Μετά το Πάσχα, ενδεχομένως με τις συντάξεις Ιούνιου, χωρίς κανείς να… βάζει το χέρι του στη φωτιά και ύστερα από άνευ προηγουμένου καθυστέρηση αναμένεται να δουν οι συνταξιούχοι, με περισσότερα από 30 έτη ασφάλισης, στους λογαριασμούς τους τα αναδρομικά που προβλέπει ο ψηφισμένος τον Φεβρουάριο του 2020, νόμος Βρούτση! Για μία ακόμα φορά, ο γραφειοκρατικός λαβύρινθος του ελληνικού κράτους και η υπολειτουργία του πολύπαθου ΕΦΚΑ δοκιμάζουν τις αντοχές και την υπομονή των συνταξιούχων.
Οι δικαιούχοι θα εισπράξουν αυξήσεις και αναδρομικά 21 μηνών μετά τις συνεχείς… μεταθέσεις στην ημερομηνία καταβολής τους. Χιλιάδες ασφαλισμένοι συνταξιοδοτήθηκαν, επί… ματαίω για την ώρα, το 2020 για να καρπωθούν τις αυξήσεις και τα προνόμια του νέου ασφαλιστικού νόμου που προβλέπει αυξημένα ποσοστά αναπλήρωσης για όσους έχουν περισσότερα από 30 χρόνια ασφάλισης.
Η καταβολή των αναδρομικών αυξήσεων στους δικαιούχους θα γίνει μετά την ολοκλήρωση της πληρωμής των αναδρομικών του 11μήνου μεταξύ Ιουνίου 2015-Μαΐου 2016 στους κληρονόμους των θανόντων συνταξιούχων (Απρίλιος 2021), αλλά και την πληρωμή των προκαταβολών των προσωρινών συντάξεων.
Ο νόμος Βρούτση ισχύει αναδρομικά από 01/10/2019. Ο επανυπολογισμός «σπάει» τους συνταξιούχους σε δύο κατηγορίες:
1) Στους παλαιούς, που συνταξιοδοτήθηκαν πριν από τον νόμο Κατρούγκαλου, δηλαδή μέχρι τις 12/05/2016.
2) Στους νεότερους, που βγήκαν στη σύνταξη με τις διατάξεις του νόμου Κατρούγκαλου, δηλαδή από 13/05/2016 έως 30/09/2019.
3) Οι νεότεροι συνταξιούχοι οι οποίοι θα δουν απευθείας υπολογισμό των συντάξεών τους με τα νέα αυξημένα ποσοστά αναπλήρωσης εφόσον αποχωρούν με περισσότερα από 30 έτη ασφάλισης.
Όσο περισσότερα χρόνια ασφάλισης, τόσο μεγαλύτερη σύνταξη
Σε γενικές γραμμές, τη μερίδα του λέοντος στις αυξήσεις θα λάβουν όσοι αποχώρησαν με 35 έως 40 έτη ασφάλισης, ενώ μικρότερες θα είναι για όσους έχουν από 30 έως 35 έτη. Αυξήσεις προκύπτουν και από τα 40 έως τα 45 έτη, αλλά ο ρυθμός αύξησης μικραίνει όσο ανεβαίνουν τα χρόνια.
Περίπου 40.000 νέοι συνταξιούχοι (με αίτηση συνταξιοδότησης από 13 Μαΐου 2016 και μετά) χωρίς προσωπική διαφορά, δικαιούνται αύξηση στην καταβαλλόμενη σύνταξη, που κυμαίνεται κατά μέσο όρο στα 50 ευρώ από 1ης Οκτωβρίου 2019.
Με τους νέους συντελεστές αναπλήρωσης, περίπου 50.000 παλαιοί συνταξιούχοι (αποχώρηση πριν από τις 12 Μαΐου 2016) με μικρή θετική προσωπική διαφορά (κατά μέσο όρο περίπου 30 ευρώ) την ισοσταθμίζουν και κερδίζουν αύξηση μεσοσταθμικά 30 ευρώ σε 5 ετήσιες δόσεις έως το 2024.
Περίπου 100.000 παλαιοί συνταξιούχοι που έλαβαν αύξηση από 01/01/2019 (αρνητική προσωπική διαφορά) με τον νόμο Κατρούγκαλου θα λάβουν νέα μεσοσταθμική αύξηση της τάξεως των 40-50 ευρώ σε πέντε ετήσιες δόσεις έως το 2024.
Τι σημαίνουν οι αλλαγές στην επικουρική ασφάλιση
Εκ βάθρων αλλαγή της ίδιας της φιλοσοφίας που διέπει το σύστημα επικουρικής ασφάλισης προβλέπει το κυβερνητικό σχέδιο (αναμένεται να περάσει από την Βουλή εντός του έτους), τις βασικές πτυχές του οποίου έχει ξεδιπλώσει ο υφυπουργός κοινωνικής ασφάλισης.
