Ήταν λίγο μετά την έλευση του 2020 μετά δόξας, πυροτεχνημάτων και τιμής, όταν η είδηση πως στην μακρινή Γουχάν μια περίεργη ασθένεια άρχισε να εξαπλώνεται, χτύπησε τα πρώτα... καμπανάκια. Σύντομα, ο νέος κορονοϊός ήρθε για να αλλάξει ό,τι ξέραμε για τον κόσμο και στο αγωνιώδες ερώτημα "από πού προήλθε", η απάντηση που έδιναν όλοι ήταν από ένα λάθος της φύσης κι από μια λάθος κίνηση ενός παγκολίνου.
Ενάμιση χρόνο αργότερα, πολλά έχουν ακουστεί περί δημιουργίας του ιού σε εργαστήριο, όμως οι απόψεις αυτές είχαν καταδικαστεί από την επιστημονική κοινότητα και τους πιο ψύχραιμους ως συνωμοσιολογικές και απορρέουσες από την κόντρα Δύσης - Κίνας.
Τώρα, ο Πρόεδρος Τζο Μπάιντεν διέταξε τις αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών να προβούν σε 90ήμερη αναθεώρηση του τι είναι γνωστό για την προέλευση του Covid-19 και εάν θα μπορούσε να ευσταθεί η θεωρία πως "δραπέτευσε" από ένα εργαστήριο στη Γουχάν.
Τι σημαίνει λοιπόν αυτό για τη θεωρία διαρροής εργαστηρίου; Εμφανίστηκαν νέα στοιχεία;
Παρά την ανακοίνωση του Μπάιντεν και διάφορες ιστορίες στα μέσα μαζικής ενημέρωσης των ΗΠΑ που ισχυρίζονται ότι αυξάνεται η υποστήριξη για τη θεωρία διαρροής εργαστηρίου, η απάντηση είναι ότι εκπληκτικά λίγα έχουν αλλάξει όσον αφορά τα ασφαλή αποδεικτικά στοιχεία -τουλάχιστον όσα έχουν δει το φως της δημοσιότητας.
Ο πιο εντυπωσιακός νέος ισχυρισμός τις τελευταίες ημέρες, πριν από την ανακοίνωση του Μπάιντεν, ήταν της "Wall Street Journal", η οποία ανέφερε ότι οι υπηρεσίες πληροφοριών των ΗΠΑ ενημερώθηκαν ότι τρεις εργαζόμενοι του Ινστιτούτου ιολογίας της Γουχάν (WIV) αρρώστησαν τόσο ώστε να χρειαστούν νοσηλεία τον τον Νοέμβριο του 2019 με συμπτώματα που παραπέμπουν σ' αυτά του κορονοϊού.
Πόσο αξιόπιστα είναι, όμως, τα αποδεικτικά στοιχεία;
Οι πληροφορίες που σχετίζονται με τα τρία μέλη του WIV έχουν περιγραφεί ως μη αποδεδειγμένα αποδεικτικά στοιχεία από ξένη πηγή, δηλαδή δεν έχουν ληφθεί - ή μέχρι στιγμής επαληθευτεί - από αμερικανική υπηρεσία πληροφοριών και αρχικά εξετάστηκαν υπό την κυβέρνηση Τραμπ.
Οι πληροφορίες για την ασθένεια και τη νόσηση των Κινέζων ερευνητών είναι ακριβείς, υπάρχουν, ωστόσο, πολλά ζητήματα σχετικά με το πώς αυτές ερμηνεύτηκαν. Έτσι προκύπτουν ερωτήματα σχετικά με το εάν τα συμπτώματα που παρατηρήθηκαν ήταν του κορονοϊού ή της κοινής γρίπης (ή κάτι άλλο) και εάν η ασθένεια - εάν ήταν κορονοϊός- σχετίζεται με την εργασία στο εργαστήριό τους ή απλώς υποδηλώνει πως ο Covid-19 κυκλοφορούσε στη Γουχάν εβδομάδες νωρίτερα απ' ό,τι ανακοινώθηκε από τις κινεζικές αρχές.
Τα σχόλια του Μπάιντεν, που ξεκίνησαν τον νέο κύκλο συζητήσεων, αποκαλύπτουν πως υπάρχουν διάφορα και διαφορετικά σενάρια, αλλά όχι επαρκείς πληροφορίες για να εξηγήσουν την προέλευση του ιού που προκαλεί τον Covid-19. Ο Μπάιντεν αποκάλυψε επίσης ότι δύο από τις 18 αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών κλίνουν προς τη θεωρία που λέει πως ο ιός μεταπήδησε από ένα είδος ζώου στον άνθρωπο και «μία κλίνει περισσότερο προς τη θεωρία του εργαστηρίου", υποδηλώνοντας μια εντυπωσιακή έλλειψη σαφήνειας.
Εν τω μεταξύ, εκτός των κύκλων πληροφοριών των ΗΠΑ, η ευρεία συναίνεση μεταξύ επιστημονικών εμπειρογνωμόνων παραμένει ότι η πιο πιθανή εξήγηση είναι ότι ο Covid-19 μεταπήδησε στους ανθρώπους από ένα ζώο- ξενιστή σε ένα φυσικό γεγονός.
