Παρίσι 2024: 8 σκέψεις για τη φετινή πολυσυζητημένη τελετή έναρξης. Του Φάνη Ουγγρίνη

1. Όπως διοργανώθηκε, η τελετή δε σεβάστηκε ένα από τα πιο πολύτιμα συστατικά της, το παριστάμενο κοινό. Η διασπορά της εκδήλωσης σε όλο το κέντρο του Παρισιού και η ενσωμάτωση μπόλικου μαγνητοσκοπημένου υλικού είχαν σα συνέπεια οι κατά τόπους θεατές να προσλαμβάνουν μια πολύ περιορισμένη άποψη του όλου δρώμενου. Εάν ήθελαν να δουν ή να καταλάβουν κάτι παραπάνω θα έπρεπε να στραφούν στις γιγαντοοθόνες, όπου προβαλλόταν ό,τι έβλεπαν κι όσοι βρίσκονταν στα σπίτια τους, δίχως να μουσκεύουν κάτω από τη βροχή. Παρά τους περιορισμούς, σε ένα στάδιο η κατάσταση θα ήταν πολύ πιο δίκαιη.
2. Τεχνικά η μετάδοση της τελετής έπασχε σοβαρά. Το θέαμα κράτησε υπερβολικά πολύ, έκανε μεγάλες κοιλιές, δε φαινόταν να έχει ειρμό (η ευφυής αξιοποίηση του ποταμού ως συνεχούς ροής γεγονότων δεν έγινε γενικά κατανοητή), τα αλλεπάλληλα πλάνα ήταν άλλοτε φευγαλέα κι άλλοτε στατικά. Ειδικά οι Έλληνες θεατές είχαμε την ατυχία της κάλυψης από αθλητικογράφους άσχετους με την τέχνη και την ιστορία -κοινώς άσχετους με τον αείμνηστο Διακογιάννη- και άρα εντελώς ακατάλληλους για τη δουλειά που ανέλαβαν. Δεν είναι τυχαίο ότι όλοι απόλαυσαν μόνο την εμφάνιση της Σελίν Ντιόν, δηλαδή τη μοναδική σκηνή με διακριτή αρχή, μέση και τέλος, εκτελεσμένη από μια άψογη επαγγελματία.
3. Υποτίθεται πως η τελετή έναρξης αποτελεί ταυτόχρονα απόδοση τιμής στον αθλητισμό και στον τόπο όπου φιλοξενούνται οι αγώνες. Σε αυτή την μάλλον πολιτική (από την άποψη μηνυμάτων και συμβολισμων) εκδήλωση είδαμε πάρα πολλά για τον τόπο και για ορισμένες κοινωνικές και καλλιτεχνικες τάσεις, όμως σχεδόν τίποτα για τον αθλητισμό ή για τους σημαντικότερους πρωταγωνιστές του. Δεν έγινε καν σοβαρή προσπάθεια να συνδεθεί η διαχρονική γαλλική ιστορία με τα κάθε είδους σπορ.
4. Κατά κανόνα η εκάστοτε τελετή έναρξης απευθύνεται στο παγκόσμιο ακροατήριο, το θαυμασμό του οποίου επιδιώκει να κερδίσει η διοργανώτρια χώρα. Η Τελετή Έναρξης της 33ης Ολυμπιάδας απέτυχε σε αυτή της την προσπάθεια (εάν φυσικά υπήρξε τέτοια προσπάθεια) επειδή η απεικόνιση στιγμών του παρελθόντος γινόταν με τόσο αφαιρετικό ή σουρεαλιστικό τρόπο, ώστε να τις αντιλαμβάνονται μόνο οι λίγοι με καλή γνώση της γαλλικής ιστορίας • πανέξυπνο τρικ η χεβι μεταλ επένδυση της ταραχώδους και αιματηρής Γαλλικής Επανάστασης, όμως απευθυνόταν σε ελάχιστους εκτός Γαλλίας • αναπόσπαστο στοιχείο της γαλλικής εικόνας τα παριζιάνικα καμπαρέ της Μπελ Επόκ, όμως για τους πολλούς ήταν ακόμη μια εκκεντρική εμφάνιση της Lady Gaga • το σιδερένιο άλογο συμβόλιζε την έλευση της βιομηχανικής εποχής, μα μόνο οι παλαιοί κοινωνοί της χολιγουντιανής μυθοπλασίας θυμούνται πώς ονόμαζαν οι Ινδιάνοι το τρένο • πανέμορφη η Ολυμπιακή Φλόγα πάνω σε μια ανανεωμένη εκδοχή του πρώτου αερόστατου των αδελφών Μονγκολφιέρι, αλλά μόνο για όσους γνώριζαν ήδη τους αδελφούς Μονγκολφιέρι • ορθή η απότιση τιμής σε μεγάλες Γαλλίδες, όμως οι περισσότερες ήταν ανοίκειες στο παγκόσμιο κοινό. Για τους κακοπροαίρετους μη γνώστες κυρίως στον Αναπτυσσόμενο Κόσμο, το θέαμα εξέπεμπε σύγχυση και παρακμή, όχι σοβαρότητα και ισχύ.
