«Βογκάει ο κόσμος. Αναστενάζει». Με αυτόν τον τρόπο περιγράφει στην «ΜτΚ» όλα όσα διαδραματίζονται καθημερινά στο Κέντρο Προστασίας Καταναλωτών στην Θεσσαλονίκη, ο πρόεδρός του Νίκος Τσεμπερλίδης αναφορικά με τις καταγγελίες που δέχεται το κέντρο για τους αυξημένους λογαριασμούς ενέργειας και αερίου. Καθημερινά πολίτες που αδυνατούν να πληρώσουν τις αστρονομικές χρεώσεις που καταγράφονται στο… μπιλιετάκι που καταφτάνει, προσπαθούν να βρουν το δίκιο τους και φυσικά να γλιτώσουν χρήματα απευθυνόμενοι σε ενώσεις καταναλωτών και δικηγόρους, που ήδη ετοιμάζονται για αγωγές σε βάρος εταιριών παροχής ενέργειας.
Όπως αναφέρει ο κ. Τσεμπερλίδης η έντονη κινητικότητα τόσο στα γραφεία του ΚΕΚΠΑ όσο και στο τηλεφωνικό κέντρο που έχει «σπάσει» καταγράφεται ήδη από τον Αύγουστο 2021 και συνεχίζεται μέχρι και σήμερα. Ο πρόεδρος του ΚΕΠΚΑ εξηγεί πως πολίτες και επαγγελματίες εξαιτίας της περιβόητης «ρήτρας αναπροσαρμογής» που πλέον έχει υιοθετηθεί στο καθημερινό λεξιλόγιο καλούνται να πληρώσουν λογαριασμούς τριπλάσιους και τετραπλάσιους σε σχέση με μόλις ένα χρόνο πριν. Σύμφωνα με τον ίδιο υπάρχουν δυο κατηγορίες συνδρομητών. «Οι συνδρομητές με τα σταθερά συμβόλαια και εκείνοι με τα υβριδικά, δηλαδή η τιμή της ενέργειας παραμένει σταθερή για ένα εξάμηνο και στη συνέχεια στα διετή συμβόλαια για τους επόμενους 18 μήνες η τιμή είναι κυμαινόμενη. Πλην της ΔΕΗ οι εταιρίες «σπάνε» τα συμβόλαια με σταθερή τιμή χωρίς να ενημερώνουν ή ενημερώνοντας με… ψιλά γράμματα με αποτέλεσμα ο κόσμος να καλείται να πληρώσει πολλαπλάσια ποσά και χρεώσεις. Η ρήτρα αναπροσαρμογής στα συμβόλαια σταθερής τιμής είναι καταχρηστική» σχολιάζει ο κ. Τσεμπερλίδης.
Στις ενώσεις καταναλωτών πλέον στην λίστα των καταγγελιών και των παραπόνων την πρώτη θέση έχουν οι καταγγελίες για τις χρεώσεις αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας. «Οι εταιρίες ηλεκτρικής ενέργειας είχαν στα συμβόλαια ρήτρες αποχώρησης. Χωρίς να ενημερωθούν οι καταναλωτές και παρανόμως τα σταθερά συμβόλαια έσπασαν και στην πράξη μετατράπηκαν σε κυμαινόμενα. Λόγω της ρήτρας αναπροσαρμογής της τιμής οι λογαριασμοί είναι τεράστιοι» αναφέρει ο κ. Τσεμπερλίδης καταγγέλλοντας την Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας πως δεν μερίμνησε για την προστασία των νοικοκυριών και με την τακτική αυτή επέτρεψε να εμφανιστούν φαινόμενα κερδοσκοπίας. «Αυτές οι εταιρίες κλέβουν τους καταναλωτές. Δεν είναι επιχειρηματίες ρίσκου. Πούλησαν συμβόλαια με ψευδή ενημέρωση. Όταν λες μισές αλήθειες στους καταναλωτές, τους κοροϊδεύεις» λέει ο ίδιος. Όπως συμπληρώνει ο πρόεδρος του ΚΕΠΚΑ οι καταναλωτές στην πράξη είναι μόνοι τους με το κράτος και τους αρμόδιους ελεγκτικούς μηχανισμούς να αδιαφορούν, καθώς «η Γενική Γραμματεία Καταναλωτή έχει καταργηθεί» σχολιάζει. Σημειώνει ωστόσο, πως έχουν στην διάθεσή τους την πλατφόρμα «my.rae.gr» στην οποία μπορούν να απευθυνθούν παράπονα αναφορικά με τις χρεώσεις ή να καταγγείλουν πρακτικές συγκεκριμένων εταιριών παροχής ενέργειας. «Δύσκολα πάντως κάποιος καταναλωτής θα επιδιώξει να βρει το δίκιο του δικαστικά. Η απονομή της Δικαιοσύνης καθυστερεί. Ο καταναλωτής θέλει να βρει το δίκιο του σήμερα όχι μετά από χρόνια, όταν πλέον μια υπόθεση θα έχει τελεσιδικήσει» καταλήγει ο κ. Τσεμπερλίδης.
