Μετά το «SOSτε Το Νερό» και το «Yπερασπίσου το Νερό» και όλη την αναταραχή που έφερε το νομοσχέδιο του ΥΠΕΝ για την Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας, που πήρε πάνω της και τους μεγάλους τομείς του νερού και των αστικών αποβλήτων, ήρθε η ώρα να συνειδητοποιήσουμε ότι οι μεγάλες προκλήσεις για την ΥπερΑρχή που δημιουργήθηκε, είναι οι ΔΕΥΑ και ειδικότερα… τα απόβλητα.
Κι ενώ έγιναν ατελείωτες συζητήσεις, έντονες καταγγελίες αλλά και συναυλίες, για να μην ιδιωτικοποιηθεί το νερό, που ούτως ή άλλως δημόσιο αγαθό είναι και τέτοιο θα παραμείνει, προστατευμένο από ακλόνητες δικαστικές αποφάσεις και από το Σύνταγμα, δεν έγινε συζήτηση για άλλα κρίσιμα θέματα που κυρίως αφορούν τις μικρές δημοτικές εταιρείες ύδρευσης και αποχέτευσης, όπως και αυτή την ίδια την ΥπερΑρχή που δημιουργήθηκε, τη Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων.
Και το μεγάλο κόστος αλλά και τα πολλά χρήματα, λόγω των στόχων της περιβαλλοντικής πολιτικής της ΕΕ αλλά και των χαμηλών ελληνικών επιδόσεων, είναι στα απόβλητα, υγρά και στερεά.
Όμως μιας και ξεκινήσαμε από τη ΡΑΑΕΥ, ας πούμε, ότι η διευρυμένου αντικειμένου πλέον Ρ.Α. Ε., που ήταν υποστελεχωμένη και μετά βίας ασκούσε τα ελεγκτικά και ρυθμιστικά της καθήκοντα στην Ενέργεια, τώρα θα πρέπει να αποκτήσει τεχνογνωσία και για τα ύδατα αλλά και για τα απόβλητα και, ως το τέλος του 2024 να υποβάλει στους υπουργούς Περιβάλλοντος & Ενέργειας και Εσωτερικών, πρόταση για τις ΔΕΥΑ , ολοκληρωμένη, βάσει οικονομικών και κοινωνικών κριτηρίων! Χάος απροσμέτρητο και δέος μέγα.
Ωστόσο για αυτές τις δεκάδες των ΔΕΥΑ, που έχουν πλήθος προβλημάτων και ένα σωρό ελλείψεων, έρχεται η επόμενη ημέρα που….άγνωστο τι θα φέρει τελικά. Για ΔΕΥΑ που δεν έχουν παρά περιορισμένα έσοδα, μεγάλα λειτουργικά κόστη και υποδομές που θέλουν αναβάθμιση, αλλά και για ΔΕΥΑ σε τουριστικές περιοχές, που χαρατσώνουν με υψηλά τέλη και παρέχουν χαμηλού επιπέδου υπηρεσίες.
Πώς θα καλυφθούν οι ανάγκες και οι ελλείψεις αυτών των Δημοτικών Επιχειρήσεων; Kαι πόσα δηλαδή να χρεώνουν στους καταναλωτές , για να μπορέσουν να κάνουν τα έργα που χρειάζονται, αν δεν χρηματοδοτηθούν γενναία από το ΕΣΠΑ ή από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων; Μήπως οι συνενώσεις θα ήταν μία κάποια λύση για τις μικρές ΔΕΥΑ;
Με το νόμο του ΥΠΕΝ ανοίγει, η πόρτα των συνενώσεων στις ΔΕΥΑ , συνενώσεων που μπορεί και να τις βοηθήσουν, σε θέματα οικονομικά και οργανωτικά, αλλά ενδέχεται να προκαλέσουν και προβλήματα π.χ. με τις τιμολογήσεις, γιατί άλλες τιμές μπορεί να σηκώσει μία κοινότητα με αρκετό πληθυσμό κι’ άλλες ένα χωριό με λίγους κατοίκους και αυτούς χαμηλού εισοδήματος.
Πέραν αυτού, οι συνενώσεις απαιτούν προετοιμασία, γιατί συνενώσεις στα πρόχειρα, όπως είχε γίνει με τους Δήμους, γεννάνε προβλήματα. Και η προετοιμασία προϋποθέτει την υλοποίηση έργων σε υποδομές ύδρευσης και αποχέτευσης, ουσιαστικά δηλαδή την εξασφάλιση πόρων για να εκτελεστούν έργα. Συνενώσεις προβληματικών ΔΕΥΑ, οπωσδήποτε δε θα φέρουν θετικό αποτέλεσμα για τους κατοίκους που έχουν δικαίωμα σε ποιοτικές υπηρεσίες και σε προσιτές τιμές, όπως επισημαίνεται και στο νομοσχέδιο που ψηφίσθηκε. Τα προβλήματα αυτά, δηλαδή ελλείψεις σε πόρους, σύγχρονες υποδομές, προσωπικό και οργάνωση, είναι ορατά ως και δια γυμνού οφθαλμού (θαλάσσια ρύπανση λόγω βλαβών στις εγκαταστάσεις βιολογικού καθαρισμού), είναι δε δύσκολο να αντιμετωπιστούν ακόμη και σε Δήμους τουριστικούς, που επιβάλλουν υψηλά τέλη, έσοδα τα οποία δεν αρκούν για την ενίσχυση των υποδομών ύδρευσης και, ιδίως αποχέτευσης.
Επίσης, ένα κρίσιμο θέμα είναι το πως θα αξιοποιούνται και θα κατανέμονται τα σημαντικά έσοδα που προβλέπεται να έχει η ΡΑΑΕΥ από επιδοτήσεις, επιχορηγήσεις, προγράμματα ερευνητικά, έσοδα από πρόστιμα αλλά και από το ποσοστιαίο έσοδο επί του περιβαλλοντικού τέλους που θα καθορίζεται με ΚΥΑ των Υπουργών Περιβάλλοντος και Εσωτερικών, όπως και από το ποσοστό επί του ετησίου κύκλου εργασιών των παρόχων υπηρεσιών ύδατος.
Με μία κουβέντα, πώς θα γίνεται η διαχείριση των ποσών που θα συγκεντρώνονται στον μεγάλο κουμπαρά που θα δημιουργηθεί στη ΡΑΑΕΥ και στον οποίο κάποιοι θα εισφέρουν αρκετά περισσότερα και κάποιοι έως και ελάχιστα, έτσι ώστε συνολικά οι τομείς ύδρευσης και αποβλήτων να ωφεληθούν και, ει δυνατόν, να βγούνε κερδισμένοι οι πιο αδύναμοι;
Προς το παρόν και όσο θα αναδιοργανώνεται η ΡΑΑΕΥ και θα ετοιμάζει την πρότασή της, δεν μπορούμε να πούμε και πολλά, απλώς να εκφράσουμε αρχικές σκέψεις σημειώνοντας ότι πολλά είναι τα ανοικτά ζητήματα, που δεν λύνονται απλώς με την ψήφιση ενός νόμου.