Σήμερα ο Ηρακλής γίνεται 111 ετών και η προσπάθεια καταγραφής της επιρροής του στην κοινωνία της Θεσσαλονίκης δεν μπορεί να περιοριστεί σε αυστηρά αθλητικό πλαίσιο. Η ομάδα των «μπαγιάτηδων», όπως αποκαλούνταν οι γηγενείς κάτοικοι της πόλης, αποτελεί σημείο αναφοράς στην ιστορία της Θεσσαλονίκης, από τη γέννησή του το 1908, μέχρι σήμερα.
Οι ρίζες του συλλόγου απλώνονται μέχρι την Κωνσταντινούπολη, όπου το 1870 ιδρύθηκε ο ΓΣ Ηρακλής, ενώ 22 χρόνια αργότερα, η συνάντηση στη Βιέννη μεταξύ αντιπροσωπεία του σωματείου και επιφανών Ελλήνων είχε ως αποτέλεσμα την απόφαση για ίδρυση και στην Ελλάδα συλλόγου με την επωνυμία Ηρακλής. Αυτό συνέβη το 1899, αλλά υπό τον φόβο συνεπειών, αποφασίστηκε να δοθεί η ονομασία Όμιλος Φιλομούσων.
«Για τον εν Θεσσαλονίκη Όμιλο Φιλομούσων ήταν αρκετά δέκα χρόνια ζωής, για να γράψει ιστορία. Ιστορία καλλιτεχνική, μελωδική έως και ποδοσφαιρική και ολυμπιακών διαστάσεων αλλά και ιστορία ελληνική. Ο Όμιλος με τη δράση και τον παλμό του προσέφερε αρκετά, εμψυχώνοντας παντοιοτρόπως τόσο τους Θεσσαλονικείς όσο και τους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής της πόλης. Και μάλιστα εν μέσω οθωμανικής διοίκησης -βρισκόμαστε στα τελευταία χρόνια της τουρκοκρατίας στην Ελλάδα και τη λοιπή Βαλκανική- αλλά και στα δύσκολα και αιματηρά χρόνια του Μακεδονικού Αγώνα (1904-1908). Η εξαιρετική δραστηριότητα του Ομίλου δεν πέρασε απαρατήρητη από την οθωμανική διοίκηση, η οποία την επιβράβευσε συνδράμοντάς τον και θέτοντάς τον υπό την υψηλή προστασία του σουλτάνου Αβδούλ Χαμίτ Χαν! Κάποιες όμως δράσεις του η οθωμανική διοίκηση φρόντισε να τις απαγορεύσει», έγραψε η «Μακεδονία της Κυριακής» στις 20 Νοεμβρίου 2016.
Το 1902 ο Όμιλος Φιλομούσων αποφάσισε την επέκτασή του στο χώρο του αθλητισμού δημιουργώντας τμήματα ποδοσφαίρου, κολύμβησης και ποδηλασίας, ενώ για νομικούς λόγους αποφασίστηκε η συγχώνευση με την Ολύμπια, κάτι που έβαλε το νερό στο αυλάκι για την ίδρυση του Ηρακλή, με τη σημερινή του μορφή, αλλά με την ονομασία Μακεδονικός Γυμναστικός Σύλλογος, το 1908. Δύο χρόνια μετά, κατόπιν ενεργειών του τουρκικού εθνικιστικού κινήματος, στην τουρκοκρατούμενη ακόμη Θεσσαλονίκη, ο σύλλογος μετονομάστηκε σε «Οθωμανικός Ελληνικός Γυμναστικός Σύλλογος Ηρακλής Θεσσαλονίκης».
Αυτό που δεν έχει γίνει ευρέως γνωστό, είναι πως ο Ηρακλής ως σύλλογος αναγνωρίστηκε από το κράτος το 1914, αφού νωρίτερα δεν ήταν διαθέσιμα τα δικαιολογητικά που απαιτούσε ο νόμος περί σωματείων.
Το πρώτο τμήμα που ιδρύθηκε από τον Ηρακλή ήταν αυτό του ποδοσφαίρου το 1921, για να ακολουθήσει, τρία χρόνια αργότερα, το μπάσκετ. Μάλιστα, ο αθλητής της ομάδας, Γιάννης Αμπατζόγλου, υπήρξε το 1932 ένα από τα 13 ιδρυτικά μέλη της ΦΙΜΠΑ.
