Το εθνικό σχέδιο στρατηγικής για την προστασία των μνημείων και των αρχαιολογικών χώρων απέναντι στους κινδύνους που φέρνουν οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής παρουσίασε η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη.
Ωστόσο,όπως είπε προς το παρόν η χώρα μας δεν αντιμωπίζει κάποιο σοβαρό πρόβλημα, αλλά οι δράσεις πραγματοποιούνται με σκοπό την πρόληψη που, όπως τόνισε, είναι απαραίτητη προκειμένου να μην αντιμετωπίσουμε σοβαρά θέματα στο μέλλον. «Υπάρχει μια πραγματικότητα την οποία οφείλουμε να προλάβουμε, οφείλουμε να την αντιμετωπίσουμε», επεσήμανε χαρακτηριστικά.
Γι’ αυτό παρουσίασε τους άξονες πάνω στους οποίους κινείται το ΥΠΠΟΑ προς τον σκοπό αυτό. Μεταξύ αυτών ανακοίνωσε τη δημιουργία μιας διεπιστημονικής επιτροπής σχεδιασμούς εντός του ΥΠΠΟΑ με επικεφαλής τον Κώστα Καρτάλη. «Το πρόβλημα θα προκύψει αλλά το θέμα είναι πότε θα προκύψει», είπε ο ίδιος και τόνισε πως είναι προφανές ότι πρέπει να υπάρξει ένας μηχανισμός προστασίας.
Οι πέντε σημαντικότεροι κίνδυνοι
Στη συνέχεια ο επιστήμονας ανέλυσε ένα ερευνητικό πρόγραμμα που προς το παρόν εκπονήθηκε σε επικοινωνία και επαφή με φορείς σε όλη την Ελλάδα, όπως μουσεία Εφορείες Αρχαιοτήτων κ.α.
«Η έρευνα επικεντρώθηκε στους ανθρώπους που λειτουργούν στο πεδίο και γνωρίζουν καλύτερα από εμάς πώς συμπεριφέρεται μια περιοχή στους κινδύνους που αντιμετωπίζει λόγω της κλιματικής αλλαγής», τόνισε.
Με βάση αυτή το μεγαλύτερο ποσοστό από τις ΕΦΑ διαπιστώνουν μια σημαντικότητα των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Ως προς αυτό εντοπίστηκαν 5 σοβαροί κίνδυνοι: 1. ακραία καιρικά φαινόμενα. 2. Απερήμωση που οδηγεί σε αποσάθρωση του εδάφους 3. δασικές πυρκαγιές 4. άνοδος στάθμης της θάλασσας και 5. καυσωνικά επεισόδια που έχουν επίπτωση σε εργαζόμενους και επισκέπτες αυτός. Ο τελευταίος είναι από τους σημαντικότερους κινδύνους.
«Ο κλιματικός κίνδυνος είναι αργός κίνδυνος. Μια πανδημία σε αργή κίνηση. Η μεγάλη πλειοψηφία των φορέων ανέφερε ότι αξίζει να γίνει μια συζήτηση πάνω στο συγκεκριμένο θέμα. Τους ρωτήσαμε επίσης αν γνωρίζουν τον όρο τρωτότητα των χώρων και των μνημείων και διαπιστώσαμε ότι υπάρχει μια καλή γνώση. Αυτό είναι θετικό γιατί δημιουργεί και μια βάση αναφοράς. Επίσης αναρωτηθήκαμε αν γνωρίζουν μεθοδολογίες και μέτρα προσαρμογής και προστασίας. Δεν γνωρίζουν και αυτό είναι απόλυτα φυσιολογικό, γι’ αυτό και στο σχέδιο που εκπονήσαμε υπάρχει κεφάλαιο κατάρτισης του προσωπικού του ΥΠΠΟΑ προκειμένου να μπορεί να ανταπεξέλθει στους κινδύνους αυτούς», ανέφερε ο κ. Καρτάλης.
