και των δήμων της Χαλκιδικής, φτάνοντας να έχει 800.000 υδρόμετρα, δηλαδή μία αύξηση 45% στους πελάτες της. Με τις συνενώσεις η ΕΥΑΘ θα διευρύνει το πελατολόγιό της αλλά επίσης θα πρέπει να αναλάβει περιοχές με σοβαρές υστερήσεις σε έργα ύδρευσης, αποχέτευσης και περιβαλλοντικής προστασίας.
Φτάνει το νερό του Αλιάκμονα και των πηγών της Αραβησσού για όλη αυτή την περιοχή; Καταρχάς η ΕΥΑΘ έχει εκπονήσει σχετική μελέτη για την επόμενη επταετία και διαβεβαιώνει ότι θα έχει επάρκεια μέχρι το 2031 για τις περιοχές που υδροδοτεί ήδη. Σήμερα η Εγκατάσταση Επεξεργασίας Νερού Θεσσαλονίκης (εν συντομία ΕΕΝΘ ή το διυλιστήριο νερού) επεξεργάζεται 150.000 κυβικά μέτρα πόσιμου νερού κάθε ημέρα. Σε δύο χρόνια, οπότε και εκτιμάται ότι θα ολοκληρωθεί η επέκταση της μονάδας, η δυναμικότητα θα διπλασιαστεί, φτάνοντας στα 300.000 κ.μ. ημερησίως. Μεσοπρόθεσμα, και εφόσον η ΕΥΑΘ επεκτείνει τη δραστηριότητα της και στη Χαλκιδική, σκοπεύει να προχωρήσει σε νέα επέκταση του διυλιστηρίου νερού, ώστε να φτάσει να επεξεργάζεται 450.000 κυβικά μέτρα ημερησίως.
Η τιμή του νερού
Αυτό που ενδιαφέρει πάνω από όλα τους πολίτες, είναι αν αυτή η αλλαγή θα έχει επιπτώσεις στην τσέπη τους, ενώ κάποιοι εξακολουθούν να φοβούνται ότι η επιλογή αυτή της κυβέρνησης υποκρύπτει σχέδια για ιδιωτικοποίηση του νερού. Ως προς το τελευταίο, μετά την απόφαση του ΣτΕ οι ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ έχουν ξανά βασικό μέτοχο το Ελληνικό Δημόσιο, και όχι το υπερταμείο, οπότε πρόκειται για εταιρείες του δημοσίου.
Αναφορικά με τα τιμολόγια καθορίζονται από τον εκάστοτε πάροχο και πλέον η Ρυθμιστική Αρχή Απορριμμάτων Ενέργειας και Υδάτων θα πρέπει να ελέγχει αν υπάρχει πλήρης ανάκτηση κόστους υπηρεσιών ύδατος, δηλαδή αν τα συνολικά έσοδα να καλύπτουν το συνολικό κόστος των υπηρεσιών ύδατος, όπως απαιτεί η Οδηγία 2000/60.
Η κατεύθυνση που έχει δώσει το υπουργείο Περιβάλλοντος για αυτό το θέμα είναι ότι οι τιμές δεν μπορούν γενικά να αυξηθούν περισσότερο από τον Εναρμονισμένο Δείκτη Τιμών Καταναλωτή, αλλά ότι οι πάροχοι έχουν τη δυνατότητα καθορισμού διαφορετικών τιμών ανά περιοχή και κλιμακωτή χρέωση ανάλογα με τα επίπεδα κατανάλωσης, με υποχρέωση η πρώτη κλίμακα κατανάλωσης να είναι οικονομικά προσιτή και να καλύπτει τις ανάγκες διαβίωσης του πληθυσμού.
«Οι οικιακοί καταναλωτές δεν έχουν λόγο να ανησυχούν, γιατί αντιμετωπίζουμε το νερό ως κοινωνικό αγαθό. Εκεί που θα υπάρξουν προσαρμογές είναι στα τιμολόγια των επιχειρήσεων» αναφέρουν στη «ΜτΚ» πηγές από την ΕΥΑΘ που εμπλέκονται στην προετοιμασία της εταιρείας για τη μετάβαση στη νέα κατάσταση. Οι ίδιες πηγές σημειώνουν ότι η καλή χρηματοοικονομική θέση της ΕΥΑΘ, η οικονομία κλίμακος και η τεχνογνωσία της στη μείωση των διαρροών και των υδροκλοπών αποτελούν εγγύηση καλύτερης διαχείρισης, σε σχέση με τους δήμους.
