Βουλευτές για μια μέρα ήταν όσοι και όσες εξελέγησαν στις εκλογές της 21ης Μαΐου.
Ορκίστηκαν προχθές Κυριακή και χθες η Βουλή διαλύθηκε προκειμένου να προκηρυχθούν εκλογές για τις 25 Ιουνίου. Είναι η δεύτερη φορά που συνέβη κάτι τέτοιο καθώς είχε προηγηθεί ανάλογο και τον Μάιο του 2012. Ένα από τα ερωτήματα στα οποία θα απαντήσει μεταξύ άλλων η προσεχής κάλπη είναι και πόσα κόμματα θα περάσουν το κατώφλι της επόμενης Βουλής δεδομένου ότι σε αυτήν που διαλύθηκε χθες εκπροσωπήθηκαν πέντε κομματικοί σχηματισμοί, ενώ άλλοι τρεις βρέθηκαν μια ανάσα από το όριο του 3%, χωρίς όμως να καταφέρουν να το υπερβούν.
Στις δέκα εννέα εκλογικές αναμετρήσεις της Μεταπολίτευσης, μόνο μία φορά, τον Σεπτέμβριο του 2015 κατάφεραν να περάσουν το κατώφλι της Βουλής εκπρόσωποι οκτώ κομμάτων. Ήταν η δεύτερη εκλογική νίκη του ΣΥΡΙΖΑ και μαζί μ’ αυτόν μπήκαν στη Βουλή και τα κόμματα ΝΔ, ΧΡΥΣΗ ΑΥΓΗ, ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΣΥΜΠΑΡΑΤΑΞΗ την οποία συγκροτούσαν το ΠΑΣΟΚ με τη ΔΗΜΑΡ, ΚΚΕ, ΠΟΤΑΜΙ, ΑΝΕΛ και ΕΝΩΣΗ ΚΕΝΤΡΩΩΝ η οποία εκπροσωπήθηκε για πρώτη στο Κοινοβούλιο.
Πέντε φορές κατάφεραν να περάσουν το κατώφλι της Βουλής επτά κόμματα. Ήταν το 1977, το 1990, στις εκλογές του Μαΐου και του Ιουνίου 2012 καθώς και σε αυτήν του Ιανουαρίου 2015. Ειδικότερα, το 1977 τα επτά εισελθόντα κόμματα ήταν η ΝΔ, το ΠΑΣΟΚ, η ΕΔΗΚ, το ΚΚΕ, η Εθνική Παράταξις, η Συμμαχία Αριστερών & Προοδευτικών Δυνάμεων και το Κόμμα Νεοφιλελευθέρων, ενώ είναι χαρακτηριστικό ότι το 1990, τα δύο από τα επτά κόμματα που κατέλαβαν έδρανα ήταν οι μουσουλμανικοί συνδυασμοί “Πεπρωμένο” στην Ξάνθη και “Εμπιστοσύνη” στη Ροδόπη. Οι συνδυασμοί αυτοί δεν μπόρεσαν στη συνέχεια να εδραιώσουν την παρουσία τους, καθώς ο τότε πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Μητσοτάκης άλλαξε τον εκλογικό νόμο και έθεσε ως προϋπόθεση εισόδου στη Βουλή πανελλαδικό πλαφόν 3%.
Από τις υπόλοιπες εκλογικές αναμετρήσεις της Μεταπολίτευσης για το εθνικό κοινοβούλιο, πέντε φορές εισήλθαν στη Βουλή τέσσερα κόμματα, έξι φορές κατέλαβαν έδρες πέντε κόμματα, ενώ το 1981 όταν θριάμβευσε για πρώτη φορά το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου, η Βουλή ήταν “φτωχότερη” με τρικομματική σύνθεση (ΠΑΣΟΚ, ΝΔ, ΚΚΕ).
Ανατρέχοντας στην παλαιότερη κοινοβουλευτική ιστορία διαπιστώνεται ότι η κομματική ποικιλομορφία του ελληνικού Κοινοβουλίου είχε σχεδόν καθοριστική εξάρτηση από το εκλογικό σύστημα, το οποίο σχεδόν πάντα προσαρμοζόταν ανάλογα με τις ανάγκες του εκάστοτε κυβερνώντος κόμματος.
Δεν είναι τυχαίο ότι από το 1926, για τριάντα τέσσερις εκλογικές αναμετρήσεις το εκλογικό σύστημα έχει αλλάξει ή προσαρμοστεί είκοσι φορές, φαινόμενο που, όπως λένε ειδικοί, αποτελεί... παγκόσμιο ρεκόρ.