Ο σχεδιασμός της εθνικής στρατηγικής
Έτσι, η ευρύτερη διάρθρωση του Εθνικού Σχεδίου «Πολιτιστική Κληρονομιά και Κλιματική Αλλαγή» περιλαμβάνει τους δύο κεντρικούς άξονες: Μηχανισμό Υποστήριξης και Πρόγραμμα Επιμόρφωσης και Κατάρτισης. Οι υποάξονές τους είναι: Κατάλογος Πολιτιστικών Αγαθών σε κίνδυνο, Σχέδια Προσαρμογής και Διαχείρισης (Χωρικός Σχεδιασμός), Ενεργειακή Αναβάθμιση των Μουσείων, Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά, Ενημέρωση και Ευαισθητοποίηση του κοινού (Τα Μουσεία του ΥΠΠΟΑ για την κλιματική αλλαγή).
Ο σχεδιασμός είναι μακροχρόνιος με άξονα το 2050 και ενδιάμεσους στόχους ανά πενταετία.
Η πρώτη φάση θα διαρκέσει μέχρι το 2025 και περιλαμβάνει ειδικότερες δράσεις όπως δημιουργία (χαρτογραφικού) καταλόγου κλιματικής τρωτότητας σε επίπεδο χώρας, Κατάρτιση του Εθνικού Καταλόγου Πολιτιστικών Αγαθών σε κλιματικό κίνδυνο, σταδιακή κατάρτιση και εφαρμογή σχεδίων στρατηγικής, ενεργειακή αναβάθμιση 13 μουσείων του ΥΠΠΟΑ (Δελφοί, Ολυμπία, Πάτρα, Ηράκλειο, Ιωάννινα, Θήβα, Βασιλικοί Τάφοι Βεργίνας, Πέλλα, Καβάλα, Χίος, Παλαιό Σπάρτης, Τατόι και Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης) κ.α.
Μέχρι το τέλος της πρώτης φάσης στον σχεδιασμό του ΥΠΠΟΑ εντάσσονται 12 σχέδια προσαρμογής (Ακρόπολη, Μυκήνες, Ναός Επικουρίου Διός, το Δίον, οι Δελφοί, η Ολυμπία, Φίλιπποι, Μινωικά Ανάκτορα, Δήλος, Σάμος, Ρόδος και Μυστράς) και μέχρι το 2030 ο σκοπός είναι ο αριθμός να φτάσει στα 35, ενώ προβλέπεται και πιλοτική ενεργειακή αναβάθμιση 30 Μουσείων του ΥΠΠΟΑ με μηδενική ενέργεια.
Ταμείο Ανάκαμψης
Εξάλλου, όπως επεσήμανε η Λίνα Μενδώνη, «προετοιμάσαμε και αποκτήσαμε την αναγκαία ωριμότητα προκειμένου να διεκδικήσουμε τη συμμετοχή ενός τέτοιου έργου στο Ταμείο Ανάκαμψης». Τα έργα που ξεκινούν αφορούν τους αρχαιολογικούς χώρους των Δελφών (προστασία από βραχοπτώσεις), του Δίου και των Μινωικών Ανακτόρων – Φεστός & Μάλλια (αντιπλημμυρικά) των Φιλίππων και του Μυστρά (πυροπροστασία). Επίσης, εκτός από το συγκεκριμένο πακέτο το Ταμείο Ανάκαμψης θα χρηματοδοτήσει συστήματα παρακολούθησης και καταγραφής των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στο μικροπεριβάλλον και τις ανάγκες της τήρησης των επιφανειών του μνημείου, τον σχεδιασμό της εθνικής στρατηγικής για την προσαρμογή της προστασίας των μνημείων της πολιτιστικής κληρονομιάς και τις επιπτώσεις στην κλιματική αλλαγή.
Ο προϋπολογισμός των έργων είναι 23 εκ. χωρίς τον ΦΠΑ άρα η χρηματοδότηση για το συγκεκριμένο πρόγραμμα ανέρχεται σε 32-35 εκ ευρώ.
Η συγκεκριμένη συνάντηση με τους δημοσιογράφους δεν έγινε τυχαία αφού στις 5 Ιουνίου είναι η Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος, ενώ παράλληλα εξελίσσονται οι προετοιμασίες της Διεθνούς Διάσκεψης για το κλίμα που θα γίνει τον Νοέμβριο.