"Είμαι Ηρακλής"
Με το πέρασμα του χρόνου, η επιρροή του Ηρακλή στην κοινωνία της Θεσσαλονίκης αυξανόταν. Όπως ανέφερε ο συνάδελφος Κώστας Μπλιάτκας στη γιορτή που διοργανώθηκε πέρσι στην Αποθήκη Γ’ του Λιμανιού, τη δεκαετία του ’30 αρκούσε ένα «είμαι Ηρακλής», ώστε ο τροχονόμος της εποχής να κάνει τα στραβά μάτια.
Στην ανθρωπογεωγραφία της πόλης, οι φίλοι του Ηρακλή εντοπίζονταν στο αστικό κέντρο: Καμάρα, Ευαγγελίστρια, Ιπποδρόμιο, Κουλέ Καφέ. Στην Τούμπα και τα δυτικά, αλλά και σε σημεία του κέντρου όπως η Αγγελάκη, η Σβώλου και η Γούναρη, κυριάρχησε αργότερα ο ΠΑΟΚ, ενώ το αντίπαλο δέος του Ηρακλή στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα, ο Άρης, απέκτησε ερείσματα από τη δεκαετία του ’50 κυρίως και μετά στα ανατολικά: Χαριλάου, Αγία Τριάδα, Ιπποκράτειο, Χιρς, Ανάληψη, Ντεπό και Φάληρο.
Ο ποδοσφαιρικός καημός
Στην ιστορία του ο Ηρακλής έχει κατακτήσει δεκάδες τίτλους, αλλά όχι και το πρωτάθλημα ποδοσφαίρου. Τη σεζόν 1983-84 πλησίασε όσο ποτέ άλλοτε. Στις 12 Φεβρουαρίου 1984 καταγράφηκε μία στιγμή, που περιγράφει όσο καμία άλλη την «κατάρα» που πλανάται πάνω από το Καυταντζόγλειο, την έδρα του Ηρακλή από το 1960 μέχρι σήμερα, με μικρά διαλείμματα. Η χαμένη ευκαιρία του Ντούσαν Μιτόσεβιτς στο 2-2 των κυανόλευκων με τον Παναθηναϊκό, αποτέλεσε το σημείο αναφοράς ενός ολόκληρου συλλόγου.
Κατά τους φιλάθλους του Ηρακλή, η οπαδική «γενοκτονία» τελέστηκε το 1987, στο χαμένο τελικό κυπέλλου με τον ΟΦΗ στο Ολυμπιακό Στάδιο. Έντεκα χρόνια μετά τον θρίαμβο επί του Ολυμπιακού στη Νέα Φιλαδέλφεια, η απογοήτευση από την απώλεια του τίτλου στα πέναλτι απομάκρυνε τον κόσμο από το γήπεδο και αποτέλεσε την απαρχή των «πέτρινων» χρόνων της ομάδας. Ουσιαστικά, το ποδοσφαιρικό τμήμα δεν ξανασήκωσε κεφάλι από τότε και φυσικά ουδέποτε πραγματώθηκε το όνειρο για κατασκευή γηπέδου, που θεμελιώθηκε, ξαναθεμελιώθηκε, αλλά οι υποσχέσεις δεν μετουσιώθηκαν ποτέ σε πράξεις.
Χίλια χρόνια Ηρακλής
Ο επίλογος της ιστορίας του Ηρακλή δεν έχει γραφτεί ακόμη. Με τον Γυμναστικό Σύλλογο εγκλωβισμένο στα λάθη του παρελθόντος και τα τμήματα ποδοσφαίρου, μπάσκετ και βόλεϊ σε φάση ανοικοδόμησης, ουδείς γνωρίζει τι επιφυλάσσει το αύριο. Η μόνη σταθερή στην ιστορία, είναι η άσβεστη αγάπη των φιλάθλων του Ηρακλή για την ομάδα τους, ο αυτοσαρκασμός τους, η αύρα της κουλτούρας που περιβάλλει τον σύλλογο. Το σύνθημα «Χίλια χρόνια Ηρακλής» αφήνει ανοικτό το παράθυρο για νέα κατορθώματα.
* Δημοσιεύτηκε στη "Μακεδονία της Κυριακής"