Πάντως, το ρεκόρ συμμετοχής πολιτικών κομμάτων κατέχει η σύνθεση της Βουλής που προέκυψε από τις εκλογές του της 7ης Νοεμβρίου του 1926, όταν καταργήθηκε το σφαιρίδιο και ίσχυσε για πρώτη φορά η γενικευμένη ψηφοφορία με ψηφοδέλτια, ενώ ίσχυσε επίσης για πρώτη φορά η απλή αναλογική. Τότε, με εγγεγραμμένους εκλογείς που αποτελούσαν το 26% του συνολικού πληθυσμού και ψηφίσαντες που ήταν μόλις το 16,02%, δεκαπέντε κόμματα κατέλαβαν έδρανα, ενώ εξελέγησαν και δεκαπέντε ανεξάρτητοι υποψήφιοι. Στη συνέχεια, το 1928, με πλειοψηφικό σύστημα, οι “εισακτέοι” μειώθηκαν στους δέκα και παρέμειναν πάλι δέκα το 1932 σε ψηφοφορία που έγινε με επαναφορά του αναλογικού συστήματος.
Η εφαρμογή εκ νέου του πλειοψηφικού συστήματος το 1933 είχε δραματικές συνέπειες, αφού μόνο τρία κόμματα (Ηνωμένη Αντιπολίτευσις, Εθνικός Συνασπισμός και Αγροτικόν Κόμμα Ελλάδος) μπήκαν στη Βουλή, ενώ το ίδιο συνέβη και το 1935 με το ίδιο σύστημα.
Όμως, το 1936, στις τελευταίες εκλογές πριν από τη δικτατορία του Ι. Μεταξά, η αλλαγή του εκλογικού συστήματος σε αναλογικό, αύξησε εντυπωσιακά τα κόμματα που εισήλθαν στη Βουλή που από τρία έγιναν έντεκα.
Η παρουσία έντεκα κομμάτων στις εκλογές του 1936 είναι η δεύτερη καλύτερη επίδοση ποικιλομορφίας στο ελληνικό Κοινοβούλιο από τότε που η ψηφοφορία διεξάγεται με ψηφοδέλτια.
Μετά τον πόλεμο, από το 1946 και έως το 1964, όταν διεξήχθησαν οι τελευταίες εκλογές πριν από την απριλιανή δικτατορία, σε καμία από τις εννέα αναμετρήσεις δεν κατάφεραν να μπουν στη Βουλή περισσότερα από δέκα κόμματα.
Συγκεκριμένα, το 1946, μετά την κατοχή και τον εμφύλιο, υπήρχαν οι προϋποθέσεις, λόγω και του αναλογικού εκλογικού συστήματος, μιας έντονης κοινοβουλευτικής ποικιλομορφίας, αλλά λόγω της αποχής του ΚΚΕ και άλλων κομμάτων που το μιμήθηκαν, μπήκαν στη Βουλή τελικά επτά κόμματα.
Στις 5 Μαρτίου 1950, ισχύοντος ακόμη του αναλογικού συστήματος και μετά το οριστικό τέλος του εμφυλίου, κατέλαβαν έδρες δέκα κόμματα, με τις δύο μεγάλες παραδοσιακές δυνάμεις, το Λαϊκό Κόμμα και το Κόμμα Φιλελευθέρων να συγκεντρώνουν μαζί 36,04% των ψήφων.
Μετά τις εκλογές του 1950 και έως το 1964 έγιναν άλλες επτά φορές βουλευτικές εκλογές, από τις οποίες οι πέντε με ενισχυμένη αναλογική και οι δύο με πλειοψηφικό σύστημα.
Σε αυτές τις επτά αναμετρήσεις καμία κοινοβουλευτική περίοδος δεν φιλοξένησε περισσότερα από έξι κόμματα. Με το πλειοψηφικό σύστημα διεξήχθησαν οι εκλογές του 1952 και του 1956 από τις οποίες προέκυψαν συνθέσεις με μόνο τρία κόμματα.
Ειδικότερα, στις 19 Φεβρουαρίου 1956 ίσχυσε το περιβόητο “τριφασικό” σύστημα (Ν.3457/1955) με αποτέλεσμα να μπουν στη Βουλή μόνο τρία κόμματα τα οποία ήταν η νεοϊδρυθείσα ΕΡΕ που απορρόφησε το μεγαλύτερο μέρος του Ελληνικού Συναγερμού, η επίσης νεοϊδρυθείσα Δημοκρατική Ένωσις (σύμπραξη Κέντρου και Αριστεράς) και ο Ανεξάρτητος Δημοκρατικός Συνδυασμός στο Ρέθυμνο με επικεφαλής τον Παύλο Βαρδινογιάννη που πήρε τρεις έδρες.
