Τέλη του περασμένου φθινοπώρου, καθώς το τέταρτο κύμα του κορονοϊού έδειχνε να κάνει σιγά σιγά τον κύκλο του, το δελτίο των διεθνών ειδήσεων άρχισε να αλλάζει με δύο λέξεις να παίρνουν τη μερίδα του λέοντος: Ρωσία και Ουκρανία. Τότε, ο κίνδυνος μιας γενικευμένης σύρραξης εμφανιζόταν μάλλον αμελητέος από τους αναλυτές, όμως στις τάξεις των διπλωματών αλλά και των ηγετών της Δύσης επικρατούσε συναγερμός. Μετά την έλευση του νέου χρόνου και με τους πολίτες να έχουν μάλλον πειστεί πως εν έτει 2022 και με ισχυρούς άντρες όπως ο Μακρόν να πηγαινοέρχονται στη Μόσχα για να βρουν συμβιβαστική λύση, ο πόλεμος μάλλον αποκλείεται, οι πηχυαίοι τίτλοι στα διεθνή μέσα που πλήθαιναν έμοιαζαν απλώς «πολεμοχαρείς». Όμως ακόμη και οι πιο διαβασμένοι και οξυδερκείς αναλυτές έπεσαν έξω και το ξημέρωμα της 24ης Φεβρουαρίου βρήκε τις σειρήνες να ξυπνούν τους Ουκρανούς, αφού ο Βλαντιμίρ Πούτιν αγνόησε το διεθνές δίκαιο αλλά και την ίδια του τη χώρα και εισέβαλε στην Ουκρανία.
60 ημέρες μετά, ο πόλεμος στην καρδιά της Ευρώπης με τα χιλιάδες αθώα θύματα, τα εκατομμύρια των εκτοπισμένων και τις οικονομικές συνέπειες να μαστίζουν άπαντες, έχει αλλάξει τον κόσμο μας. Και όχι μόνο προς το χειρότερο...
1. Το θερμό καλωσόρισμα για τους Ουκρανούς πρόσφυγες
Περισσότεροι από 4,6 εκατομμύρια Ουκρανοί έχουν εγκαταλείψει τη χώρα, με πολλούς να καταφεύγουν σε γειτονικά κράτη όπως η Πολωνία και η Ρουμανία. Δεν είχαν στρώσει όλες αυτές οι κυβερνήσεις το κόκκινο χαλί για τους πρόσφυγες στο παρελθόν (σε κάποιες περιπτώσεις, μάλιστα, συνέβη το ακριβώς αντίθετο), αλλά για να διευθετήσουν αυτήν την εισροή, οι Ευρωπαίοι ηγέτες άλλαξαν σελίδα και πολιτική, σφυρηλατώντας την πολιτική συναίνεση και εξορθολογίζοντας τη διαδικασία αναζήτησης ασύλου.
Όμως και πολλά χιλιόμετρα μακριά από την Ευρώπη, ακόμη και η Ιαπωνία έχει μετακινηθεί από τις συνήθεις απόψεις και πολιτικές της για να δεχτεί δεκάδες εκτοπισμένους Ουκρανούς - μια αξιοσημείωτη κίνηση από μια χώρα που ιστορικά δεν ήταν δεκτική στους αιτούντες άσυλο. Από τις αρχές Απριλίου, το Τόκιο έχει υποδεχτεί περισσότερα από 400 άτομα -με μερικούς να πετούν με κυβερνητικό ναυλωμένο αεροπλάνο από την Πολωνία.
Βέβαια, η θερμή υποδοχή που έτυχαν οι τραγικοί Ουκρανοί έχει αναδείξει εν πολλοίς την υποκρισία της Δύσης με τον γενικό διευθυντή του ΠΟΥ Τέντρος Γκεμπρεγέσους, να σημειώνει πρόσφατα ότι χώρες όπως η Αιθιοπία και η Υεμένη δεν έχουν λάβει «ούτε ένα κλάσμα» από τα φώτα της δημοσιότητας που έχει η Ουκρανία.
2. Η επανεξέταση της ουδετερότητας
Αρκετές χώρες που συμμετείχαν στον χρηματοπιστωτικό πόλεμο της Δύσης κατά της Ρωσίας ήταν είτε παραδοσιακά πολιτικά ουδέτερες είτε είχαν στενούς οικονομικούς δεσμούς με Ρώσους ολιγάρχες.
Λίγο μετά την εισβολή, η Ελβετία ανακοίνωσε ότι θα συνταχθεί με την Ευρωπαϊκή Ένωση για την επιβολή κυρώσεων στη Μόσχα, σε μια απότομη απόκλιση με τη μακροχρόνια ουδετερότητά της. Το Μονακό, μια «παιδική χαρά» για τις εύπορες ελίτ της Ρωσίας, πάγωσε επίσης τα περιουσιακά στοιχεία των Ρώσων ολιγαρχών, ενώ η Σιγκαπούρη έκανε αυτό που αποκάλεσε μια «σχεδόν άνευ προηγουμένου» κίνηση για την επιβολή κυρώσεων σε μια χώρα χωρίς ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Και βέβαια, χώρες που ποτέ δεν σκέφτηκαν καν την είσοδό τους στο ΝΑΤΟ, όπως η Φινλανδία και η Σουηδία το συζητούν πλέον σοβαρά.
