Η ανάπτυξη των ελληνικών εξαγωγών στα Βαλκάνια θα βρεθεί στο επίκεντρο ενημερωτικής εκδήλωσης, που διοργανώνει ο Οργανισμός Enterprise Greece και το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης, με την υποστήριξη του Υπουργείου Εξωτερικών τη Δευτέρα, 4 Φεβρουαρίου και ώρα 13.00 στην Αίθουσα Εκδηλώσεων του Ε.Β.Ε.Θ.
Σκοπός της εκδήλωσης είναι η ενημέρωση των ελληνικών επιχειρήσεων για τις συνθήκες και τις απαιτήσεις των αγορών των Βαλκανίων και τις ευκαιρίες εξαγωγής προϊόντων και υπηρεσιών.
Εν όψει της εκδήλωσης, το makthes.gr απηύθυνε δύο ερωτήματα στα στελέχη των Γραφείων Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων των Πρεσβειών μας στις χώρες των Βαλκανίων.
1. Σε ποιους κλάδους υπάρχουν καλές προοπτικές εξαγωγών των ελληνικών προϊόντων; Πού υπάρχουν ευκαιρίες και τι πρέπει να προσέξουν οι Έλληνες εξαγωγείς;
2. Υπό ποιες προϋποθέσεις και με ποιο τρόπο θα μπορούσε η Θεσσαλονίκη να καταστεί το επίκεντρο για την περιοχή των Βαλκανίων και ποια τα οφέλη που θα αποκομίσει;
Γραφείο ΟΕΥ Ζάγκρεμπ
Χρήστος Φαρμάκης
Σύμβουλος ΟΕΥ Α'
01. Η Κροατία, έχει πληθυσμό 4,3 εκ. κατοίκους, μια έγινε ανεξάρτητο κράτος το 1991, εντάχθηκε στο ΝΑΤΟ τον Απρίλιο του 2009 και έγινε το 28ο μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης την 1η Ιουλίου 2013. Η οικονομική ανάπτυξη στην Κροατία συνεχίστηκε το 2018 (+2,8%) για τέταρτη συνεχή χρονιά, στηριζόμενη στην απόδοση του τουριστικού τομέα, την άνοδο της ιδιωτικής κατανάλωσης και στην βελτίωση του κλίματος εμπιστοσύνης.
Το 2017 το διμερές εμπορικό ισοζύγιο ήταν πλεονασματικό για δεύτερο συνεχές έτος, υπέρ της Ελλάδας κατά 17 εκατ. ευρώ. Το 2017 η αξία των ελληνικών εξαγωγών ανήλθε σε 79,1 εκατ. Ευρώ (-2,7% έναντι του 2016) ενώ οι κροατικές εξαγωγές προς την Ελλάδα ανήλθαν σε 51,6 εκατ. Ευρώ (-2,6% σε σχέση με το 2016).
Τα σημαντικότερα προϊόντα που εξάγει η Ελλάδα προς την Κροατία είναι: αργίλιο, μηχανές/συσκευές, τα πλεκτά υφάσματα, βάτες / νήματα / σχοινιά, μηχανές / λέβητες / μέρη αυτών, τεχνουργήματα από χυτοσίδηρο / χάλυβα/σίδερο/ χαλκό, υποδήματα /μέρη αυτών, συνθετικές ίνες, καρποί /φρούτα, πλαστικές ύλες, φάρμακα, προϊόντα περιποίησης κ.α
Προοπτικές για τις ελληνικές επιχειρήσεις υπάρχουν στον τομέα των τροφίμων και ποτών με δεδομένο ότι, πλέον του μόνιμου πληθυσμού πάνω από 18 εκ. τουρίστες επισκέπτονται ετησίως την Κροατία. Προοπτικές επίσης υπάρχουν στον χώρο των εφαρμογών της πληροφορικής, των μελετών και των έργων υποδομών, περιβάλλοντος και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ιδιαίτερα στα πλαίσια του κροατικού κοινοτικού πλαισίου στήριξης, που προσεγγίζει τα 12 δισ. ευρώ για το διάστημα 2014-2020.
02. Σε συνθήκες συνεχούς διεύρυνσης και απελευθέρωσης των αγορών και ενός εντεινόμενου σκληρού ανταγωνισμού, δεν θα χρησιμοποιούσα την έννοια επίκεντρο, αλλά αυτή του πόλου οικονομικής και πολιτιστικής ανάπτυξης και έλξης. Είναι βέβαιο ότι η μελλοντική ένταξη στην ΕΕ των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων θα δημιουργήσει νέα δεδομένα και θα πρέπει να είμεθα σε θέση να επωφεληθούμε από αυτά.
Η Θεσσαλονίκη ιστορικά ήταν και είναι ένας από τους σημαντικότερους πόλους ανάπτυξης και έλξης για την περιοχή των Βαλκανίων. Διαθέτει όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά για να διατηρήσει και να ενισχύσει τη θέση της και για το λόγο αυτό θα πρέπει να αξιοποιήσει με σχέδιο και συστηματικά τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα: την γεωγραφική της θέση, το λιμάνι και το ανθρώπινο δυναμικό.
Κλειδί της επιτυχίας είναι η προσέλκυση επενδύσεων, εκπαίδευση, η ανάπτυξη της καινοτομίας και ο πολιτισμός ενώ ιδιαίτερο βάρος θα πρέπει να δοθεί στην ανάπτυξη των ενεργειακών, οδικών και σιδηροδρομικών δικτύων με τις γειτονικές χώρες.
Γραφείο ΟΕΥ Τίρανα
Σαράντης Μοσχοβης, σύμβουλος ΟΕΥ Α'
01. Η οικονομική και εμπορική συνεργασία μεταξύ Ελλάδας και Αλβανίας είναι ιδιαίτερη ανεπτυγμένη, ενώ οι οικονομίες των δύο χωρών είναι στενά συνδεδεμένες σε πολλά επίπεδα. Η Ελλάδα διατηρεί την πρώτη θέση μεταξύ των ξένων επενδυτών στην Αλβανία και μεγάλες ελληνικές επενδύσεις έχουν έντονη εξαγωγική δραστηριότητα συμβάλλοντας θετικά στο εμπορικό ισοζύγιο και το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της χώρας.
Παράλληλα, η Ελλάδα παραμένει διαχρονικά σημαντικός εμπορικός εταίρος της Αλβανίας, και συγκεκριμένα η τέταρτη κυριότερη προμηθεύτρια χώρα και ο τέταρτος προορισμός για τα αλβανικά προϊόντα. Η Ελλάδα κατέχει ηγετική θέση στις αλβανικές εισαγωγές βασικών προϊόντων της κατηγορίας τρόφιμα – ποτά, ενώ έχει σημαντική παρουσία σχεδόν σε όλες τις κατηγορίες προϊόντων των αλβανικών εισαγωγών όπως αργίλιο, σίδηρο και χάλυβα, πλαστικές ύλες και τεχνουργήματα, χαρτί και χαρτόνια, δομικά υλικά, μηχανές-συσκευές και εξαρτήματα κ.ά. Ως εκ τούτου, οι προοπτικές για τα ελληνικά προϊόντα στη χώρα είναι σημαντικές, και οι ελληνικές επιχειρήσεις θα μπορούσαν να βάλουν την αλβανική αγορά στους εξαγωγικούς τους στόχους. Το γραφείο ΟΕΥ Τιράνων θα παρέχει κάθε δυνατή συνεισφορά σε αυτή τη προσπάθεια.
02. Σημαντικές προοπτικές συνεργασίας, οι οποίες θα μπορούσαν να καταστήσουν τη Θεσσαλονίκη και γενικότερα τη Βόρειο Ελλάδα επίκεντρο διανοίγονται στον τομέα της ενέργειας. Η ολοκλήρωση του αγωγού φυσικού αερίου Trans-Adriatic Pipeline (TAP), που διαπερνά το έδαφος της Ελλάδος και της Αλβανίας και η κατασκευή του συνδετικού αγωγού Αδριατικής - Ιονίου (ΙΑΡ) θα συμβάλουν καθοριστικά στη διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας και στην ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας και του ενεργειακού εφοδιασμού σε όλη την ευρύτερη περιοχή.