Με ενισχυμένη αναλογική το 1951 η σύνθεση της Βουλής είχε έξι κόμματα, τον Μάιο του 1958, όταν η ΕΔΑ ανακηρύχθηκε αξιωματική αντιπολίτευση, τα κόμματα ήταν πέντε, το Νοέμβριο του 1963 τέσσερα, ενώ στις εκλογές τις αποκαλούμενες “βίας και νοθείας” τον Οκτώβριο του 1961 ήταν τρία κόμματα όσα και στην αναμέτρηση του Φεβρουαρίου του 1964.
Οι συνθέσεις της Βουλής στη Μεταπολίτευση
1974: 4 κόμματα (ΝΔ, ΕΚ/ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, Ενωμένη Αριστερά)
1977: 7 κόμματα (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΕΔΗΚ, ΚΚΕ, Εθνική Παράταξις, Συμμαχία Αριστερών
& Προοδευτικών Δυνάμεων, Κόμμα Νεοφιλελευθέρων)
1981: 3 κόμματα (ΠΑΣΟΚ, ΝΔ, ΚΚΕ )
1985: 4 κόμματα (ΠΑΣΟΚ, ΝΔ, ΚΚΕ, ΚΚΕ Εσωτ.)
1989 ΙΟΥΝΙΟΣ.: 5 κόμματα (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ, ΔΗΑΝΑ, Εμπιστοσύνη- Μουσουλμάνοι Ροδόπης)
1989 ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ: 5 κόμματα (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ, Οικολόγοι Εναλλακτικοί, Εμπιστοσύνη- Μουσουλμάνοι Ροδόπης)
1990: 7 κόμματα (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ, Οικολόγοι Εναλλακτικοί, ΔΗΑΝΑ, Εμπιστοσύνη- Μουσουλμάνοι Ροδόπης, Πεπρωμένο-Μουσουλμάνοι Ξάνθης)
1993: 4 κόμματα (ΠΑΣΟΚ, ΝΔ, Πολιτική Άνοιξη, ΚΚΕ)
1996: 5 κόμματα (ΠΑΣΟΚ, ΝΔ, ΚΚΕ, ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ, Δημοκρατικό Κοινωνικό Κίνημα (ΔΗΚΚΙ)
2000: 4 κόμματα (ΠΑΣΟΚ, ΝΔ, ΚΚΕ, ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ)
2004: 4 κόμματα (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΚΚΕ, ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ)
2007: 5 κόμματα (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΚΚΕ, ΣΥΡΙΖΑ, ΛΑΟΣ)
2009: 5 κόμματα (ΠΑΣΟΚ, ΝΔ, ΚΚΕ, ΣΥΡΙΖΑ, ΛΑΟΣ
2012 ΜΑΪΟΣ: 7 κόμματα (ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ, ΑΝΕΛ, ΚΚΕ, ΧΡΥΣΗ ΑΥΓΗ, ΔΗΜΑΡ)
2012 ΙΟΥΝΙΟΣ: 7 κόμματα (ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ, ΑΝΕΛ, ΧΡΥΣΗ ΑΥΓΗ, ΔΗΜΑΡ, ΚΚΕ)
2015 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ: 7 κόμματα (ΣΥΡΙΖΑ, ΝΔ, ΧΡΥΣΗ ΑΥΓΗ, ΠΟΤΑΜΙ, ΚΚΕ, ΑΝΕΛ, ΠΑΣΟΚ)
2015 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ: 8 κόμματα (ΣΥΡΙΖΑ, ΝΔ, ΧΡΥΣΗ ΑΥΓΗ, ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΣΥΜΠΑΡΑΤΑΞΗ – ΠΑΣΟΚ/ΔΗΜΑΡ, ΚΚΕ, ΠΟΤΑΜΙ, ΑΝΕΛ, ΕΝΩΣΗ ΚΕΝΤΡΩΩΝ)
2019: 6 κόμματα (ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ, ΚΙΝΑΛ, ΚΚΕ, ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΥΣΗ, ΜεΡΑ25)
2023 ΜΑΪΟΣ: 5 κόμματα (ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ, ΚΚΕ, ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΥΣΗ)