Ως και το 67% των παλαιών κτιρίων στη χώρα μας, θα πρέπει να αναβαθμιστεί ενεργειακά μέχρι το 2033, καθώς το Ευρωκοινοβούλιο ενέκρινε την πρόταση για νέα Οδηγία, σύμφωνα με την οποία τα υφιστάμενα κτίρια θα πρέπει να βρίσκονται τουλάχιστον στην κατηγορία D, το οποίο στην πράξη σημαίνει, ότι αν οι ιδιοκτήτες των ακινήτων, δεν προχωρήσουν σε επενδύσεις ενεργειακής αναβάθμισης, θα δούνε την αξία των περιουσιακών τους στοιχείων να εξανεμίζεται.
Όπως είχε εκτιμηθεί από τον πρόεδρο της ΠΟΜΙΔΑ αλλά και της Ευρωπαϊκής UIPI, κ. Στράτο Παραδιά, ως και το 51% των κτιρίων στη χώρα μας – με το μεγαλύτερο μέρος να αφορά κατοικίες- είναι άνω των 50 ετών , ενώ όπως φαίνεται από την Έκθεση Μακροπρόθεσμης Στρατηγικής για την Ανακαίνιση του Κτιριακού Αποθέματος, του ΥΠΕΝ, μεταξύ 1961 και 2001, δηλαδή προ ΚΕΝΑΚ και κριτηρίων ενεργειακής απόδοσης κτιρίων, κατασκευάστηκαν 4,294 εκατ. κατοικίες, από τις συνολικά 6,3 εκατ. κατοικίες που υπήρχαν στη χώρα μας ως το 2018 ( σ.σ. στοιχεία ΕΛΣΤΑΤ).
Από τα παραπάνω προκύπτει ότι το 67% τουλάχιστον των κτιρίων που έγιναν προ του 2010 (θέσπιση ΚΕΝΑΚ), θα χρειαστεί ενεργειακή αναβάθμιση, ποσοστό που μεγαλώνει αν υπολογιστούν και τα κτίρια που κατασκευάστηκαν προ του 1961 και τα οποία ξεπερνούν το 1 εκατομμύριο.
Τα παλαιά κτίρια, χρειάζονται σοβαρή ενεργειακή αναβάθμιση και τώρα πλέον, με τα όσα εισηγείται η νέα Οδηγία της ΕΕ και θα πρέπει, στο πλαίσιο αυστηρού χρονοδιαγράμματος, να εφαρμοστούν από τα κράτη – μέλη μέσω Εθνικών Σχεδίων Ανακαίνισης, τα «αστεία» τελειώνουν.
Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε στο makthes.gr ο κ. Παραδιάς, περνάμε από την εποχή των συστάσεων στην εποχή των απαιτήσεων, οπότε οι ιδιοκτήτες, πριν μεταβιβάσουν ακίνητά τους αλλά και πριν τα ενοικιάσουν, θα πρέπει οπωσδήποτε να προχωρήσουν στην ενεργειακή αναβάθμισή τους. Αυτό σημαίνει ότι θα αναγκαστούν στις απαιτούμενες τεχνικές επεμβάσεις, αν δε θέλουν η περιουσία τους να μείνει στα αζήτητα οπότε και θα χάσει την αξία της στην αγορά.
Και ο κ. Παραδιάς δεν αμφισβητεί ότι υπάρχει ανάγκη ενεργειακής αναβάθμισης των παλαιών κτιρίων, αλλά υποστηρίζει ότι μόνο ένα ποσοστό περίπου 10% των ιδιοκτητών έχει την οικονομική δυνατότητα να τη χρηματοδοτήσει, ενώ πέραν αυτού, θα είναι πολύ δύσκολο να βρεθούν τα κονδύλια που θα απαιτηθούν για να υποστηριχθούν, μέσω επιχορηγήσεων/ενισχύσεων αυτές οι ανακαινίσεις, εξαιτίας του τεράστιου αριθμού των κτιρίων που χρήζουν ενεργειακής αναβάθμισης.
Σύμφωνα με τη νέα Οδηγία, από το 2028 όλα τα νέα κτίρια θα πρέπει να έχουν μηδενικές εκπομπές άνθρακα και τα κτίρια κατοικιών θα πρέπει να επιτύχουν την κατάταξή τους, τουλάχιστον, στην κατηγορία Ε έως το 2030 και στην D έως το 2033.