Γραφείο ΟΕΥ Σκόπια
Παγώνα Λάρδα, σύμβουλος ΟΕΥ Α’
01. Οι εμπορικές σχέσεις Ελλάδας – πΓΔΜ διέγραψαν θετική πορεία το 2017 (αύξηση όγκου εμπορίου κατά 21%) και εξακολουθούν να κινούνται ανοδικά το 2018. Σημαντική αύξηση της τάξης του 21% κατέγραψαν, το 2017, οι ελληνικές εξαγωγές στην πΓΔΜ (546,1 εκατ. ευρώ), οι οποίες συνέχισαν να κινούνται ανοδικά και το 2018.
Ο κλάδος που φαίνεται να συγκεντρώνει τις καλύτερες προοπτικές εξαγωγών, είναι τα τρόφιμα και ειδικότερα, τα τυροκομικά και γαλακτοκομικά, τα κατεψυγμένα προϊόντα ζύμης, τα ιχθυηρά, τα φρούτα και τα λαχανικά. Σημαντικές προοπτικές περαιτέρω ενίσχυσης έχει επίσης ο κλάδος των δομικών υλικών, ιδιαίτερα εάν επιτευχθεί η προβλεπόμενη ανάκαμψη του κατασκευαστικού τομέα.
Η αγορά δεν είναι προστατευτική (με εξαίρεση κάποιες κατηγορίες προϊόντων όπως ο οίνος) και εν γένει, δεν υπάρχουν σημαντικά μη δασμολογικά εμπόδια. Το μέσο εισόδημα του καταναλωτή είναι αρκετά χαμηλότερο από τον μέσο όρο της Ε.Ε., αλλά αναμένεται να αυξηθεί τα επόμενα χρόνια. Είναι σημαντικό οι Έλληνες εξαγωγείς να επιβεβαιώνουν την επιχειρηματική αξιοπιστία του δυνητικού συνεργάτη τους στην πΓΔΜ και να τηρούν την ισχύουσα στη χώρα νομοθεσία για θέματα, όπως οι τελωνειακές διατυπώσεις και η σήμανση των προϊόντων.Σε κάθε περίπτωση συνιστάται η επικοινωνία των επιχειρήσεων με το Γραφείο ΟΕΥ – Σκοπίων πριν τη δραστηριοποίησή τους στην αγορά της χώρας και η επίσκεψη στον ιστότοπο “AGORA”, στον οποίο αναρτώνται χρήσιμες πληροφορίες για το εδώ επιχειρηματικό περιβάλλον.
02. Το λιμάνι της Θεσσαλονίκης διαδραματίζει κομβικό ρόλο για την οικονομία και το εμπόριο της πΓΔΜ. Επιπλέον, οι πολίτες της χώρας πραγματοποιούν ολιγοήμερα ταξίδια στη Θεσσαλονίκη για αγορές και για διασκέδαση, ενώ το καλοκαίρι επισκέπτονται την πόλη και παραθεριστικούς προορισμούς στη Χαλκιδική για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Λαμβανομένων υπ’ όψιν των ανωτέρω, είναι σημαντικό να δοθεί προσοχή στη σύνδεση (οδική και σιδηροδρομική) της Θεσσαλονίκης με τα Σκόπια.
Γραφείο ΟΕΥ Βελιγράδι
Χ. Κουναλάκης, γενικός σύμβουλος ΟΕΥ Α’
Οι σερβικές εξαγωγές προς τη χώρα μας για τη περίοδο Ιανουαρίου -Νοεμβρίου 2018 έφθασαν τα 164,9 εκατ. ευρώ , ήτοι αύξηση 8,7% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2017
Οι σερβικές εισαγωγές από την Ελλάδα τα 280,8 εκατ. ευρώ, δηλαδή αύξηση σε σχέση με το 2017 κατά 9,22%.