Τα χρέη και οι ανείσπρακτες οφειλές
Πολλά θα ξεκαθαρίσουν από το νομοσχέδιο που θα φέρει η κυβέρνηση στη Βουλή τον Οκτώβριο. Καίρια ζητήματα είναι το αν οι συνενώσεις είναι υποχρεωτικές ή αν οι δήμοι έχουν το περιθώριο να αρνηθούν μία τέτοια εξέλιξη, το τι θα γίνει με το προσωπικό των ΔΕΥΑ και κυρίως το πώς θα απαλλαγούν οι δημοτικές επιχειρήσεις από τα χρέη τους. Πάντως ο διευθύνων σύμβουλος της ΕΥΑΘ Άνθιμος Αμανατίδης, κατά την πρόσφατη γενική συνέλευση των μετόχων της εταιρείας ξεκαθάρισε ότι η εισηγμένη θα δεχθεί να απορροφήσει ΔΕΥΑ που θα είναι καθαρές από χρέη και υποχρεώσεις, που θα ρυθμιστούν πιθανότατα με τη λήψη κυβερνητικών μέτρων. Επίσης, ένα ζήτημα είναι τι θα γίνει με περιπτώσεις δήμων που δεν έχουν ΔΕΥΑ και τα όποια χρέη βαρύνουν το δήμο. Όπως επίσης και το τι θα γίνει με τις ανείσπρακτες οφειλές καταναλωτών προς τους δήμους. Για παράδειγμα οι ανείσπρακτες οφειλές στη Σιθωνίας φτάνουν τα 12 εκατ. ευρώ μαζί με τις προσαυξήσεις, όταν τα τακτικά έσοδα του δήμου είναι στα 8 εκατ. ευρώ. Οι δήμοι Αριστοτέλη έχουν λαμβάνειν από 4 εκατ. ευρώ ο κάθε ένας.
Πολλοί πιστεύουν ότι ακόμα και να φύγει το νερό από την αρμοδιότητα των δήμων, τα παράπονα των πολιτών θα καταλήγουν και πάλι στον δήμαρχο. Πάντως ο σχεδιασμός από την πλευρά της ΕΥΑΘ, όπως πληροφορείται η «ΜτΚ», είναι να έχει συνεργασία με ανάδοχους εργολάβους σε κάθε περιοχή, και με τη σωστή λειτουργία του τηλεφωνικού κέντρου, να μπορεί να επεμβαίνει άμεσα και να επισκευάζει τυχόν βλάβες.
Μεταβατική περίοδος, σταδιακή ενσωμάτωση
Εφόσον προχωρήσει το σχέδιο για τις συνενώσεις των ΔΕΥΑ, η ΕΥΑΘ θα αναλάβει τη λειτουργία και συντήρηση των δικτύων ύδρευσης και αποχέτευσης των όμορων δήμων της Θεσσαλονίκης και της Χαλκιδικής. Όσο για την ιδιοκτησία των υποδομών αυτών είναι κάτι που πρέπει να αποσαφηνιστεί στο νόμο του υπουργείου Περιβάλλοντος. Κάτι που εξετάζεται είναι να περάσουν στη Διεύθυνση Υδάτων της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, που είναι διοικητική δομή του κράτους. Παράλληλα η ΕΥΑΘ θα πρέπει να ενσωματώσει στο οργανόγραμμα της τους υπαλλήλους των δημοτικών επιχειρήσεων, με προσαρμογή των μισθών στην ισχύουσα συλλογική σύμβαση εργασίας.