Γερασμένα τα σπίτια των περισσοτέρων Ελλήνων
Η πλειοψηφία των Ελλήνων κατοικεί σε διαμερίσματα, σε ιδιόκτητα ή μισθωμένα σπίτια, ηλικίας 25 ετών και άνω, ενώ σχεδόν 3,5 εκατ. κατοικίες, είναι ηλικίας 33 ως και 63 ετών. Για να το πούμε διαφορετικά, αν δεν επρόκειτο για κτίσματα αλλά για ανθρώπους, πάρα πολλές κατοικίες θα είχαν ήδη βγει στη... σύνταξη.
Οι κατοικίες αυτές χρειάζονται ενεργειακή αναβάθμιση και μία μέση δαπάνη για να ανεβεί στην κατηγορία D, ένα τυπικό διαμέρισμα οικογένειας, των 80-90 τ.μ., εκτιμάται κοντά στις 25.000 ευρώ.
Οι ενεργειακές αποδόσεις των κτιρίων, πρωτομπήκαν στο κάδρο των κατασκευών το 2010, με τον ΚΕΝΑΚ, το Κανονισμό Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων (σε εφαρμογή της Κοινοτική Οδηγία 2002/91/ΕΚ), επισήμανε ο κ. Δημήτρης Κουσκουρίδης (π/μ και η/μ) και πρόεδρος της Μ.Ε. Ενέργειας του ΤΕΕ/ΤΚΜ.
Στις χαμηλές κατηγορίες ενεργειακής απόδοσης
«Τα κτίρια που έγιναν μετά το 2010 ανήκουν στις ενεργειακές κατηγορίες από Β και άνω (Β,Β+, Α, Α+), ενώ, όπως προκύπτει από στατιστικά στοιχεία των ΠΕΑ (πιστοποιητικά ενεργειακής απόδοσης) που έχουν εκδοθεί, η πλειοψηφία των κτιρίων που κατασκευάστηκαν προ του 1980, ανήκουν σε χαμηλές ενεργειακές κατηγορίες και συγκεκριμένα στις Η, Ζ και Ε», επισήμανε ο κ. Κουσκουρίδης.
Την ίδια ουσιαστικά επισήμανση έκανε και η πολιτικός μηχανικός και ιδιοκτήτρια της Domical κα. Αθανασία Φάκα Μαστοροστέριου, η οποία είπε ότι τα περισσότερα παλαιά ακίνητα, όπως προκύπτει από τις αιτήσεις που κατατίθενται στα προγράμματα ενεργειακής αναβάθμισης, ανήκουν στην κατηγορία Η. Αυτό αφ’ ενός σημαίνει ότι τα κτίρια τόσο χαμηλής κατηγορίας χρειάζονται γενναία ενεργειακή αναβάθμιση και, αφ’ ετέρου, ότι είχαν την ευκαιρία να ενταχθούν στο υλοποιούμενο πρόγραμμα, το Εξοικονομώ-Αυτονομώ, που θέτει ως στόχο την αναβάθμιση της ενεργειακής κατηγορίας, βάσει Π.Ε.Α, κατά τρεις ενεργειακές κλάσεις.
Βεβαίως το Εξοικονομώ- Αυτονομώ, έχει κλείσει ως προς την υποβολή αιτήσεων, καθώς τώρα, όσοι υλοποίησαν την απαίτηση για έκδοση ηλεκτρονικής ταυτότητας ακινήτου, περνάνε στη φάση της υπαγωγής. Οι ενδιαφερόμενοι για επιχορηγούμενα έργα, αναμένουν την προκήρυξη των επόμενων προγραμμάτων ενεργειακής αναβάθμισης, ενώ επανειλημμένως έχουν συζητηθεί οι καθυστερήσεις στις διαδικασίες ελέγχου των κατατεθειμένων αιτήσεων στο Εξοικονομώ- Αυτονομώ ( σ.σ. προϋπολογισμού 900 εκατ. ευρώ), όπως κατ' επέκταση και των εκταμιεύσεων.