Το διανεμητικό σύστημα επικουρικής ασφάλισης μετατρέπεται σε κεφαλαιοποιητικό, με άμεση εφαρμογή για όσους εισέρχονται στην αγορά εργασίας και εθελοντικά για όσους άλλους εργαζόμενους το επιθυμούν. Στο κεφαλαιοποιητικό σύστημα οι εισφορές του κάθε εργαζόμενου επενδύονται ώστε, όταν αποχωρήσει από την εργασία του, να προκύψει ένα συνολικό ποσό. Βάσει του ποσού αυτού θα εισπράττει μια ορισμένη σύνταξη. Όσο οι αποδόσεις των επενδύσεων, που έχουν γίνει με τα χρήματα των ασφαλιστικών εισφορών, παραμένουν υψηλές, οι ασφαλισμένοι εισπράττουν την υπερ-απόδοση των εισφορών τους.
Συνεπώς, οι εισφορές των νέων εργαζομένων θα αποταμιεύονται και θα επενδύονται αντί να χρησιμοποιούνται για την πληρωμή της επικουρικής σύνταξης των σημερινών συνταξιούχων. Σε εθελοντική βάση, θα μπορούν να ενταχτούν στο νέο σύστημα όλοι οι υφιστάμενοι εργαζόμενοι (μισθωτοί και αυτοαπασχολούμενοι) ηλικίας έως 35 ετών.
Το ρίσκο
Κάθε ασφαλισμένος θα έχει τον ατομικό του «κουμπαρά» και από αυτόν θα λαμβάνει την αναλογιστικά ουδέτερη σύνταξή του. Θα υπάρχει επιλογή από μικρό αριθμό επενδυτικών προφίλ με ισχυρή εποπτεία και μέγιστη δυνατή διαφάνεια.
Υπάρχει, όμως, το ρίσκο των κακών αποδόσεων, αλλά κυρίως έλλειψη πρόνοιας για τους εργαζόμενους με χαμηλό εισόδημα. Σε κάθε περίπτωση μένει να αποσαφηνιστούν οι λεπτομέρειες της ριζοσπαστικής αν και αμφιλεγόμενης, για τα ελληνικά δεδομένα, πρότασης. Οι κατάλληλες δικλείδες ασφαλείας για να μην πάνε χαμένοι οι κόποι των ασφαλισμένων είναι κάτι παραπάνω από απαραίτητες καθώς είναι προφανές ότι οι πολίτες δεν μπορούν να γίνουν… επενδυτές από τη μία στιγμή στην άλλη.
Σύμφωνα με τον Πάνο Τσακλόγλου, η δημιουργία ατομικού «κουμπαρά» για κάθε νέο ασφαλισμένο μετά την 1η Ιανουαρίου 2022 έχει ως βασικούς στόχους την αποτελεσματική αντιμετώπιση των επιπτώσεων της γήρανσης του πληθυσμού στο ασφαλιστικό, τη δημιουργία πόρων για την επιτάχυνση της αναπτυξιακής διαδικασίας, την εξασφάλιση υψηλότερων επικουρικών συντάξεων για τη νέα γενιά καθώς και τη δημιουργία αντικινήτρων για συμμετοχή στην ανασφάλιστη εργασία.
Παράλληλα, η δημογραφική γήρανση επισπεύδει την προωθούμενη μεταρρύθμιση.
Καθώς από το 1980 έως το 2020 ο αριθμός των νέων κάτω των 25 ετών μειώθηκε κατά 35%, οι γεννήσεις περιορίστηκαν κατά 44% και οι ηλικιωμένοι (άνω των 65) σχεδόν διπλασιάστηκαν (+93%). Οι γεννήσεις στην Ελλάδα, από 157.000 που ήταν το 1960, μειώθηκαν σε 148.000 το 1980, σε 103.000 το 2000 και σε 84.000 το 2019.
«Γκρίζα» ζώνη των δρομολογούμενων αλλαγών είναι το υψηλό κόστος μετάβασης στο νέο σύστημα (μεταξύ 50 και 60 δισ. ευρώ) και η πιθανολογούμενη μαύρη τρύπα που θα προκύψει αν δεν καλυφθεί. Η αόριστη επίκληση των υψηλών ρυθμών ανάπτυξης που, σε θεωρητικό επίπεδο, θα έχει η χώρα τα επόμενα χρόνια σε καμία περίπτωση δεν αρκεί για να κατευνάσει τις εύλογες ανησυχίες των ασφαλισμένων.