Οι πρώτες αγωγές
Όπως αναφέρει στην «ΜτΚ» η δικηγόρος Αριάδνη Νούκα οι λογαριασμοί ρεύματος φέρνουν «πονοκέφαλο» σε εκατομμύρια καταναλωτές. Σύμφωνα με την κ. Νούκα η πρώτη αγωγή σε βάρος παρόχου ενέργειας κατατέθηκε στην Αθήνα πριν από περίπου μια εβδομάδα, ενώ σύντομα θα κατατεθεί και δεύτερη. Αναφορικά με την διαδικασία που πρέπει να ακολουθήσουν οι καταναλωτές, όπως λέει η κ. Νούκα σε πρώτη φάση, υποβάλλονται οι λεγόμενες αντιρρήσεις προς τον πάροχο οι οποίες γίνονται ή όχι δεκτές. «Πρόσφατα ένας καταναλωτής κλήθηκε να πληρώσει ρήτρα αναπροσαρμογής 1.441,56 ευρώ. Μετά την υποχρεωτική προδικασία στην οποία προβήκαμε για την άσκηση αγωγής και πριν ασκηθεί αυτή, ο προμηθευτής ηλεκτρικής ενέργειας από χρέωση λόγω της ρήτρας αυτού του ποσού στους επόμενους λογαριασμούς χρέωσε ποσό μόλις 26,79€ και 3,76€, αντίστοιχα. Πλέον απομένει η επιστροφή του εξωφρενικού αρχικού ποσού δικαστικά» αναφέρει η κ. Νούκα. Η παραπάνω περίπτωση ωστόσο, όπως εξηγεί, δεν είναι η μόνη. Υπάρχουν δεκάδες περιπτώσεις «τρελών» και υπερβολικών χρεώσεων που γίνονται γνωστές στο γραφείο της. «Πρόσφατα ενημερώθηκα για επαγγελματικό λογαριασμό με χρέωση κατανάλωσης περίπου 15.000 ευρώ και ρήτρα αναπροσαρμογής 53.227, 10 ευρώ. Άλλη περίπτωση αφορά εννέα εκκαθαριστικούς λογαριασμούς που ήρθαν στο ίδιο άτομο την ίδια ημέρα με συνολικό ποσό ρήτρας αναπροσαρμογής στα 18.296,66 ευρώ. Οι λογαριασμοί αυτοί δεν πληρώνονται. Είναι αδύνατο» υποστηρίζει η κ. Νούκα. «Άλλη περίπτωση αφορά επαγγελματία που βλέποντας τι έρχεται θέλησε να σπάσει το συμβόλαιό του και να γίνει συνδρομητής της ΔΕΗ με σταθερό συμβόλαιο. Του ζήτησαν… 14.000 ευρώ σε μετρητά» λέει η κ. Νούκα. «Θα κληθούν λοιπόν πλέον τα αρμόδια δικαστήρια να απαντήσουν εάν τα ουρανοκατέβατα αυτά υπερκέρδη των παρόχων συνδέονται με την ρήτρα αναπροσαρμογής. Το σίγουρο είναι ότι αυτές οι λυπητερές δεν πληρώνονται» καταλήγει η κ. Νούκα.
Και οι… λοιπές χρεώσεις
Πάντως, στο ήδη αυξημένο κόστος κατανάλωσης και τις χρεώσεις ρήτρας αναπροσαρμογής θα πρέπει κανείς να προσθέσει τις διάφορες χρεώσεις όπως είναι τα δημοτικά τέλη ή το τέλος ΕΡΤ αλλά και ο ΦΠΑ γεγονός που εκτοξεύει τους λογαριασμούς. Ήδη δήμαρχοι κρούουν των κώδωνα αναφέροντας πως δεν εισπράττονται δημοτικά τέλη γιατί οι καταναλωτές αδυνατούν να εξοφλήσουν λογαριασμούς προβλέποντας αρνητικές επιπτώσεις στα δημοτικά ταμεία.
