Η αναφορά προς τις αρμόδιες αρχές μπορεί να σώσει τη ζωή ενός παιδιού. Στην ουσία αποτελεί μια προληπτική ενέργεια για επιβεβαίωση πληροφοριών και περαιτέρω διερεύνηση. Είναι ένα εργαλείο και δεν συνιστά ούτε μήνυση ούτε έγκληση.
Τα παραπάνω τονίστηκαν σε ημερίδα με θέμα την παιδική κακοποίηση, που οργάνωσαν σήμερα η περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας και η Αντιπεριφέρεια Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης. Μια πρωτοβουλία που ανέλαβαν η γενική διεύθυνση Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Μέριμνας της περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας και το τμήμα Κοινωνικής Μέριμνας, στο πλαίσιο του θεσμού του κοινωνικού συμβούλου.
Η αντιπεριφερειάρχης Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης Μελίνα Δερμεντζοπούλου επισήμανε πως «είτε πρόκειται για σωματική, συναισθηματική και σεξουαλική βία είτε για εκμετάλλευση ή παραμέληση και έκθεση σε κίνδυνο, το φαινόμενο της κακοποίησης έχει σοβαρές -συχνά δραματικές- επιπτώσεις στην ψυχική υγεία του παιδιού, που επηρεάζουν καθοριστικά και την ενήλικη ζωή του. Δεν αποτελεί δηλαδή ένα μεμονωμένο περιστατικό, αλλά μια ανοιχτή πληγή για τα θύματα, που μπορεί να εμφανίσουν μετατραυματικό στρες, διαταραχές της διάθεσης ή της ανάπτυξης της προσωπικότητάς τους και να αδυνατούν να αναπτύξουν υγιείς διαπροσωπικές σχέσεις. Υπό αυτή την έννοια είναι ένα τραύμα και για την ίδια την κοινωνία και ως τέτοιο οφείλουμε να το αντιμετωπίζουμε».
Η κ. Δερμεντζοπούλου σημείωσε, εξάλλου, ότι «ως αντιπεριφέρεια Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, έχοντας απόλυτη συναίσθηση της βαρύτητας των αρμοδιοτήτων που μας αναλογούν, εποπτεύουμε με σχολαστικότητα τους φορείς παιδικής προστασίας και τις δομές φιλοξενίας, ενώ συμμετέχουμε με ενσυναίσθηση και ευθύνη στα προγράμματα υιοθεσίας και αναδοχής, ως ένας από τους τρεις αρμόδιους κρατικούς φορείς στην Κεντρική Μακεδονία».
Βαρύτητα στην πρόληψη
Όπως πρόσθεσε η αντιπεριφερειάρχης Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, «ιδιαίτερη βαρύτητα δίνουμε στον τομέα της πρόληψης και της επιμόρφωσης στη σχολική κοινότητα με συνεχόμενες δράσεις στα σχολεία για μαθητές αλλά και εκπαιδευτικούς». Η αναφορά μπορεί να σώσει τη ζωή ενός παιδιού Τα νομικά εργαλεία όσον αφορά τη διαχείριση των περιστατικών κακοποίησης παρουσίασε η νομικός και Δρ. Δικαιωμάτων του Παιδιού Ηλέκτρα Κουτσούκου ως εκπρόσωπος του Σωματείου Ενάντια στην Κακοποίηση Παιδιού (ΕΛΙΖΑ).
Η κ. Κουτσούκου τόνισε τη σημασία της αναφοράς προς τις αρμόδιες αρχές, όταν υπάρχει υποψία περιστατικού κακοποίησης, υπογραμμίζοντας μάλιστα ότι σύμφωνα με τον νόμο η αναφορά είναι υποχρεωτική από μέρους των υπευθύνων προστασίας ανηλίκων, ανακριτικών και δημόσιων υπαλλήλων, από τα μέλη του προσωπικού των Κέντρων Εκπαιδευτικής και Συμβουλευτικής Υποστήριξης αλλά και από τους εκπαιδευτικούς.
Η ίδια σημείωσε ότι, για να προχωρήσει κανείς σε αναφορά, δεν απαιτείται βεβαιότητα, αλλά αρκεί μια υποψία ή μια ανησυχία.
«Η αναφορά αποτελεί στην ουσία μια προληπτική ενέργεια για επιβεβαίωση πληροφοριών και περαιτέρω διερεύνηση. Είναι ένα εργαλείο και δεν συνιστά ούτε μήνυση ούτε έγκληση», εξήγησε η κυρία Κουτσούκου. «Η αναφορά μπορεί να σώσει τη ζωή ενός παιδιού», τόνισε η Αλεξάνδρα Σολδάτου, καθηγήτρια παιδιατρικής και υπεύθυνη στη μονάδα φροντίδας για την ασφάλεια των παιδιών στο νοσοκομείο Παίδων «Παναγιώτη και Αγλαΐας Κυριακού».
«Τα περιστατικά που έρχονται στο φως της δημοσιότητας είναι μόνον η κορυφή του παγόβουνου», ανέφερε η ίδια χαρακτηριστικά, μιλώντας για τα πρωτόκολλα που ακολουθούνται στις Μονάδες Φροντίδας για την Ασφάλεια των Παιδιών, που υπάρχουν σε νοσοκομεία όπως στο «Παναγιώτη και Αγλαΐας Κυριακού» και στο «Αττικόν» στην Αθήνα, στο Νοσοκομείο Παπαγεωργίου στη Θεσσαλονίκη και στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Αλεξανδρούπολης. Ιδιαίτερη αναφορά έγινε στη γραμμή 10454 του ΕΛΙΖΑ. Η γραμμή αυτή έχει ως στόχο:
- Να βοηθήσει εργαζόμενους που βρίσκονται κοντά σε παιδιά, που αντιλαμβάνονται ή υποψιάζονται ότι ένα παιδί παραμελείται ή και κακοποιείται ψυχικά, σωματικά, σεξουαλικά.