Το εμπορικό πλεόνασμα υπέρ της χώρας μας διαμορφώθηκε στα 115.9 εκατ. ευρώ ήτοι αύξηση σε σχέση με πέρυσι κατά 9.96 %.
Τα κυριότερα ελληνικά προϊόντα που εξάγονται στη Σερβία είναι: βιομηχανικά είδη, τρόφιμα και ζώντα ζώα, χημικά προϊόντα και συναφή και διάφορα βιομηχανικά είδη. Τα κυριότερα προϊόντα που εισήχθησαν στη Ελλάδα από τη Σερβία περιελάμβαναν: χαρτί & χαρτόνι, προϊόντα χαλκού, ζάχαρη & μέλι.
Όσον αφορά στις ελληνικές επενδύσεις, κυριότεροι τομείς υλοποίησής τους είναι ο κατασκευαστικός, η βιομηχανία τροφίμων & ποτών, το λιανικό εμπόριο, οι τηλεπικοινωνίες & τεχνολογίες πληροφορικής, οι ξενοδοχειακές υπηρεσίες, η παροχή συμβουλευτικών/νομικών υπηρεσιών κλπ. Μεταξύ κυριότερων ελληνικών εταιρειών που δραστηριοποιούνται σε Σερβία περιλαμβάνονται οι: ΕΛ.ΠΕ., Τσιμέντα ΤΙΤΑΝ, Coca Cola HBC, Βερόπουλος, , Eurobank EFG, Lamda Development, Καζίνο Λουτρακίου, Όμιλος Δασκαλαντωνάκη, Λάμψα Α.Ε., Alumil, Isomat, Kleeman, Intracom, ICAP, Chipita κλπ. Τρόφιμα και δομικά υλικά είναι οι δύο κλάδοι στους οποίους υπάρχουν καλές προοπτικές για τις ελληνικές επιχειρήσεις. Ως προς τα τρόφιμα, οι Σέρβοι θεωρούν την Ελλάδα νο 1 προορισμό διακοπών, καταναλώνουν ελληνικά προϊόντα και παρότι ο μέσος μισθός είναι στα 200 δολάρια επιτρέπουν αυτή την πολυτέλεια, εφόσον δικαιολογείται από την ποιότητα. Οι ελληνικές επιχειρήσεις πρέπει να μπουν με ποιοτικά προϊόντα στην αγορά της Σερβίας γιατί στα προϊόντα μέσης ποιότητας υπάρχει ανταγωνισμός από την ντόπια παραγωγή, σε πολύ χαμηλότερες τιμές. Ως προς τα δομικά υλικά, υπάρχουν καλές προοπτικές επειδή στο Βελιγράδι υπάρχει κατασκευαστικός οργασμός. Όμως δεν είμαστε μοναδικοί «παίκτες», στο real estate επενδύουν από όλη η Ευρώπη, την Τουρκία, την Κίνα, τη Ρωσία και τη Σαουδική Αραβία, οι οποίοι έχουν συνεργασίες με εταιρείες από τις χώρες τους.
Γραφείο ΟΕΥ Σαράγεβο
Παπακωνσταντινίδης Λεωνίδας
σύμβουλος ΟΕΥ Α'
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας της Βοσνίας – Ερζεγοβίνης, ο όγκος του διμερούς εμπορίου το 2017 ανήλθε σε 228,3 εκατ. Βοσνιακά μάρκα, ήτοι περίπου 114 εκατ. ευρώ. Οι ελληνικές εξαγωγές ανήλθαν σε 208,5 εκατ. ΒΑΜ, ήτοι περίπου 104 εκατ. ευρώ, καταγράφοντας αύξηση σε ποσοστό 14,8% έναντι του 2016. Οι βοσνιακές εξαγωγές παρέμειναν σε πολύ χαμηλά επίπεδα, μόλις 19,8 εκατ. ΒΑΜ, ήτοι περίπου 9,9 εκατ. ευρώ, σημειώνοντας αύξηση 30,2%.