Επίσης, η αγορά περιμένει, προς το τέλος Μαρτίου, να ανοίξει κι ένα ακόμη πρόγραμμα που αφορά στην Ενέργεια και το οποίο θα απευθύνεται σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις, το Φωτοβολταϊκά στις Στέγες , με επιδοτήσεις που κυμαίνονται από 55%-63% ( ανάλογα με τον εξοπλισμό).
«Χρυσές» οι αναβαθμίσεις για τον τεχνικό κλάδο
Οι ιδιοκτήτες ακινήτων, όπως και πάρα πολλές τεχνικές εταιρείες και επιχειρήσεις υλικών, περιμένουν την επόμενη χρυσή ευκαιρία για τις ενεργειακές αναβαθμίσεις, το επόμενο Εξοικονομώ, καθώς η χώρα μας ακολουθεί την Κοινοτική πολιτική, που επενδύει στην Ενέργεια και συγκεκριμένα στην εξοικονόμηση ενέργειας και τις πράσινες πολιτικές, τόσο για λόγους περιβαλλοντικούς, όσο και οικονομικούς.
Εργασίες για την εξοικονόμηση ενέργειας
Τα κτίρια που κατασκευάστηκαν προ του 1980, χρειάζονται σχετικά βαριές εργασίες εξοικονόμησης ενέργειας όπως αλλαγή κουφωμάτων, αλλαγή του συστήματος θέρμανσης, μονώσεις και θερμομονώσεις.
«Εάν ένα παλιό κτίριο, δεν αναβαθμιστεί ενεργειακά, απαξιώνεται και κατ’ επέκταση βγαίνει εκτός αγοράς. Αν όμως αναβαθμιστεί ενεργειακά, μία παλιά κατοικία μπορεί να λύσει το στεγαστικό πρόβλημα μίας οικογένειας, εξασφαλίζοντάς της καλή ποιότητα ζωής.
«Ο κόσμος πλέον έχει συνειδητοποιήσει, ειδικά μετά και την πρόσφατη ενεργειακή κρίση, τη σημασία της εξοικονόμησης ενέργειας», επισήμανε ο κ. Κουσκουρίδης, συμπληρώνοντας:
«Εκτιμώ ότι η Κοινοτική νομοθεσία, θέλει να αναγκάσει στην ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων, επιλέγοντας τη συμμόρφωση με μία κατηγορία, τη D, η οποία όμως δεν είναι και ιδιαίτερα απαιτητική».
Κόστος αναβάθμισης και επιδοτήσεις
Σύμφωνα με χονδρικούς υπολογισμούς, για την ενεργειακή αναβάθμιση ενός διαμερίσματος περίπου 80 τ.μ., θα απαιτηθούν κοντά στις 25.000 ευρώ για αλλαγές κουφωμάτων, αλλαγή συστήματος θέρμανσης, μονώσεις. Ωστόσο οι επενδύσεις αυτές, επιχορηγούνται σε ποσοστά που φθάνουν ως και το 75%, ανάλογα με τα εισοδηματικά κριτήρια του κάθε αιτούντος.
Με τα προγράμματα ενεργειακής αναβάθμισης, η Ε.Ε. θέτει σε παράλληλη εφαρμογή με το φιλοπεριβαλλοντικό της σχεδιασμό, μία πολιτική στήριξης των βιομηχανιών δομικών υλικών, των επιχειρήσεων πράσινης ανάπτυξης, αλλά και των εργαζομένων στους κλάδους αυτούς όπως και στον τομέα των κατασκευών – ανακαινίσεων.
«Τα έργα αυτά», επισήμανε ο κ. Κουσκουρίδης, «είναι παραγωγικά, ανταποδοτικά γι’ αυτό και πολύ σημαντικά. Επίσης, είναι έργα και με ισχυρό κοινωνικό πρόσημο, γιατί ενισχύονται με μεγαλύτερες επιχορηγήσεις οι πιο αδύναμες οικονομικά οικογένειες, ενώ τα δάνεια που δίνονται έχουν επιδοτούμενο επιτόκιο.
«Με τα προγράμματα αυτά, πρέπει να καταπολεμηθεί η ενεργειακή φτώχεια, που πλήττει ακόμη περισσότερο τα άτομα και τις οικογένειες σε χαμηλά εισοδηματικά στρώματα. Πρέπει, συνεπώς, οι εκταμιεύσεις να δίνονται γρήγορα, τα ποσά να είναι ικανά για την εκτέλεση των έργων, ώστε όσοι υπάγονται στα προγράμματα να μην αναγκάζονται να τα εγκαταλείψουν ημιτελή».