Ενισχύεται ο ΕΦΚΑ για να δουν… άσπρη μέρα οι συνταξιούχοι
Ειδική ομάδα των 100 συνταξιούχων πρώην υπαλλήλων του e-ΕΦΚΑ… επιστρατεύει η κυβέρνηση στη μάχη για την επιτάχυνση της εκκαθάρισης των εκκρεμών αιτήσεων συνταξιοδότησης.
Σύμφωνα με την Κοινή Υπουργική Απόφαση των υπουργείων Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων και Οικονομικών οι εν λόγω συνταξιούχοι θα υπογράψουν οκτάμηνη σύμβαση έργου χωρίς δυνατότητα ανανέωσης με τον Διοικητή του e-ΕΦΚΑ, με αντικείμενο την υποστήριξη των διαδικασιών απονομής συντάξεων.
Πρόκειται για πρώην υπαλλήλους του e-ΕΦΚΑ που συνταξιοδοτήθηκαν πρόσφατα και οι οποίοι κατά το χρόνο της ενεργής υπηρεσίας τους είχαν υπηρετήσει -μεταξύ άλλων- στα αντικείμενα της απονομής συντάξεων όλων των κατηγοριών, της διαδικασίας υπολογισμού του χρόνου ασφάλισης, της διαδικασίας ελέγχου των εισφορών και της υποστήριξης της γραμματείας συντάξεων.
Η μηνιαία μικτή κατ’ αποκοπή αμοιβή κάθε συμβαλλόμενου ορίζεται σε 700 ευρώ, με την προϋπόθεση επεξεργασίας 60 συνταξιοδοτικών φακέλων το μήνα. Σε περίπτωση επεξεργασίας μικρότερου αριθμού φακέλων, η αμοιβή μειώνεται αναλογικά.
Ο Ενιαίος Φορέας Κοινωνικής Ασφάλισης, θεωρητικά τουλάχιστον, από το 2017 περικλείει υπό την σκέπη του το σύνολο των ασφαλισμένων ιδιωτικού και δημόσιου τομέα, μισθωτών, αγροτών, ναυτικών, ελεύθερων επαγγελματιών και επιστημόνων, αλλά πραγματικά… ενιαίος δεν έγινε ποτέ.
Οι ελλείψεις σε έμπειρα στελέχη, καθώς όλο το προηγούμενο διάστημα αποχώρησαν πολλοί και ικανοί υπάλληλοι αλλά και η έλλειψη οργάνωσης με το χάος και την γραφειοκρατία να βασιλεύουν είναι από τις κύριες αιτίες που οι συνταξιούχοι περιμένουν…χρόνια για να εκδοθεί η οριστική τους σύνταξη.
Ποιοι και πώς λαμβάνουν προσωρινή σύνταξη - «Βροχή» οι αιτήσεις
Yπερβαίνει τις 30.000 ο αριθμός των αιτήσεων για την προκαταβολή σύνταξης στην ψηφιακή πλατφόρμα του e-ΕΦΚΑ.
Ο υψηλός αριθμός των αιτήσεων καταδεικνύει το μεγάλο ενδιαφέρον όσων έχουν υποβάλει αίτηση συνταξιοδότησης να ενταχθούν στο μέτρο της προκαταβολής σύνταξης. Ένα μέτρο που ελήφθη προκειμένου να αντιμετωπιστεί σε ένα βαθμό το απαράδεκτο, για ευρωπαϊκή χώρα, φαινόμενο να περιμένουν επί χρόνια οι ασφαλισμένοι για να εισπράξουν τους κόπους τόσων χρόνων. Η πλατφόρμα είναι διαθέσιμη, μέσω της ενιαίας ψηφιακής πύλης του Δημοσίου gov.gr, καθώς και μέσω της επίσημης ιστοσελίδας του e-EΦΚΑ (www.efka.gov.gr) και θα είναι ανοικτή για αιτήσεις μέχρι τις 31 Μαρτίου 2021.
Η προκαταβολή θα πληρώνεται στους ασφαλισμένους του e-ΕΦΚΑ, οι οποίοι καταθέτουν αίτηση συνταξιοδότησης λόγω γήρατος, αναπηρίας ή θανάτου, από την πρώτη ημέρα του επόμενου μήνα υποβολής της αίτησης συνταξιοδότησης. Το ποσό θα δίνεται έως το τέλος του μήνα έκδοσης της προσωρινής απόφασης συνταξιοδότησης ή, όπου δεν προβλέπεται, έως το τέλος του μήνα έκδοσης οριστικής απόφασης συνταξιοδότησης. Με αυτόν τον τρόπο γίνεται σαφές ότι δεν καταργείται η προσωρινή σύνταξη, ούτε μειώνεται το ποσό που θα λαμβάνει ο ασφαλισμένος, πριν από την έκδοση της οριστικής σύνταξής του.
