«Μάλλον πήρατε λάθος νούμερο»: Αυτή ήταν η αντίδραση του Παναγιώτη Ευαγγελίδη όταν του τηλεφώνησαν από το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης για να του ανακοινώσουν ότι φέτος θα τον τιμήσουν με τον Χρυσό Αλέξανδρο για την συνολική του προσφορά στον κινηματογράφο και τον πολιτισμό. «Μα καλά, πώς σας ήρθε;» συνέχισε απαντώντας στις σχετικές διαβεβαιώσεις ότι δεν πρόκειται για λάθος.
Ο ίδιος δεν ανήκει στο λεγόμενο «κύκλωμα» όπως λέει στη «ΜτΚ» καθώς δεν έχει συνεργείο και τα κάνει όλα πολύ φθηνά - εργόχειρα, και συνεπώς δεν περίμενε καθόλου μία τέτοιου είδους βράβευση. Παρά το γεγονός ότι ταινίες του έχουν βραβευθεί από τις επιτροπές του Φεστιβάλ σε προηγούμενες διοργανώσεις, ο Χρυσός Αλέξανδρος για τη συνολική μάλιστα προσφορά του, του φαίνεται «πολύ επίσημος». Παρόλ’ αυτά ως… ανοιχτόμυαλος το δέχτηκε και σε κάθε περίπτωση είναι ευγνώμων για την τιμή.
Εκτός από σκηνοθέτης, ο Παναγιώτης Ευαγγελίδης δηλώνει πολυγραφότατος συγγραφέας, σεναριογράφος, και μεταφραστής -ίσως λιγότερο μεταφραστής. Δεν δέχεται να κρατήσει μία ταμπέλα ως προς την ιδιότητά του, αφού αυτή αλλάζει ανάλογα τις συνθήκες. «Μου αρέσει που δεν μπαίνω σε μία φόρμα, θα ήταν πολύ βαρετό» λέει χαρακτηριστικά και θεωρεί τον εαυτό του τυχερό που μπορεί και επιβιώνει μέσα από τη δημιουργική αναζήτηση.
Μεγάλωσε ως φανατικός σινεφίλ, τελείωσε την Νομική Αθηνών και για 20 χρόνια έζησε «νομαδική ζωή», ταξιδεύοντας σε διάφορα μέρη του κόσμου, μεταξύ αυτών και η Ιαπωνία όπου έμεινε για αρκετό καιρό. Επέστρεψε στην Αθήνα στα 38 του, έχοντας χορτάσει περιπλανήσεις. Έκτοτε έχει εκδώσει 4 μυθιστορήματα, έχει (συν)υπογράψει αρκετά σενάρια συμπεριλαβανομένης της θρυλικής «Στρέλλας» του Πάνου Κούτρα, έχει μεταφράσει πολλά βιβλία κυρίως από τα Ιαπωνικά και τα Ισπανικά και έχει κάνει επτά ντοκιμαντέρ, όλα με επίκεντρο τον άνθρωπο.
Φέτος τιμάται από το ΦΝΘ για το «θαρραλέο και πρωτοποριακό σινεμά του που θέτει την ορατότητα της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας σε πρώτο πλάνο», κάτι που όπως λέει ο ίδιος, δεν είναι στόχος στις ταινίες του αλλά «ευχάριστη παρενέργεια». «Προσωπικά με ενδιαφέρει ο άνθρωπος, τι νιώθει, ο χαρακτήρας του, οι σχέσεις του, και από εκεί και πέρα η ισότητα και η δικαιοσύνη ως προς αυτόν».
Αυτό που θέλει ο κ. Ευαγγελίδης είναι να αναδεικνύει τις ιστορίες ανθρώπων που τον γοήτευσαν και ασκούν κάποια επίδραση επάνω του. Τα άτομα που τον εμπνέουν προέρχονται κυρίως από την ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα «ασχέτως ή εξαιτίας» του γεγονότος ότι και ο ίδιος ανήκει σ’ αυτήν, σίγουρα πάντως αυτό δεν είναι κριτήριο επιλογής των ηρώων του.
Το ανατρεπτικό σινεμά του Παναγιώτη Ευαγγελίδη
Το σινεμά που κάνει ο Παναγιώτης Ευαγγελίδης είναι ανατρεπτικό, μακριά από μεγάλες παραγωγές και συνεργεία. Τις ταινίες του τις γυρίζει μόνος, με μία κάμερα και ένα ενσωματωμένο μικρόφωνο και, όπως σημειώνει, δεν πρόκειται να το κάνει ποτέ διαφορετικά. Πηγαίνει και ζει με τους πρωταγωνιστές του, τους κινηματογραφεί και γίνεται «μία μύγα στο σπίτι τους» όπως λέει χαρακτηριστικά. Αποκτά μαζί τους οικειότητα, και αυτή αποτυπώνεται στον φακό.