Βαρύ το κόστος ενέργειας
Την σημασία της εξοικονόμησης πόρων, σαν αποτέλεσμα της ενεργειακής αναβάθμισης των κτιρίων, επισήμανε η κα. Φάκα, τονίζοντας ότι πλέον, ιδιοκτήτες αλλά και ενοικιαστές, δίνουν μεγάλη βαρύτητα στο κόστος ενέργειας. Η εξοικονόμηση ενέργειας, για τη συντριπτική πλειονότητα των νοικοκυριών, συνεπάγεται μεγαλύτερη δυνατότητα διάθεση πόρων σε άλλες σημαντικές δαπάνες μίας οικογένειας, όπως π.χ. στην εκπαίδευση των παιδιών, στην ασφάλιση και την υγεία, στη βελτίωση των όρων διαβίωσης στην καθημερινότητά μας.
Το ζητούμενο είναι, οι διαδικασίες στα προγράμματα αυτά, να διεκπεραιώνονται με ταχείς ρυθμούς, όπως γρήγορα θα πρέπει να γίνονται και οι εκταμιεύσεις των ποσών που διατίθενται.
Ευρωκοινοβούλιο: Τι προβλέπεται για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων
Την Τρίτη 14/3/2023 το Ευρωκοινοβούλιο ενέκρινε μέτρα για την αύξηση του ρυθμού των ανακαινίσεων με στόχο τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας και των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Η σχετική ανακοίνωση που εκδόθηκε προχθές, έχει ως ακολούθως:
«Η προτεινόμενη αναθεώρηση της οδηγίας για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων έχει ως στόχο να μειώσει σημαντικά τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και την κατανάλωση ενέργειας στον κτιριακό τομέα της ΕΕ έως το 2030 και να καταστήσει τον τομέα κλιματικά ουδέτερο έως το 2050. Στόχος είναι επίσης να αυξηθεί το ποσοστό ανακαίνισης των ενεργειακά μη αποδοτικών κτιρίων, καθώς και να παρέχονται καλύτερες πληροφορίες όσον αφορά την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων γενικότερα.
Στόχοι μείωσης των εκπομπών
Από το 2028 όλα τα καινούρια κτίρια θα πρέπει να έχουν μηδενικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Η αντίστοιχη προθεσμία για κτίρια που στεγάζουν, χρησιμοποιούνται, ή ανήκουν σε δημόσιες αρχές θεσπίζεται για το 2026. Όλα τα νέα κτίρια θα πρέπει να είναι εξοπλισμένα με τεχνολογίες συλλογής ηλιακής ενέργειας έως το 2028, εφόσον αυτό είναι τεχνικά και οικονομικά εφικτό, ενώ τα κτίρια κατοικιών που υποβάλλονται σε μεγάλης κλίμακας ανακαίνιση θα έχουν προθεσμία έως το 2032.
Στην κλίμακα ενεργειακής απόδοσης από το Α έως το G, τα κτίρια κατοικιών θα πρέπει να επιτύχουν την κατάταξή τους, τουλάχιστον, στην κατηγορία Ε έως το 2030 και στην D έως το 2033. Η κατηγορία G αντιστοιχεί στο 15% των κτιρίων ενός κράτους μέλους με τις χειρότερες επιδόσεις. Τα μη οικιστικά και τα δημόσια κτίρια θα πρέπει να ανήκουν στις σχετικές κατηγορίες έως το 2027 και το 2030 αντίστοιχα. Η αναβάθμιση της ενεργειακής απόδοσης (η οποία μπορεί να λάβει τη μορφή μονωτικών εργασιών ή βελτίωσης του συστήματος θέρμανσης) θα πραγματοποιείται όταν ένα κτίριο πωλείται ή υποβάλλεται σε σημαντική ανακαίνιση ή, εάν ενοικιάζεται, όταν υπογράφεται νέο συμβόλαιο μίσθωσης.
Τα μέτρα που απαιτούνται για την επίτευξη αυτών των στόχων θα καθοριστούν από τα κράτη μέλη στα λεγόμενα εθνικά σχέδια ανακαίνισης.