Εκτιμάται ότι θα χρειαστεί μία μεταβατική περίοδος τριών ετών, μέχρι να γίνει η ενσωμάτωση των ΔΕΥΑ στο νέο σχήμα. Η ΕΥΑΘ εξετάζει διάφορα σενάρια για την επόμενη ημέρα. Ένα από αυτά προβλέπει αρχικά την ενσωμάτωση των ΔΕΥΑ των πιο κοντινών δήμων, οι οποίοι είναι και πιο πρόθυμοι για μία τέτοια εξέλιξη -ήδη γίνονται συζητήσεις με τους δήμους Θερμαϊκού, Πυλαίας Χορτιάτη και Χαλκηδόνας, ώστε τα έργα που δρομολογούν οι δήμοι να είναι συμβατά από άποψη τεχνικών χαρακτηριστικών και πιστοποιήσεων με αυτά της ΕΥΑΘ. Σε δεύτερο χρόνο θα μπορούσαν να ενταχθούν οι πιο απομακρυσμένοι δήμοι Βόλβης και Λαγκάδα- σε αυτές τις περιοχές η μεταφορά νερού με αγωγό από το διυλιστήριο της ΕΥΑΘ μάλλον θα ήταν ασύμφορη και είναι πιθανότερο να συνεχιστεί η υδροδότηση μέσω γεωτρήσεων και αντλιοστασίων- καθώς και οι πέντε δήμοι της Χαλκιδικής.
Άγνωστο παραμένει το τι θα γίνει με τα αρδευτικά δίκτυα, τα οποία -ελλείψει ΓΟΕΒ και ΤΟΕΒ- διαχειρίζονται οι δήμοι της Χαλκιδικής, και στα οποία η πηγή του νερού είναι η ίδια με αυτή του δικτύου ύδρευσης.
Η μεγάλη πρόκληση είναι η αναβάθμιση των υποδομών βιολογικού καθαρισμού, οι οποίοι στους περισσότερους οικισμούς της Χαλκιδικής είναι τρίτης γενιάς και θα χρειαστούν αναβάθμιση.
Χαλκιδική: Επείγει ο εξορθολογισμός
Τα τελευταία χρόνια, και ειδικά φέτος, στη Χαλκιδική, παρατηρήθηκε έντονο πρόβλημα λειψυδρίας τους θερινούς μήνες, οπότε και ο πληθυσμός σχεδόν δεκαπλασιάζεται εξαιτίας της τουριστικής κίνησης. Σε κανέναν από τους πέντε δήμους της Χαλκιδικής δεν λειτουργεί δημοτική επιχείρηση για την ύδρευση και αποχέτευση, λειτουργίες που καλύπτοντα εκ των εννόντων από τους δήμους. Ολόκληρη η περιοχή υδροδοτείται από γεωτρήσεις, νόμιμες αλλά και παράνομες. Σε πολλές περιπτώσεις το δίκτυο αγωγών είναι της δεκαετίας του ’60, με αποτέλεσμα να υπάρχουν σημαντικές απώλειες νερού λόγω διαρροών. Οι υδροκλοπές είναι κοινό μυστικό: κάποιοι παίρνουν νερό κάνοντας μπάι-πας το δίκτυο, άλλοι έχουν «πειράξει» τα υδρόμετρα για να μην φαίνεται η κατανάλωση. Ελλείψει έξυπνων υδρομέτρων οι δήμοι δεν είναι σε θέση να έχουν πλήρη εικόνα της κατανάλωσης, με αποτέλεσμα σε ορισμένες περιπτώσεις όπως στη Σιθωνίας να επιβάλλουν «πάγια» κατανάλωση, ακόμα και σε σπίτια που κατοικούνται μερικές εβδομάδες το χρόνο. Από την άλλη, ιδιοκτήτες εξοχικών κατοικιών που δεν είναι συνδεδεμένες με το δίκτυο ύδρευσης προμηθεύονται νερό από «νερουλάδες», δηλαδή ιδιώτες που πωλούν νερό από δικές τους γεωτρήσεις, οι οποίες δεν είναι πάντα αδειοδοτημένες... Είναι φανερό ότι χρειάζεται επειγόντως εξορθολογισμός στη διαχείριση του πολύτιμου υδατικού πόρου.
