Σχεδόν δύο στις δέκα ελληνίδες υπέστησαν σεξουαλική βία και τρεις στις δέκα σωματική βία, σύμφωνα τα ευρήματα της έρευνας για την έμφυλη βία, που διενήργησε η Eurostat σε χώρες της ΕΕ.
Η έρευνα με τίτλο «Έμφυλη βία κατά των γυναικών και άλλες μορφές διαπροσωπικής βίας στην Ελλάδα» πραγματοποιήθηκε από τον Ιανουάριο του 2021 έως τον Απρίλιο του 2023 σε δείγμα σχεδόν 12.000 γυναικών, ηλικίας 18-74 ετών, από το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών (ΕΚΚΕ). Οι σταθμίσεις που έγιναν επιτρέπουν αναγωγές στον πραγματικό πληθυσμό της χώρας που ανέρχεται σε 3.778.405 γυναίκες. Σχεδόν όλες οι συμμετέχουσες στην έρευνα (90%) είναι πεπεισμένες ότι η άσκηση οποιασδήποτε μορφής βίας από στενό/ή σύντροφο είναι αρκετά ή πολύ συχνή.
Από την έρευνα προκύπτουν τέσσερα βασικά συμπεράσματα:
Πρώτον ότι η σωματική, κατά κύριο λόγο, και η σεξουαλική βία δευτερευόντως αναφέρθηκαν συχνά στις σχέσεις των γυναικών με τον τωρινό ή κάποιο πρώην σύντροφο.
Δεύτερον, ότι η σωματική και η σεξουαλική βία κατά των γυναικών σε πλείστες των περιπτώσεων αφορά πολύ συχνά και άνδρες δράστες που δεν είναι σύντροφοι των θυμάτων.
Τρίτον, η σεξουαλική παρενόχληση στο χώρο της εργασίας αποτελεί ένα επίσης σημαντικό πεδίο όπου οι άνδρες, τις περισσότερες φορές υψηλότερης ιεραρχικής θέσης συγκριτικά με τις γυναίκες, κάνουν κατάχρηση της θέσης τους και ασκούν βία κατά των εργαζόμενων γυναικών.
Τέταρτον, παρατηρείται αξιόλογο ποσοστό μη εμφανούς παρακολούθησης/παρενόχλησης (stalking) των νεότερων σε ηλικία γυναικών (μια στις τρεις νέες γυναίκες υφίστανται τέτοιες συμπεριφορές) που στην πραγματικότητα βιώνουν αρνητικές συμπεριφορές που ποικίλουν από τη λήψη ανεπιθύμητων μηνυμάτων (και μέσω κοινωνικών δικτύων), μέχρι τη στενή παρακολούθησή τους.
Οι περιφέρειες στις οποίες καταγράφονται τα περισσότερα περιστατικά έμφυλης βίας είναι η Αττική (50,1%), η Κρήτη (46,6%), η Κεντρική Μακεδονία και η Δυτική Ελλάδα (34,4%). Σύμφωνα με την έρευνα το 29,6% των γυναικών δηλώνουν ότι έχουν υποστεί σωματική βία (συμπεριλαμβανομένης της απειλής) κατά τη διάρκεια της ενήλικης ζωής τους, από οποιονδήποτε δράστη, δηλαδή ανεξάρτητα από το ποιος είναι/ήταν ο δράστης. Οι γυναίκες βίωσαν ή βιώνουν σωματική βία κυρίως από τον στενό/ή σύντροφο σε ποσοστό 20,4% και λιγότερο από μη σύντροφο (15,6%). Το μεγαλύτερο ποσοστό όσων απάντησαν ότι έχουν υποστεί βία είναι γυναίκες 30-44 ετών ( 34,47%) και ακολουθούν οι νεότερες γυναίκες 18-29 ετών (32,24%).
Σεξουαλική βία ή παρενόχληση
Από την έρευνα προέκυψε ότι σχεδόν μία στις τέσσερις γυναίκες (23,5%) ηλικίας 18-29 ετών και δύο στις δέκα γυναίκες (20%) ηλικίας 30-44 ετών έχουν υποστεί σεξουαλική βία, που αφορά την ανεπιθύμητη σεξουαλική συμπεριφορά που επιβάλλεται συμπεριλαμβανομένου του βιασμού και της απόπειρας βιασμού. Με αναγωγή στο σύνολο του πληθυσμού των γυναικών, προκύπτει ότι το συνολικό ποσοστό των γυναικών του δείγματος που έχει υποστεί σεξουαλική βία (18,09%) αντιστοιχεί σε περίπου 683.000 γυναίκες.