3. H διαρκής αποπαγκοσμιοποίηση της ρωσικής οικονομίας
Ενώ το νόμισμα της Ρωσίας έχει ανακτήσει κάποιο έδαφος μετά την κατάρρευσή του που προκάλεσε η εισβολή, η Παγκόσμια Τράπεζα προβλέπει ότι η ρωσική οικονομία μπορεί να συρρικνωθεί κατά 11,2% φέτος.
Μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, οι Ρώσοι χρησιμοποίησαν δυτικές μάρκες από τα McDonald's μέχρι το Miu Miu. Η διεθνής αντίδραση στην προσάρτηση της Κριμαίας από τον Πούτιν το 2014 ξεκίνησε την αποσύνδεση της κοινωνίας και της οικονομίας της Ρωσίας από τον δυτικό κόσμο, αλλά η εισβολή της 24ης Φεβρουαρίου επιτάχυνε τη διαδικασία.
Υπό την πίεση των κυβερνήσεων και των καταναλωτών της χώρας τους, μεγάλες εταιρείες και οργανισμοί έχουν προχωρήσει σε αναστολή ή έξοδο από τις δραστηριότητες στη χώρα του Πούτιν, στερώντας από τους Ρώσους την πρόσβαση σε πολλά καταναλωτικά αγαθά. Διεθνείς αθλητικές εκδηλώσεις και εξέχοντα πολιτιστικά ιδρύματα έχουν επίσης διακόψει τους δεσμούς με τους Ρώσους συμμετέχοντες.
4. Έκρηξη στις γερμανικές αμυντικές δαπάνες
Αν και είναι η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης και ένα σημαντικό μέλος του ΝΑΤΟ, η Γερμανία φρόντιζε εδώ και καιρό να ρίξει το βάρος της στην παγκόσμια σκηνή. Μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, το Βερολίνο ανέπτυξε επίσης στενούς οικονομικούς και ενεργειακούς δεσμούς με τη Μόσχα.
Η επιθετικότητα του Πούτιν, ωστόσο, ανάγκασε τη Γερμανία να αλλάξει πορεία. Στα τέλη Φεβρουαρίου, ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς δήλωσε ότι η κυβέρνησή του θα αυξήσει κατά πολύ τις αμυντικές δαπάνες. Επίσης, άναψε πράσινο φως στις παραδόσεις όπλων στην Ουκρανία. Παράλληλα με τις μακροπρόθεσμες δεσμεύσεις δαπανών, ο στρατός της Γερμανίας θα δει τα ταμεία του να ενισχύονται με μια εφάπαξ ένεση 110 δισεκατομμυρίων δολαρίων, περίπου διπλάσια από τον αμυντικό προϋπολογισμό του πέρυσι.
5. Η παγκόσμια επισιτιστική κρίση
Πριν από τον πόλεμο, η Ουκρανία ήταν ο τέταρτος μεγαλύτερος εξαγωγέας καλαμποκιού και σιταριού στον κόσμο. Η Ρωσία, ο μεγαλύτερος εξαγωγέας πετρελαίου στον κόσμο, ήταν επίσης κορυφαίος προμηθευτής λιπασμάτων. Ωστόσο, η παρατεταμένη σύγκρουση έχει οδηγήσει σε άνοδο των τιμών των εμπορευμάτων παγκοσμίως, θέτοντας σε κίνδυνο την επισιτιστική ασφάλεια και τις προσπάθειες καταπολέμησης της φτώχειας στην Αφρική και τη Μέση Ανατολή.
Το Παγκόσμιο Πρόγραμμα Επισιτισμού ανακοίνωσε πως 41 εκατομμύρια άνθρωποι στη δυτική και κεντρική Αφρική ενδέχεται να επηρεαστούν από κρίση τροφίμων και διατροφής φέτος, καθώς η περιοχή αντιμετωπίζει τις υψηλότερες τιμές της δεκαετίας για προϊόντα όπως τα σιτηρά, το λάδι και τα λιπάσματα. Ο πόλεμος έχει επίσης προκαλέσει πανικό την αγορά βασικών ειδών διατροφής σε χώρες όπως η Αίγυπτος, η Συρία και ο Λίβανος που εξαρτώνται από τις ουκρανικές και ρωσικές εισαγωγές, ενώ σε ολόκληρη την Ευρώπη οι τιμές των βασικών αγαθών αλλά και της ενέργειας έχουν εκτοξευτεί με αποτέλεσμα μια βίαιη φτωχοποίηση των πληθυσμών.
Την Τρίτη, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου μείωσε τη φετινή πρόβλεψη ανάπτυξης στο 2,8% από 4,1% πριν από τον πόλεμο, λέγοντας ότι η σύγκρουση είχε προκαλέσει «ένα σοβαρό πλήγμα» στην παγκόσμια οικονομία. Και όσο περισσότερο διαρκεί ο πόλεμος, οι ειδικοί προβλέπουν ότι η ζημιά θα αυξηθεί.
Πηγή: Washington Post, Politico
* Δημοσιεύτηκε στη "ΜτΚ" στις 23-24.04.2022