«Είναι ένα φωτεινό έργο!», λέει ο καλλιτεχνικός διευθυντής του ΚΘΒΕ Γιάννης Αναστασάκης για το «Βικτόρ ή τα παιδιά στην εξουσία» του Ροζέ Βιτράκ που σκηνοθετεί. Η δεύτερη καλοκαιρινή παραγωγή του οργανισμού, η οποία παρουσιάζεται κατά παράδοση σε κλειστή, κλιματιζόμενη αίθουσα για τους φίλους του θεάτρου. οι οποίοι παραμένουν εντός των τειχών, αλλά και τους ξένους επισκέπτες της πόλης, είναι φέτος μια εξωφρενική κωμωδία, που αποτελεί ορόσημο του σουρεαλισμού.
«Η λάμψη του παραμένει ακέραια και μοιάζει να γράφτηκε σήμερα! Ο Βιτράκ καταφέρνει να συνταιριάσει το γέλιο με την κραυγή, τη γαλλική φάρσα με τη φιλοσοφική σκέψη, την κοινωνική σάτιρα με το δράμα της ανθρώπινης φύσης. Ο κεντρικός ρόλος του Βικτόρ είναι μια εξαιρετικά πρωτότυπη επινόηση του συγγραφέα, που μας ξαφνιάζει ακόμη: ένα παιδί θαύμα που στα 9 του χρόνια έχει ήδη καταλάβει τι γίνεται γύρω του και επαναστατεί. Δεν ξέρει πώς να αλλάξει τον κόσμο, αλλά δεν θα αφήσει σε ησυχία κανέναν! Κι όταν συνειδητοποιήσει πως δεν είναι παρά ένα παιδί που γέρασε πρόωρα, επιλέγει μια θριαμβευτική έξοδο», συμπληρώνει.
Η δράση του έργου έχει μεταφερθεί από το 1908 στα τέλη της δεκαετίας του ’50. «Η μυρωδιά ενός πολέμου που έληξε πριν από λίγα χρόνια και ενός σκοτεινού μέλλοντος που επελαύνει θελήσαμε να διατηρηθεί. Άλλωστε, η σύγχρονη ιστορία της Ευρώπης χαρακτηρίζεται από μικρά ή μεγάλα διαλείμματα μεταξύ των πολέμων… Αυτό το μεσοδιάστημα που όλα μοιάζουν ‘κανονικά’, όμως το καζάνι βράζει, μου φαίνεται πως το ζούμε και στις αρχές του 21ου αιώνα. Όμως προτιμούμε να καθησυχάζουμε τον εαυτό μας πως όσα συμβαίνουν στο έργο είναι λίγο… παλιότερα, πως η κοινωνία μας έχει προχωρήσει πλέον, πως έχουμε δικαίωμα να γελάμε με τις αυταπάτες των γονιών μας. Αυτήν την… παγίδα στήνουμε με την παράστασή μας».
Ένα πονηρό κλείσιμο του ματιού
Θεωρεί πως ο θεατής θα αναγνωρίσει τον εαυτό του σε πολλές στιγμές του έργου. «Ίσως όχι ακριβώς τη στιγμή που συμβαίνει κάτι εξωφρενικό στη σκηνή, αλλά σίγουρα όταν πέσει η αυλαία», λέει ο Γιάννης Αναστασάκης και δίνει μια πρόγευση του τι θα παρουσιαστεί επί σκηνής:
«Στην αρχή του έργου μια τεράστια κουρτίνα καλύπτει τις ρωγμές, όλοι προσπαθούν να γιορτάσουν τα γενέθλια ενός παιδιού κρύβοντας μυστικά και ψέματα, δείχνουν να διασκεδάζουν ανέμελα. Καθώς η παράσταση προχωρά, οι ρωγμές είναι πια ορατές, τα γεγονότα καλπάζουν, το θαύμα κάνει τη μεγαλειώδη εμφάνισή του, το γκροτέσκο κατακλύζει τα πάντα». Λίγες μόλις μέρες μετά τις εθνικές εκλογές, τα μηνύματα που δίνει το έργο είναι για εκείνον διαφορετικά για τους αποδέκτες τους. «Τα μηνύματα του έργου αφορούν τον κάθε πολίτη χωριστά. Τον κάθε θεατή χωριστά. Το πώς θα τα ‘διαβάσει’ τα μηνύματα αυτά εξαρτάται από τη δική του θέση στην κοινωνία: από τη θέση που κατέχει πραγματικά κι από τη θέση που ο ίδιος νομίζει ότι κατέχει. Συχνά αυτά τα δύο δεν ταυτίζονται. Ο δεύτερος τίτλος του έργου (‘Τα παιδιά στην εξουσία’) δεν είναι παρά ένα πονηρό κλείσιμο του ματιού. Ποια παιδιά; Ποια εξουσία; Το μέλλον είναι ήδη εδώ. Το θολό μας βλέμμα εμποδίζει να το δούμε καθαρά. Ας ρίξουμε λίγο νερό στο πρόσωπό μας κι ας πάρουμε μια βαθιά ανάσα. Και πάλι. Και ξανά».