Ο… τζόγος της ενέργειας
Οι άνθρωποι της αγοράς ενέργειας και αερίου πάντως από την πλευρά τους, αποδίδουν τις αυξημένες χρεώσεις αφενός του αερίου στην αύξηση του κόστους εισαγωγής χονδρεμπορίας, αφετέρου της λοιπής ενέργειας (ρεύμα κ.ά.) στο υψηλό κόστος χονδρεμπορικής αγοράς. Οι καλά γνωρίζοντες το Χρηματιστήριο Ενέργειας αναφέρουν πως η τιμή της ενέργειας καθορίζεται από πολλούς παράγοντες που σχετίζονται με την προσφορά, τη ζήτηση, τις οριακές τιμές, την αγορά εξισορρόπησης κ.ά., αναφέροντας μάλιστα πως η εξίσωση είναι δύσκολη, όσο δύσκολη τουλάχιστον φαίνεται και στους πολίτες που καλούνται να πληρώσουν την… λυπητερή. Αναφορικά με τη... διαβόητη ρήτρα αναπροσαρμογής άνθρωποι που δραστηριοποιούνται στο χώρο της ενέργειας ισχυρίζονται ότι «στους γενικούς όρους των συμβολαίων αναφέρεται πως σε ειδικές περιπτώσεις οι προμηθευτές μπορούν να αναδιαμορφώσουν τις τιμές. Ο τύπος της ρήτρας αναπροσαρμογής είναι ξεκάθαρος και ορίζεται συγκεκριμένα από την νομοθεσία και τον Κώδικα Προμήθειας. Το πρόβλημα εντοπίζεται κυρίως στα συμβόλαια με σταθερές χρεώσεις, μιας και τα κυμαινόμενα ήδη καθορίζονται από το χρηματιστήριο ενέργειας. Είναι ένα φαινόμενο παγκόσμιο και εντάσσεται στις ειδικές περιπτώσεις που προβλέπονται» εξηγεί ο ίδιος. Σε ό,τι αφορά τους λογαριασμούς αερίου οι καταναλωτές «βλέπουν» ποσά τουλάχιστον τριπλάσια σε σχέση με έναν χρόνο πριν και αυτό οφείλεται όπως αναφέρουν άνθρωποι του κλάδου στην αύξηση του κόστους εισαγωγής αερίου και τις τιμές της MWh όπως αυτές καθορίζονται από το TTF (Title Transfer Facility ή Ταμείο Μεταφοράς Τίτλων) είναι ένα εικονικό σημείο συναλλαγών φυσικού αερίου στην Ολλανδία, το οποίο δίνει τη δυνατότητα σε μεγάλο αριθμό συμμετεχόντων στην αγορά φυσικού αερίου να συναλλάσσουν συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης με φυσική παράδοση ή χρηματοοικονομική εκκαθάριση. Βάσει ρευστότητας, το TTF είναι ο μεγαλύτερος κόμβος φυσικού αερίου στην Ευρώπη, με αποτέλεσμα ο δείκτης να χρησιμοποιείται παγκοσμίως ως δείκτης αναφοράς τιμών φυσικού αερίου στην προμήθεια υγροποιημένου φυσικού αερίου και φυσικού αερίου αγωγού. «Τον Απρίλιο θα υπάρξει αποκλιμάκωση και στη ζήτηση και στις τιμές. Πρέπει να βρεθεί λύση ωστόσο μέχρι το επόμενο φθινόπωρο» αναφέρει στην «ΜτΚ» κορυφαίο στέλεχος της εμπορίας αερίου στην Ελλάδα.
Σύμφωνα με ανθρώπους της αγοράς, το πρόβλημα εδράζεται κυρίως σε δυο λόγους: στον μικρό αριθμό προθεσμιακών συμβολαίων και την μεγάλη εξάρτηση της χώρας από το αέριο. Άλλωστε, σε πρόσφατη συνέντευξη Τύπου ο πρόεδρος της Ρυθμιστικής Αρχής ενέργειας (ΡΑΕ), Επίκουρος Καθηγητής Αθανάσιος Δαγούμας επισήμανε πως είναι πρόβλημα είναι ο μικρός αριθμός προθεσμιακών συμβολαίων, με συνέπεια να υπάρχει υψηλή συσχέτιση των τιμών λιανικής με το χονδρεμπορικό κόστος. Όπως συμπλήρωσε, με την κατάργηση του σχετικού πλαφόν σε πρώτη φάση για τους ιδιώτες ηλεκτροπαραγωγούς, η ΡΑΕ έχει ήδη δρομολογήσει παρεμβάσεις για την αντιμετώπισή του.
Η κυβέρνηση είχε δώσει εντολή στη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) από τον περασμένο Σεπτέμβριο, πριν την εισβολή στην Ουκρανία, να ελέγχει για πιθανές αθέμιτες εμπορικές πρακτικές στην προμήθεια και την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, για την μεταφορά των επιδοτήσεων στους καταναλωτές και την πιθανότητα ύπαρξης υπερκερδών ή αισχροκέρδειας, επεσήμανε ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κώστας Σκρέκας μιλώντας στο συνέδριο Power & Gas Forum. Αναφερόμενος στη λειτουργία της αγοράς ο κ. Σκρέκας τόνισε ότι εξετάζονται ρυθμίσεις για αύξηση της ρευστότητας και συμπίεση των τιμών.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 03.04.2022