Μέτρα στήριξης για την καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας
Τα εθνικά σχέδια ανακαίνισης θα πρέπει να περιλαμβάνουν μηχανισμούς στήριξης που θα διευκολύνουν την πρόσβαση σε επιχορηγήσεις και χρηματοδότηση. Τα κράτη μέλη οφείλουν επίσης να δημιουργήσουν σημεία δωρεάν πληροφόρησης και να θεσπίσουν προγράμματα ανακαίνισης με ουδέτερο κόστος. Θα πρέπει επίσης να προσφέρουν χρηματοδότηση που θα πριμοδοτεί τις ριζικές ανακαινίσεις, ιδίως για τα κτίρια με τις χειρότερες επιδόσεις, ενώ εξειδικευμένες επιχορηγήσεις και επιδοτήσεις θα πρέπει να παρέχονται σε ευάλωτα νοικοκυριά.
Ποιοι εξαιρούνται από τους νέους κανόνες
Από τους νέους κανόνες θα εξαιρούνται τα κτίρια μνημειακού χαρακτήρα. Κατά περίπτωση, οι χώρες της ΕΕ μπορούν επίσης να αποφασίζουν να εξαιρούνται κτίρια που προστατεύονται για την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική ή ιστορική τους αξία, τεχνικά κτίρια, κτίρια που χρησιμοποιούνται προσωρινά, καθώς και εκκλησίες και χώροι λατρείας. Τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να εξαιρούν τις δημόσιες κοινωνικές κατοικίες, όπου οι ανακαινίσεις θα οδηγούσαν σε αυξήσεις ενοικίων που δεν μπορούν να αντισταθμιστούν από την εξοικονόμηση στους λογαριασμούς ενέργειας.
Οι ευρωβουλευτές ζητούν επίσης να επιτραπεί στα κράτη μέλη να προσαρμόζουν τους νέους στόχους σε περιορισμένο ποσοστό κτιρίων ανάλογα με την οικονομική και τεχνική σκοπιμότητα των ανακαινίσεων και τη διαθεσιμότητα ειδικευμένου εργατικού δυναμικού.
Δηλώσεις
Ο εισηγητής για την οδηγία για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων Ciarán Cuffe (Πράσινοι, Ιρλανδία) δήλωσε: «Η εκτόξευση των τιμών της ενέργειας μας εφιστά την προσοχή στην ενεργειακή απόδοση και την εξοικονόμηση ενέργειας. Βελτιώνοντας την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων στην Ευρώπη θα μειώσει τους λογαριασμούς μας αλλά και την εξάρτησή μας από τις εισαγωγές. Θέλουμε η οδηγία να ελαττώσει την ενεργειακή φτώχεια και τις εκπομπές, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα καλύτερης ποιότητας εσωτερικούς χώρους για την υγεία όλων. Η αναπτυξιακή αυτή στρατηγική για την Ευρώπη θα δημιουργήσει εκατοντάδες χιλιάδες καλής ποιότητας δουλειές σε τοπικό επίπεδο στους τομείς των κατασκευών, των ανακαινίσεων, αλλά και των ΑΠΕ, βελτιώνοντας την ευμάρεια εκατομμυρίων Ευρωπαίων».
Επόμενα βήματα
Το Κοινοβούλιο ενέκρινε τη θέση του με 343 ψήφους υπέρ, 216 ψήφους κατά και 78 αποχές. Οι ευρωβουλευτές θα αρχίσουν τώρα διαπραγματεύσεις με το Συμβούλιο για να συμφωνήσουν επί της τελικής μορφής της νομοθεσίας.
Σχετικές πληροφορίες
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τα κτίρια στην ΕΕ ευθύνονται για το 40% της ενεργειακής μας κατανάλωσης και το 36% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Στις 15 Δεκεμβρίου 2021 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατέθεσε πρόταση για την αναθεώρηση της οδηγίας για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων στο πλαίσιο του πακέτου «Fit for 55». Η νέα ευρωπαϊκή νομοθεσία για το κλίμα που εγκρίθηκε το 2021 κατοχύρωσε στο ευρωπαϊκό δίκαιο τόσο τους στόχους για το 2030 όσο και τους στόχους για το 2050».