5. Πανέμορφο το Παρίσι, υπέροχα φωτισμένος ο Πύργος του Άιφελ, υψηλή τέχνη παντού, από τη ζωγραφική και την κλασική μουσική, μέχρι τα προχώ ντεφιλέ και την κατασκευή των προϊόντων LV • επιτυχής λοιπόν υπήρξε η τελετή ως προς την προσέλκυση τουριστικής πελατείας. Τόσο επιτυχής ώστε να εκπεσει σχεδόν σε επίπεδο μάρκετινγκ ιβέντ για ενεργειακα ποτά, σε μία πόλη που δε χρειάζεται καθόλου διαφήμιση.
6. Σύμφωνα με τους διοργανωτές, η τελετή ύμνησε τη συμπερίληψη. Το πρόβλημα είναι ότι δεν συμπεριέλαβε και όσους είναι συντηρητικοί, ή έστω μετριοπαθείς. Με αμφιλεγόμενες σκηνές, όπως εκείνη που άφηνε υπονοούμενα για τον Μυστικό Δείπνο (θλιβερά κουτοπόνηρη η κατοπινή απόπειρα να συσχετιστεί με αφανή πίνακα αφανούς καλλιτέχνη σε αφανές μουσείο), περισσότερο προκάλεσε και δίχασε παρά ενίσχυσε τους κοινωνικούς δεσμούς. Μεταξύ σοβαρού και αστείου, Γάλλοι αναρωτήθηκαν αν οι βουλευτικές εκλογές στη χώρα τους επισπεύσθηκαν ώστε να προηγηθούν της 27ης Ιουλίου.
7. Άφθονη γαλλική ραπ, τολμηρό πάντρεμα του χθες με το σήμερα, πρωτοφανής ερωτισμός χωρίς ταμπού, λογιών λογιών φαντεζί εμφανίσεις, γενικά πολυπολιτισμική ποπ αισθητική, μέχρι κι μασκοφόρος παρκουρίστας εμπνευσμένος από το Assassins’ Creed, όταν και το ίδιο το παρκούρ αποτελεί φαινόμενο της σημερινής γαλλικής νεανικής υποκουλτούρας: είναι προφανές ότι οι διοργανωτές ήθελαν να απευθυνθούν σε όσο το δυνατόν πιο νεανικό ακροατήριο, και υποθέτω πως το κατάφεραν. Ωστόσο, είναι πολύ απίθανο να επετύχαν μόνιμη εντύπωση στα μυαλά νέων ανθρώπων μαθημένων σε αδιάκοπο καταιγισμό εικόνων και πληροφοριών. Τα παιδιά είδαν, σε μεγάλο βαθμό εντυπωσιάστηκαν, μέσα στο Σαββατοκύριακο θα κουβεντιάσουν για το θέμα στα τσατ, θα γκουγκλάρουν και λίγο για όσα είδαν και άκουσαν, και τη Δευτέρα θα τα έχουν εν πολλοίς ξεχάσει.
8. Εν κατακλείδι, τι είδαμε και γιατί το συζητάμε τόσο; Παρακολουθησαμε μια αυτοαναφορική παράσταση με κυρίαρχο περιεχόμενο όσα ενδιαφέρουν και συγκινούν μια μειοψηφία. Παρακολουθήσαμε μια ναρκισσιστική επίδειξη ισχύος όσων υπεροπτικά δηλώνουν ότι το νέο θα έρθει και πρέπει να έρθει, ασχέτως αν έχει κάτι θετικό να προσφέρει. Παρακολουθησαμε το “νέο” να τρίβεται στη μούρη όσων προβληματίζονται για τη woke και την cancel culture, από όσους έχουν αναγάγει την πολιτική ορθότητα σε νέο απαράβατο ηθικό κανόνα, σε νέα Βίβλο και Κοράνι. Ίσως παρακολουθήσαμε μια παράσταση από Γάλλους για Γάλλους και μόνο, απόρροια του διχασμού που βιώνει η χώρα τα τελευταία χρόνια. Ίσως όμως παρακολουθήσαμε και την απόπειρα ενός ματαιόδοξου προέδρου να αναδειχθεί σώνει και καλά σε παγκόσμιο πρωταγωνιστή, σε διεθνή πρωτοπόρο τάσεων τις συνέπειες των οποίων ούτε ο ίδιος δεν αντιλαμβάνεται.