Έτσι οι παραγωγές του είναι γρήγορες, ευέλικτες και πολύ φθηνές, με «κόστος» σε τεχνική αρτιότητα, γεγονός με το οποίο όμως είναι συμφιλιωμένος. Δηλώνει πολύ ανυπόμονος για να περιμένει εξωτερική χρηματοδότηση η οποία μπορεί να πάρει και χρόνια για να έρθει. Αυτό συμβουλεύει και τους νέους σκηνοθέτες, να μη περιμένουν. «Πάρτε μία κάμερα και κάντε το, απλά» λέει χαρακτηριστικά.
Οι επίκαιροι «Γάμοι της Τήλου»
Ο Παναγιώτης Ευαγγελίδης βρέθηκε το 2008 στους πρώτους γάμους ομόφυλων ζευγαριών που πραγματοποιήθηκαν στην χώρα μας, στην Τήλο, όπου ο δήμαρχος, Τάσος Αλιφέρης, πάντρεψε δύο ομόφυλα ζευγάρια, δύο άνδρες και δύο γυναίκες.
Ο κ. Ευαγγελίδης κινηματογράφησε το ιστορικό αυτό γεγονός με την ιδιότητα του ακτιβιστή, ώστε να υπάρχει αρχείο για την κοινότητα, δεν ήταν ο σκοπός να γίνει ταινία. Πολλά χρόνια, αργότερα, στην πρώτη πανδημία, έπεσε ξανά μπροστά στο αρχείο και αποφάσισε να τα συγκεντρώσει όλα μαζί προσθέτοντας συνεντεύξεις. Τότε ο γάμος των ομόφυλων δεν συζητιόταν καν και τρεις εκ των πέντε πρωταγωνιστών είχαν ήδη φύγει από τη ζωή, οπότε ο κ. Ευαγγελίδης ήθελε να αποτυπώσει το στίγμα τους.
Σήμερα, μετά την ψήφιση του νομοσχεδίου, «Οι Γάμοι της Τήλου» είναι πιο επίκαιροι από ποτέ. Το ντοκιμαντέρ θα προβληθεί στο πλαίσιο του 26ου ΦΝΘ μαζί με άλλες έξι ταινίες του σκηνοθέτη.
«Λογικά τώρα αφού ψηφίστηκε, η κοινωνία κάποια στιγμή θα ακολουθήσει»
Ως «θετικό αλλά κολοβό» χαρακτηρίζει ο κ. Ευαγγελίδης το νέο νόμο για την ισότητα στον γάμο τονίζοντας πως όταν μιλάμε για συμπερίληψη δεν μπορούμε να κάνουμε διακρίσεις, αφήνοντας σαφείς αιχμές για την απουσία διατάξεων σχετικά με τα τρανς άτομα ή την παρενθετότητα. Σε κάθε περίπτωση όμως, εξηγεί, είναι ένα μεγάλο βήμα στη νομοθεσία και στα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων. Δυστυχώς όμως, όπως σημειώνει ο κ. Ευαγγελίδης, με αφορμή κάτι θετικό, η ελληνική κοινωνία έβγαλε για ακόμη μία φορά τον χειρότερο εαυτό της.
«Λόγω του νομοσχεδίου ζήσαμε μία πολύ άσχημη ατμόσφαιρα από τα ακροδεξία -και όχι μόνο- κόμματα και σίγουρα την Εκκλησία. Ζήσαμε ξανά έντονη ομοφοβία, τραμπουκισμούς, ακούσαμε πάλι βρισιές. Παρόλο που έγινε κάτι καλό, ‘βγήκε’ πολλή βρωμιά, μίσος και μένος -αυτό δεν πρέπει να το ξεχνάμε. Η ελληνική κοινωνία έδειξε ένα πολύ άσχημο πρόσωπο. Λογικά τώρα αφού ψηφίστηκε, η κοινωνία κάποια στιγμή θα ακολουθήσει. Έτσι γίνεται συνήθως, ακόμα είμαστε στις αντιδράσεις» εξηγεί.
Την πολύ αργή αλλαγή στη νοοτροπία απέναντι στα ΛΟΑΤΚΙ+ ζητήματα ο κ. Ευαγγελίδης την έχει εντοπίσει και εμπειρικά μέσα από τις ταινίες του. Όπως τονίζει, όταν το 2005 που ξεκίνησε να κάνει ταινίες, έψαχνε Έλληνες για να κινηματογραφήσει, και όλοι τους δίσταζαν να εκτεθούν. «Στην Ελλάδα υπάρχει τόση ομοφοβία, υποκρισία και φόβος που κανείς δεν δέχονταν» λέει χαρακτηριστικά. Γι’ αυτό το λόγο και οι περισσότερες ταινίες του έχουν γυριστεί στο εξωτερικό. Αυτό δεν άλλαξε παρά τα τελευταία χρόνια, πλέον βρίσκει ήρωες και εντός Ελλάδος, «έχει ψιλο-σπάσει το ταμπού». Το πρώτο άτομο από την Ελλάδα που δέχτηκε να κινούν ταινία είναι η «Συλβια Ρόμπιν» και το ομώνυμο ντοκιμαντέρ θα προβληθεί επίσης στο 26ο ΦΝΘ.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 03.03.2024