Πώς σχολιάζει ο ίδιος το εκλογικό αποτέλεσμα;
«Ο φίλος μου ο Πανούλης χρόνια τώρα ειρωνεύεται και σαρκάζει με τη φράση: Δεν υπάρχουν νικητές και ηττημένοι. Μάλλον αυτοσαρκάζεται. Η εκλογική διαδικασία εξάπτει πάθη, παράγει νέα όνειρα, απελευθερώνει συναισθήματα, αλλά σπάνια οδηγεί σε πραγματικές αλλαγές. Κάθε φορά ελπίζουμε πως η ζωή μας θα γίνει καλύτερη, πως το βιοτικό επίπεδο θα ανέβει, πως η περιβόητη ανάπτυξη θα έρθει επιτέλους. Στην πραγματικότητα, τα αιτήματα για περισσότερη δημοκρατία, για ανάπτυξη της παιδείας, για εξάλειψη του ρατσισμού, για έναν πολιτισμό για όλους, παραμένουν ζωντανά. Δεν είμαι πολιτικός σχολιαστής. Προσπαθώ μέσα από την Τέχνη του Θεάτρου, μέσα από τη θέση μου στο ΚΘΒΕ τα τελευταία 4 χρόνια, να παλεύω για μια κοινωνία που θα αφήνει χώρο στην ελευθερία και στη δημιουργικότητα, που θα βοηθά τους αδύναμους, που θα ανοίγει παράθυρα στην απογοήτευση που μας απειλεί για να μπει φως και καθαρός αέρας. Συνεπώς, ο αγώνας συνεχίζεται», απαντά.
«Φοβάμαι πως το ΣΕΗ κρατά ακόμη σε ομηρία τους ηθοποιούς του ΚΘΒΕ»
Όσο για τον αγώνα στο ΚΘΒΕ, αυτός έχει τις δικές του… διακυμάνσεις, αφού τα χρέη του οργανισμού μπορεί να μηδενίστηκαν, όμως εκκρεμεί ακόμη η υπογραφή της συλλογικής σύμβασης εργασίας με τους ηθοποιούς.
«Έχουμε υπογράψει 3χρονη συλλογική σύμβαση εργασίας με το Σωματείο Πάσης Φύσεως. Η δικαστική εμπλοκή που έχει προκύψει από το 2017 με τους ηθοποιούς φάνηκε πως θα ξεπεραστεί την 1η Φεβρουαρίου, όταν η διοίκηση και η διεύθυνση του ΚΘΒΕ αποδεχθήκαμε την πρόταση του ΣΕΗ για την προσθήκη της φράσης: ‘Σχετικά με τη δικαστική διένεξη που προέκυψε ανάμεσα σε ηθοποιούς του ΚΘΒΕ, που είναι μέλη του ΣΕΗ, τα δύο μέρη διατηρούν τις θέσεις που έχουν προβάλει σχετικά με την επίδικη διαφορά’. Η πρόταση του ΣΕΗ υπερψηφίστηκε ήδη 2 φορές από τις συνελεύσεις των ηθοποιών του ΚΘΒΕ, αλλά εκκρεμούσε η υπερψήφισή της από τη γενική συνέλευση του ΣΕΗ. Δυστυχώς, τρεις φορές έως τώρα δεν υπήρξε απαρτία στις γενικές συνελεύσεις του κλάδου των ηθοποιών και εδώ και έναν μήνα περίπου ο πρόεδρος του ΣΕΗ μας διεμήνυσε ότι η πρόταση αποσύρεται… Εκεί βρισκόμαστε σήμερα. Ελπίζω τις επόμενες ημέρες το ΣΕΗ να υπογράψει τη σύμβαση με την πρόταση που έχει συμφωνήσει. Φοβάμαι πως το ΣΕΗ για καθαρά μικροπολιτικούς λόγους κρατά ακόμη σε ομηρία τους ηθοποιούς του ΚΘΒΕ και απειλεί με κινητοποιήσεις», καταλήγει.
Το έργο ανεβαίνει 41 χρόνια μετά το πρώτο ανέβασμα στο ΚΘΒΕ. Η παράσταση είναι αφιερωμένη στον Τάσο Πεζιρκιανίδη, που ερμήνευσε τότε σ’ αυτό το θέατρο τον Αντωνάκη Μανιώ.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 14 Ιουλίου 2019