Απεβίωσε σήμερα, Τετάρτη σε ηλικία 92 ετών, ο Θανάσης Βαλτινός, καταξιωμένος Έλληνας συγγραφέας.
Ξεκίνησε την καριέρα του στα γράμματα τη δεκαετία του ’50 και σύντομα ξεχώρισε με γνωστά έργα όπως το «Ορθοκωστά», το «Συναξάρι του Ανδρέα Κορδοπάτη» και το «Μπλε βαθύ, σχεδόν μαύρο».
Γεννημένος στην Καράτουλα Κυνουρίας, κατά τη διάρκεια της Κατοχής και του Εμφυλίου η οικογένειά του μετακινήθηκε σε διάφορες πόλεις. Από το 1950 ζούσε στην Αθήνα, όπου σπούδασε πολιτικές επιστήμες στην Πάντειο και κινηματογράφο.
Πρωτοεμφανίστηκε λογοτεχνικά το 1958 με το διήγημα «Κατακαλόκαιρο» σε διαγωνισμό του περιοδικού Ταχυδρόμος. Το 1963 εξέδωσε το αφήγημα «Η κάθοδος των εννιά», εμπνευσμένο από τον Εμφύλιο. Στη διάρκεια της δικτατορίας του ’67 συμμετείχε στην αντιστασιακή έκδοση 18 Κείμενα, ενώ το 1994 κυκλοφόρησε το έργο του Ορθοκωστά, που επικεντρώνεται στον Εμφύλιο και προκάλεσε έντονες συζητήσεις.
Ο Βαλτινός συνεργάστηκε επίσης με το Θέατρο Τέχνης του Καρόλου Κουν και τον σκηνοθέτη Θόδωρο Αγγελόπουλο. Το 1984 τιμήθηκε στο Φεστιβάλ Καννών με βραβείο σεναρίου για το έργο Ταξίδι στα Κύθηρα, σε σκηνοθεσία Αγγελόπουλου. Συνεργάστηκε ακόμη με περιοδικά και εφημερίδες, όπως η Καθημερινή και η Αυγή.
Το 2022 η Πρόεδρος της Δημοκρατίας τον τίμησε, αναγνωρίζοντας τη συμβολή του στην ελληνική λογοτεχνία, χαρακτηρίζοντας το έργο του ως πηγή όπου η ιστορία και η κοινωνία διαπλέκονται με την ατομικότητα, ενώ παράλληλα η γραφή του ανέδειξε την ελληνική γλώσσα και ανανέωσε το ελληνικό μυθιστόρημα.
Λ. Μενδώνη: Είχε την τόλμη να προσεγγίσει, όπως στην Κάθοδο των εννιά, την Ορθοκωστά και τον Τελευταίο Βαρλάμη, τραγικές περιόδους της νεότερης ιστορίας μας
Πληροφορούμενη την απώλεια του Θανάση Βαλτινού, η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη έκανε την ακόλουθη δήλωση:
Με μεγάλη θλίψη πληροφορήθηκα την απώλεια του Θανάση Βαλτινού, η οποία αφήνει μεγάλο κενό στα Ελληνικά Γράμματα. Ο Θανάσης Βαλτινός αναδείχθηκε- και ευτύχησε να αναγνωριστεί εν ζωή- σε μια από τις μεγαλύτερες μορφές της μεταπολεμικής μας πεζογραφίας. Το έργο του, το οποίο αντικατοπτρίζει με ενάργεια τη σπάνια αφηγηματική του δεινότητα, ακουμπά τη συλλογική μνήμη, μέσα από φαινομενικά ασήμαντες προσωπικές ιστορίες, επικυρώνοντας τη δυνατότητα του συγγραφέα να προσλαμβάνει και να αποτυπώνει καίρια ευρύτερα κοινωνικά και ιστορικά συμφραζόμενα, μέσα από τους ευρύτερους προσανατολισμούς του.
Ο Θανάσης Βαλτινός είχε την τόλμη να προσεγγίσει, όπως στην Κάθοδο των εννιά, την Ορθοκωστά και τον Τελευταίο Βαρλάμη, τραγικές περιόδους της νεότερης ιστορίας μας, πλήρως αποδεσμευμένος από στερεότυπα, ακόμη και ταμπού. Με τα Στοιχεία για τη δεκαετία του ’60, κατά κοινή ομολογία ένα από τα εμβληματικότερα έργα του, αφενός εισηγήθηκε μια ιδιότυπη όσο και πρωτότυπη αφηγηματική τεχνική και, αφετέρου, μετατόπισε το βλέμμα από τη μεγάλη εικόνα της πράγματι πλούσιας σε γεγονότα, στη μικροϊστορία των αθέατων ανθρώπων που τα βίωσαν. Ενώ με το Συναξάρι Αντρέα Κορδοπάτη, εκκινώντας και πάλι από την υπαρκτή προσωπική ιστορία, μας έδωσε μια σπουδαία τοιχογραφία του πρώιμου ελληνικού 20ού αιώνα. Δείγματα και μόνον ενός έργου που χαρακτηρίζεται από στερεότητα και αναδεικνύει, με το άπλωμά του σε πάνω από μισόν αιώνα, και την ίδια τη στάση του Βαλτινού απέναντι στην Τέχνη και το χρέος του συγγραφέα απέναντί της.
Ο Θανάσης Βαλτινός υπήρξε πολυδιάστατος δημιουργός, τόσο στη θεματολογία του, όσο και στις τεχνικές και το ύφος του. Κάθε του γραπτό αναδείκνυε τη συγγραφική μαστοριά του και απαιτούσε εγρήγορση, καθώς δεν επιδεχόταν επιφανειακές αναγνώσεις. Το έργο του, από πολύ νωρίς, αποτέλεσε αντικείμενο κριτικής και εμπεριστατωμένης μελέτης. Το αποτύπωμά του όμως στην πεζογραφία μας είναι βέβαιο ότι θα εξακολουθήσει να είναι βαθύ και ενεργό. Έτσι θα τον κρατήσουμε στη μνήμη μας.
Στους οικείους του και τους φίλους του απευθύνω ειλικρινέστατα συλλυπητήρια.