Για το πρώτο εξάμηνο του 2018 διατηρείται η ανοδική τάση του διμερούς εμπορίου, αφού οι ελληνικές εξαγωγές ανέρχονται σε 111,4 εκατ. ΒΑΜ, ήτοι περίπου 57,1 εκατ. ευρώ, σημειώνοντας αύξηση σε ποσοστό 10,9%, σε σχέση με το ίδιο διάστημα του 2017. Αύξηση σε ποσοστό 53,4% παρουσιάζουν και οι βοσνιακές εξαγωγές.
Το κυριότερο εξαγόμενο προϊόν της χώρας μας προς την Βοσνία και Ερζεγοβίνη είναι παραδοσιακά το αλουμίνιο και τα προϊόντα αλουμινίου. Είναι χαρακτηριστικό να αναφέρουμε ότι σε αυτήν την κατηγορία προϊόντων η χώρα μας είναι η πρώτη εξαγωγική δύναμη στην αγορά της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης την τελευταία πενταετία. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, οι εξαγωγές αλουμινίου και προϊόντων αλουμινίου της χώρας μας προς την ΒκΕ για το έτος 2017 ανήλθαν σε 45,3 εκατ. ευρώ, ήτοι ποσοστό 56,6% του συνόλου. Λοιπά παραδοσιακά εξαγόμενα προϊόντα της χώρας μας προς την Βοσνία και Ερζεγοβίνη είναι τα εξής: πλαστικές ύλες, ράβδοι από αργίλιο, φρούτα και λαχανικά (κυρίως νωπά ή ξερά εσπεριδοειδή), αρωματικά έλαια, βαμβάκι, χρώματα, ακατέργαστα δέρματα-γούνες, πλαστικές ύλες, καουτσούκ, ελαστικά, μέταλλα και τα προϊόντα τους, χημικά προϊόντα οργανικά και ανόργανα, διάφορα παρασκευάσματα διατροφής κλπ.
Σημαντικές προοπτικές συνεργασιών υπάρχουν στους τομείς της ενέργειας, της πληροφορικής, του τουρισμού, μέσω και της συμμετοχής σε κοινοτικά προγράμματα.
Η ελληνική επενδυτική παρουσία στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη είναι περιορισμένη. Περίπου 15 ελληνικές εταιρείες καταγράφονται , με σημαντικότερη επένδυση από την εταιρεία αλουμινίου ALUMIL (Alpro a.d. Vlasenica).
Σημαντικότερη προϋπόθεση εισόδου στην αγορά της ΒκΕ αποτελεί η επιλογή αξιόπιστου συνεταίρου και ενδείκνυται πριν την έναρξη κάθε δραστηριότητας η επικοινωνία με το Γραφείο ΟΕΥ της Πρεσβείας για λήψη πληροφοριών και καταλλήλων οδηγιών.
Τρόφιμα και δομικά υλικά είναι οι δύο κλάδοι στους οποίους υπάρχουν καλές προοπτικές για τις ελληνικές επιχειρήσεις. Ως προς τα τρόφιμα, οι Σέρβοι θεωρούν την Ελλάδα νο1 προορισμό διακοπών, καταναλώνουν ελληνικά προϊόντα και παρότι ο μέσος μισθός είναι στα 200 δολάρια επιτρέπουν αυτή την πολυτέλεια, εφόσον δικαιολογείται από την ποιότητα. Οι ελληνικές επιχειρήσεις πρέπει να μπουν με ποιοτικά προϊόντα στην αγορά της Σερβίας γιατί στα προϊόντα μέσης ποιότητας υπάρχει ανταγωνισμός από την ντόπια παραγωγή, σε πολύ χαμηλότερες τιμές. Ως προς τα δομικά υλικά, υπάρχουν καλές προοπτικές επειδή στο Βελιγράδι υπάρχει κατασκευαστικός οργασμός. Όμως δεν είμαστε μοναδικοί «παίκτες», στο real estate επενδύουν από όλη η Ευρώπη, την Τουρκία, την Κίνα, τη Ρωσία και τη Σαουδική Αραβία, οι οποίοι έχουν συνεργασίες με εταιρείες από τις χώρες τους.