Αφαλάτωση, δεξαμενές και στο βάθος αγωγός
Πώς θα «ξεδιψάσει» η Χαλκιδική; Εφόσον προχωρήσει ο κυβερνητικός σχεδιασμός ο μακροπρόθεσμος σχεδιασμός της ΕΥΑΘ, σύμφωνα με πληροφορίες της «ΜτΚ» είναι εφόσον η δυναμικότητα του διυλιστηρίου φτάσει τις 450.000 κυβικά, το νερό να φτάσει προοδευτικά στο δήμο Θερμαϊκού και από εκεί στην Καλλικράτεια, για την υδροδότηση όλης της Χαλκιδικής. Στο μεσοδιάστημα το πρόβλημα της αυξημένης ζήτησης για νερό τους θερινούς μήνες μπορεί να αντιμετωπιστεί με γεωτρήσεις και ταμιευτήρες νερού και με τρεις μονάδες αφαλάτωσης στους δήμους Προποντίδας, Σιθωνίας και Αριστοτέλη, για το διάστημα που η ζήτηση κορυφώνεται. Ο απώτερος στόχος είναι να υπάρχει ορθολογική διαχείριση των υδατικών πόρων στην ευρύτερη υδατική περιοχή και για αυτό το σκοπό εκπονείται σχετική μελέτη.
Μερική λύση στο πρόβλημα της υδροδότησης της Χαλκιδικής θα μπορούσε να δώσει το φράγμα του Χαβρία, έργο που συζητείται εδώ και σχεδόν δύο δεκαετίες, με το οποίο θα καλύπτονταν το 33% του συνόλου των αναγκών της Χαλκιδικής. Όμως ο διαγωνισμός για το έργο ΣΔΙΤ κρίθηκε άγονος πριν από ένα χρόνο, καθώς τα τρία επιχειρηματικά που είχαν εκδηλώσει αρχικά το ενδιαφέρον τους δεν κατέθεσαν τελικά οικονομικές προσφορές. Η κυβέρνηση έχει εκφράσει την πρόθεση να επαναπροκηρύξει διαγωνισμό για το συγκεκριμένο έργο.
Επιφυλακτικοί οι δήμαρχοι
Οι δήμαρχοι της Χαλκιδικής με τους οποίους μίλησε η «ΜτΚ» αντιμετωπίζουν με επιφυλακτικότητα το ενδεχόμενο να αναλάβει η ΕΥΑΘ την ύδρευση και την αποχέτευση των περιοχών τους.
«Έχουμε 16 οικισμούς με ισάριθμα δίκτυα και αντλιοστάσια και ακόμα περισσότερες γεωτρήσεις. Αν πάρεις από πάνω μου την ευθύνη του νερού, από την ανόρυξη και τη μεταφορά, μέχρι την είσπραξη των λογαριασμών θα ήμουν ευτυχισμένος. Ξοδεύουμε πολλά και δεν επαρκούν αυτά που πληρώνει ο δημότης για να καλυφθεί το κόστος. Όμως αν η μετάβαση δεν γίνει απολύτως οργανωμένα θα γίνει της κολάσεως» λέει χαρακτηριστικά ο δήμαρχος Αριστοτέλη, Στέλιος Βαλλιάνος. Ο δήμος Αριστοτέλη δεν αντιμετώπισε διακοπές νερού, αλλά «με την άνοδο του τουρισμού το πρόβλημα θα το βρούμε μπροστά μας. Έχουμε καθημερινά νέες συνδέσεις σε κατοικίες, συγκροτήματα και ξενοδοχεία».
«Είναι λάθος να αφαιρεθεί η ύδρευση και η αποχέτευση από τους δήμους» τονίζει ο δήμαρχος Σιθωνίας Ιωάννης Μάλλινης. «Η κάθε δημοτική αρχή γνωρίζει καλύτερα τις ανάγκες και οι πολίτες σίγουρα εξυπηρετούνται καλύτερα από τοπική κοινωνία. Φανταστείτε να αποφασίζονται αυξήσεις χωρίς να μπορούμε να παρέμβουμε ή να εκτελούνται έργα στο δήμο ερήμην της δημοτικής αρχής» προσθέτει.
Από την άλλη ο δήμαρχος Πολύγυρου Γιώργος Εμμανουήλ εκτιμά ότι «σε δήμους με θέματα λειψυδρίας, που δεν έχουν ΔΕΥΑ και προσωπικό πιθανόν να βοηθούσε μία τέτοια συνένωση, που δημιουργεί οικονομίες κλίμακας. Το βασικό ερώτημα είναι πόσο θα κοστίζει στους δημότες. Αν το νερό είναι ποιοτικότερο και φθηνότερο προφανώς δεν θα έχω καμία αντίρρηση. Όμως ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες, γι’ αυτό θα περιμένω να πάρω το νομοσχέδιο στα χέρια μου για να τοποθετηθώ».
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 29.09.2024