Η ηλικία και τα έτη ασφάλισης θα καθορίζουν εάν θα λάβει ο εν αναμονή συνταξιούχος είτε το ποσό των 384 ευρώ (σημερινό ύψος της εθνικής σύνταξης) είτε ποσό της τάξεως των 360 ευρώ. Σε όσους είναι κάτω των 62 ή έχουν κάτω από 20 έτη ασφάλισης θα καταβάλλεται το ποσό των 360 ευρώ. Αντιστοίχως, σε αυτούς που είναι πάνω από 67 ετών ή έχουν κατ’ ελάχιστον 20 έτη ασφάλισης, το ποσό ανέρχεται στα 384 ευρώ.
Συγκεκριμένα:
α) Κατ’ ελάχιστον 15 έτη ασφάλισης (ή 4.500 ημέρες ασφάλισης) και ηλικία 67 ετών και άνω, ισούται με 384 ευρώ.
β) Κατ’ ελάχιστον 15 έτη ασφάλισης (ή 4.500 η.α.) και ηλικία 62 έως 67 ετών, ισούται με 360 ευρώ.
γ) Κατ’ ελάχιστον 20 έτη ασφάλισης (ή 6.000 η.α.) και 62-67 ετών, ισούται με 384 ευρώ.
δ) Τις απαιτούμενες κατά περίπτωση προϋποθέσεις του χρόνου ασφάλισης και ορίου ηλικίας και είναι κάτω των 62 ετών, ισούται με 360 ευρώ».
Aξίζει να σημειωθεί ότι για τον υπολογισμό του χρόνου ασφάλισης λαμβάνεται υπόψη και ο χρόνος διαδοχικής ασφάλισης που έχει διανυθεί σε οποιοδήποτε ταμείο.
Τι απαιτείται
Για την επιτυχή ολοκλήρωση της διαδικασίας είναι απαραίτητα τα παρακάτω στοιχεία:
– Οι κωδικοί ΤaxisNet του αιτούντος.
– ΑΦΜ και ΑΜΚΑ.
– Το IBAN του τραπεζικού λογαριασμού.
– Ο αριθμός πρωτοκόλλου του αιτήματος συνταξιοδότησης, η ημερομηνία υποβολής του αιτήματος και ο τ. φορέας υποβολής/κατάθεσης του αιτήματος συνταξιοδότησης.
Τα στοιχεία αυτά χρειάζονται, σε περίπτωση που δεν είναι προσυμπληρωμένα στην αίτηση.
Ο δικαστικός αγώνας συνεχίζεται…
Στην οριστική δικαίωση τους από το ΣτΕ προσβλέπουν οι συνταξιούχοι που έχουν προσφύγει για τις περικοπές 11μήνου (Ιούνιος 2015-Μάιος 2016) που εφαρμόστηκαν στις επικουρικές συντάξεις τους και τα δώρα. Τα αναδρομικά αφορούν περίπου 1,3 εκατ. συνταξιούχους.
Η προηγούμενη απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου τον Ιούλιο δικαίωνε τους προσφεύγοντες, ωστόσο η κυβέρνηση την εφάρμοσε μερικώς και με δημοσιονομική… μεζούρα, με το βλέμμα στραμμένο στους περιορισμένους κρατικούς πόρους, αποδίδοντας στους δικαιούχους μόνο τις περικοπές στις κύριες συντάξεις για το επίμαχο 11μηνο.
Ενώ το ΣτΕ επιδίκασε την απόδοση του συνόλου των αναδρομικών για τη συγκεκριμένη περίοδο, συνολικού κόστους 4 δισ. ευρώ, η κυβέρνηση αρχικά ανακοίνωσε ότι θα καταβάλει μόνο τα αναδρομικά που αναλογούν στις κύριες συντάξεις, κόστους 1,4 δισ. ευρώ.
Άφησε, δηλαδή, έξω τα αναδρομικά των επικουρικών συντάξεων και των δώρων, συνολικού ύψους 2,6 δισ. ευρώ, τα οποία διεκδικούν εκ νέου οι συνταξιούχοι.
Μάλιστα, με διάταξη που ενσωμάτωσε στο νόμο, επιχείρησε να «μπλοκάρει» νέες προσφυγές ορίζοντας, ότι όποιος λάβει τα αναδρομικά των κύριων συντάξεων, δεν δικαιούται να διεκδικήσει τα αναδρομικά των επικουρικών και των δώρων.
Αξίζει να σημειωθεί ότι πολλές πρωτόδικες αποφάσεις δικαιώνουν τους συνταξιούχους, εν αναμονή της νέας απόφασης του ΣτΕ, η οποία αναμένεται να εκδοθεί μάλλον τον Μάιο, με την ελπίδα να ξεκαθαρίσει οριστικά το τοπίο.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 28 Μαρτίου 2021