Η θεωρία του παγκολίνου
Παρότι παραμένει η πιο δημοφιλής θεωρία, το γεγονός πως δεν έχει ακόμη εντοπιστεί το ζώο - ξενιστής που μεσολάβησε ανάμεσα στη νυχτερίδα και στον άνθρωπο, αναζωπυρώνει τα σενάρια περί διαρροής από εργαστήριο. Η αλήθεια είναι ότι ο εντοπισμός ζώων - ξενιστών σε παλιότερους κορονοϊούς ήταν μια μακρά και αβέβαιη διαδικασία. Ενώ είναι γνωστό ότι τα dromedaries ήταν ένας σημαντικός ξενιστής για τον Mers, ακόμη και τώρα ο ρόλος των ζώων στη μετάδοση του ιού είναι ελάχιστα κατανοητός. Το ίδιο ισχύει και με το ξέσπασμα του Sars. Ενώ υπήρχαν υποψίες για γάτες που μετέφεραν τον ιό, χρειάστηκαν χρόνια για να επιβεβαιωθεί. Σε καμία περίπτωση δεν υπήρχε θέμα διαρροής στο εργαστήριο. Εξαιτίας αυτού, το μοντέλο μετάδοσης μέσω ενός ενδιάμεσου ξενιστή παρέμεινε το κυρίαρχο υπό εξέταση.
Ένα άλλο ζήτημα είναι ότι μεγάλο μέρος της έρευνας σχετικά με τις ρίζες του Covid-19 μέχρι στιγμής βασίστηκε στο πολύ εξειδικευμένο πεδίο της ερμηνείας των γονιδιακών ακολουθιών του ιού, μιας περιοχής που είναι λιγότερο προσβάσιμη σε μη ειδικούς, συμπεριλαμβανομένων των δημοσιογράφων.
Τι έγινε με την αποστολή του ΠΟΥ στη Γουχάν;
Πράγματι, άνθρωποι του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας μετέβησαν στη Γουχάν. Όμως, οι όροι που τους έβαλε η κινεζική κυβέρνηση ήταν να μελετήσουν την πιθανή ζωική προέλευση του κορονοϊού και δεν είχαν πρόσβαση σε οποιαδήποτε πληροφορία σχετικά με το ενδεχόμενο να διέρρευσε από εργαστήριο. Κατά τη διάρκεια αυτής της αποστολής στο Γουχάν, οι ερευνητές πέρασαν μόλις τρεις ώρες στο εργαστήριο. Ωστόσο, σε δημόσια σχόλια τα μέλη της ομάδας ήταν δύσπιστα για τη θεωρία διαρροής εργαστηρίου μετά την επίσκεψή τους, με βάση αυτό που τους επέτρεψαν να δουν - αν και αυτό δεν αποκλείει την ύπαρξη άλλου υλικού. Και η Κίνα, όπως διευκρίνισε ο επικεφαλής του ΠΟΥ δεν παρείχε όλες τις πληροφορίες που περίμεναν πολλοί, συμπεριλαμβανομένων πλήρων επιδημιολογικών δεδομένων για περίπου 174 πρώιμα κρούσματα.
Γιατί επέστρεψε η θεωρία διαρροής εργαστηρίου τώρα;
Αυτό είναι περίπλοκο. Η ξεκάθαρη εχθρότητα της κυβέρνησης Τραμπ προς την Κίνα και ο τρόπος με τον οποίο ώθησε τους ισχυρισμούς διαρροής στο εργαστήριο, σίγουρα άφησε εντυπώσεις και ανοιχτές υποθέσεις. Η έλευση μιας κυβέρνησης Μπάιντεν, η οποία είναι λιγότερο εχθρική προς την Κίνα, συνδυάζεται με τους περιορισμούς στην έρευνα του ΠΟΥ, δημιουργώντας ένα περιβάλλον όπου ορισμένοι ένιωσαν ότι μπορούσαν να κάνουν ερωτήσεις σχετικά με την καταγωγή του Covid-19 χωρίς να φαίνεται πως ενστερνίζονται τις συνωμοσίες της εποχής Τραμπ.
Ωστόσο, όπως και η επίθεση της Βεγγάζης το 2012, η θεωρία διαρροής στο εργαστήριο της Γουχάν παραμένει όπλο για τις ΗΠΑ εν μέσω ενός ουσιαστικού ψυχρού πολέμου μεταξύ με την Κίνα. Σ
Πού βρίσκεται η αλήθεια;
Εργαστηριακά ατυχήματα συμβαίνουν συνεχώς, πράγμα που σημαίνει ότι χωρίς περαιτέρω αποδείξεις η διαρροή εργαστηρίου παραμένει πιθανή. Η εμπειρία των Sars και Mers υποδηλώνει ότι οι κορονοϊού ξεσπούν με φυσικό τρόπο και ότι η κατανόηση της προέλευσής τους είναι δύσκολη. Η κινεζική παρεμπόδιση της έρευνας σχετικά με την καταγωγή του Covid-19, σε συνδυασμό με τη δική της προώθηση θεωριών συνωμοσίας για μια ξένη προέλευση της νόσου, κάνουν τους Κινέζους να φαίνονται σα να έχουν κάτι σπουδαίο να κρύψουν.
Πηγή: Guardian