Το ποσοστό των γυναικών που δηλώνουν ως δράστη στενό/ή σύντροφο ανέρχεται σε 5,9% και μη σύντροφο 14,5%. Περισσότερες από 2 στις 5 γυναίκες που συμμετείχαν στην έρευνα (42,6%) και εργάζονται ή είχαν εργαστεί στο παρελθόν φέρονται να έχουν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση στην εργασία τους τουλάχιστον μια φορά κατά τη διάρκεια του εργασιακού τους βίου.
Σεξουαλική παρενόχληση στην εργασία δήλωσε το 54,6% των γυναικών 18-29 ετών, οι μισές γυναίκες ηλικίας 30-44 ετών (49,5%) ενώ οι γυναίκες ηλικίας 65-74 ετών έχουν υποστεί τέτοια μορφή βίας σε ποσοστό 27,8%.
Οι συχνότερες μορφές σεξουαλικής παρενόχλησης είναι:
- επίμονο ή απρεπές κοίταγμα 34,2%
- απρεπή αστεία σεξουαλικού περιεχομένου ή προσβλητικές παρατηρήσεις για το σώμα 26,5%
- αυθαίρετη φυσική επαφή π.χ. στενό πλησίασμα, άγγιγμα σε κάποιο σημείο του σώματος 18,3%
- απρεπείς προτάσεις για ραντεβού που έκαναν τις ερωτώμενες να νιώσουν προσβεβλημένες ή φοβισμένες 17,2%
- απρεπείς προτάσεις για οποιαδήποτε σεξουαλική δραστηριότητα 11%.
Μεταξύ των γυναικών ηλικίας 18-74 ετών που έχουν πέσει θύματα σεξουαλικής παρενόχλησης τουλάχιστον μία φορά στην επαγγελματική τους ζωή, το 45,1% υποδεικνύει ως δράστη άνδρα συνάδελφο ή συνεργάτη από το επαγγελματικό περιβάλλον, 41,9% αναφέρουν άνδρα σε διευθυντική θέση (αφεντικό ή προϊστάμενο), και 36,8% περιγράφουν άνδρα από το επαγγελματικό περιβάλλον αλλά με λιγότερο στενή επαγγελματική σχέση (π.χ. πελάτης, ασθενής κ.λπ.)
Ψυχολογική βία
Η πιο συχνή μορφή βίας που δηλώνουν ότι υφίστανται οι γυναίκες σε ποσοστό 40,42% είναι η ψυχολογική βία, η οποία ασκείται μόνο σε στενές σχέσεις συντρόφων. Στην ψυχολογική βία περιλαμβάνονται συμπεριφορές και πράξεις συναισθηματικής κακοποίησης και ελεγκτικής συμπεριφορές, όπως υποτίμηση, ταπείνωση, απαγόρευση επαφής με φίλους, συγγενείς, απειλή κακοποίσης παιδιών ή στέρησης των γονεϊκών δικαιωμάτων και άλλα). Οι γυναίκες ηλικίας 18-29 ετών υφίσταται ψυχολογική βία σε ποσοστό 48% στην ηλικιακή ομάδα 30-44 ετών το ποσοστό περιορίζεται στο 45% ενώ σχεδόν μία στις τρεις γυναίκες ηλικίας 65-74 ετών (31,27%) δηλώνει ότι έχει υποστεί ψυχολογική βία.
Υψηλά ποσοστά stalking στις νέες γυναίκες
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα αυξημένα ποσοστά της μη εμφανούς παρακολούθησης ή παρενόχλησης, γνωστής και ως stalking.
Συγκεκριμένα αναφέρεται, το 26,1% των γυναικών δηλώνει πως έχει βιώσει κάποια μορφή stalking κατά τη διάρκεια της ενήλικης ζωής τους, δηλαδή εσκεμμένη επαναλαμβανόμενη απειλητική συμπεριφορά εναντίον τους, βιώνοντας φόβο για την ασφάλειά τους.
Όπως σημειώνεται πρόκειται για μία μορφή βίας που βιώνουν συχνότερα οι πιο νεαρές γυναίκες, σε ποσοστό 35,2% (γυναίκες ηλικίας έως 29 ετών).
Ο δράστης της μη εμφανούς παρακολούθησης ή παρενόχλησης (stalking) φαίνεται πως είναι κυρίως άνδρας (92,8%) και μη σύντροφος (79,3%) ενώ σε μικρότερο ποσοστό της τάξης του 26,7% καταγράφεται ως δράστης οποιοσδήποτε είχε στο παρελθόν ή έχει σήμερα στενή σχέση με το θύμα (στενός σύντροφος).