- Θέλει να προστατεύσει παιδιά, προσφέροντας πλαισίωση στους καλούντες, λύνοντας απορίες αναφορικά με νομικά και διαδικαστικά θέματα αναφορών περιστατικών παραμέλησης ή και κακοποίησης.
- Προσφέρει ψυχολογική ενδυνάμωση για τη διερεύνηση ενός περιστατικού με υποψία παραμέλησης ή και κακοποίησης και ψυχολογική στήριξη για την ορθή αντιμετώπιση και ενδεχόμενη αναφορά του περιστατικού.
Από την πλευρά του, ο υπαστυνόμος Λάζαρος Γρηγοριάδης τόνισε ότι οι εκπαιδευτικοί και οι φροντιστές των παιδιών θα πρέπει να δείχνουν ψυχραιμία, να εμπιστεύονται τα παιδιά και να ενημερώνουν τις αρμόδιες αρχές. Στη σημασία της πρόληψης και της ενημέρωσης των αρμόδιων αρχών αναφέρθηκε μεταξύ άλλων η Εισαγγελέας Ανηλίκων Θεσσαλονίκης Λευκοθέα Τερζητάνου.
Κίνδυνος για τραυματισμούς, ακόμη και θάνατο
Όπως επισημάνθηκε στο πλαίσιο της της ημερίδας, η σωματική βία που ασκείται στα παιδιά μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρούς τραυματισμούς, ακόμη και σε θάνατο. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε η ψυχολόγος του Ινστιτούτου Υγείας Παιδιού Μαρία Ψαρράκου, η ανθρωποκτονία συγκαταλέγεται ανάμεσα στις τέσσερις αιτίες θανάτου στην εφηβεία με τα αγόρια να εμφανίζονται και ως θύματα και ως δράστες σε ποσοστό 80%. Η κυρία Ψαρράκου μίλησε για τη σημασία της πρόληψης, ακόμη και με οικονομικούς όρους. «Η πρόληψη είναι προτιμότερη από την αντιμετώπιση», σημείωσε η ίδια, παρουσιάζοντας στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, σύμφωνα με τα οποία για κάθε ένα δολάριο που ξοδεύεται για την πρόληψη της παιδικής κακοποίησης εξοικονομούνται 19 δολάρια από κλινικές, κοινωνικές ή νομικές παρεμβάσεις αντιμετώπισης.
Στις μορφές κακοποίησης αλλά και στις ενδείξεις στο σώμα και στη συμπεριφορά του παιδιού αναφέρθηκε η κοινωνική λειτουργός του Ινστιτούτου Υγείας Παιδιού Ανθή Βασιλακοπούλου. Μιλώντας ειδικά για τη σωματική βία, η κυρία Βασιλακοπούλου σημείωσε ότι, εκτός από το άγγιγμα στο σώμα, πιθανοί τύποι είναι η τιμωρία, ο εξαναγκασμός, ο περιορισμός και ό,τι προκαλεί δυσφορία στο παιδί.
Ψηφιακή κακοποίηση
Σε περιστατικά ψηφιακής παιδικής κακοποίησης που κλήθηκε να διαχειριστεί το Διεθνές Ινστιτούτο Κυβερνοασφάλειας αναφέρθηκε η επιστημονική συνεργάτιδα του Ινστιτούτου, ψυχολόγος Ελένη Φουντωτού. Μία από τις υποθέσεις που κλήθηκε να διαχειριστεί το Ινστιτούτο αφορούσε ένα αγοράκι μόλις δύο ετών, παιδί διαζευγμένων γονέων. Στο Ινστιτούτο απευθύνθηκε η μητέρα, η οποία κατήγγειλε ότι κάθε φορά που το παιδί επέστρεφε από το σπίτι του πατέρα του ήταν φοβισμένο.
Το δικαστήριο είχε αποφασίσει συνεπιμέλεια και το παιδί βρισκόταν για επτά συνεχόμενες ημέρες στο σπίτι του πατέρα. Σύμφωνα με όσα καταγγέλθηκαν στο Ινστιτούτο, η μητέρα ζήτησε φωτογραφίες από τον πατέρα του παιδιού, ο οποίος όμως, επειδή τις είχε στο email του, έστειλε στη μητέρα τους κωδικούς, για να βρει τις φωτογραφίες μόνη της. Η μητέρα μπήκε στον λογαριασμό, διαπιστώνοντας ότι υπήρχε υλικό από ιστοσελίδες σχετικές με παιδική πορνογραφία.
Μετά από τη διαπίστωση αυτή, η μητέρα ζήτησε τη συνδρομή του Διεθνούς Ινστιτούτου Κυβερνοασφάλειας, ώστε να εκκινήσει τη διαδικασία ακύρωσης της απόφασης συνεπιμέλειας.
Στο Διεθνές Ινστιτούτο Κυβερνοασφάλειας απευθύνθηκε, ακόμη, η μητέρα μιας ανήλικης, που μεταξύ άλλων ανέφερε επικοινωνία της κόρης της με άνδρες ηλικίας 40 – 60 ετών μέσω Instagram, αλλαγές στη συμπεριφορά του παιδιού με εκδήλωση επιθετικότητας και συχνές εισαγωγές στο νοσοκομείο αλλά και χρηματισμό της ανήλικης με ποσά της τάξης των 20 ευρώ. Στην περίπτωση ενός 12χρονου αγοριού, που εξετάστηκε αρκετές φορές, καθώς υπήρχε υπόνοια για κακοποίηση αναφέρθηκε η ιατροδικαστής Σαββίνα Τσουλτσίδου.