Η εντεινόμενη έλλειψη βροχοπτώσεων και χιονοπτώσεων επηρεάζει τα αποθέματα ύδατος στους ταμιευτήρες και τα φράγματα, «στεγνώνει» τον υδροφόρο ορίζοντα και αυξάνει τον κίνδυνο διάβρωσης του εδάφους και ερημοποίησης.
Υπό συνθήκες εντεινόμενης κλιματικής πολλές περιοχές της χώρας αντιμετωπίζουν άμεσα τον κίνδυνο λειψυδρίας και η κλιματική αλλαγή επιτάσσει την εξοικονόμησης και ορθολογικής διαχείρισης υδατικών πόρων και τη χρήση των λεγόμενων μη συμβατικών υδατικών πόρων για την κάλυψη δευτερευουσών χρήσεων για τις οποίες δεν απαιτείται πόσιμο νερό. Οι διαθέσιμες τεχνολογικές επιλογές για εξοικονόμηση και επανάχρηση νερού θα συζητηθούν στη θεματική ημερίδα της «Μακεδονίας» και του makthes.gr που θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή 29 Νοεμβρίου 2024 στην αίσθουσα Μανόλης Αναγωστάκης του δήμου Θεσσαλονίκης, με εισηγητές τους Π. Βαρελίδη Γ.Γ. Υδάτων ΥΠΕΝ, Στράτο Σιµόπουλο, πρόεδρο στην Ειδική Μόνιµη Επιτροπή Έρευνας και Τεχνολογίας της Βουλής των Ελλήνων, Δρ Ανδρέα Παναγόπουλο Υδρογεωλόγο, Διευθυντή Ερευνών του Ινστιτούτου Εδαφοϋδατικών Πόρων (ΙΕΥΠ), του ΕΛΓΟ «ΔΗΜΗΤΡΑ» και Δρ. Στέλιο Παπαδόπουλο, διευθύνοντα σύμβουλο της Intergeo.
Κάποιες μέθοδοι εξοικονόμησης και επανάχρησης νερού που εφαρμόζονται παγκοσμίως, αλλά και στη χώρα μας είναι οι παρακάτω:
1) Επαναχρησιμοποίηση «γκρίζου νερού»
Πρόκειται ουσιαστικά για ανακύκλωσή του νερού που προκύπτει μετά από επεξεργασία σε βιολογικό καθαρισμό. Πρακτικά, ο κάθε άνθρωπος καταναλώνει ημερησίως για το ντους, την τουαλέττα, το πλύσιμο των ρούχων και των πιάτων μια ποσότητα μεταξύ 90 και 120 λίτρα και υπολογίζεται ότι η επαναχρησιμοποίηση του νερού αυτού δύναται να εξοικονομήσει το 45%-50% του καταναλωμένου νερού. Παγκοσμίως η κύρια χρήση του λεγόμενου «γκρίζου» νερού είναι η άρδευση και επίσης χρησιμοποιείται και για την ψύξη βιομηχανικών εγκαταστάσεων. Επίσης σε υγρά απόβλητα, που προέρχονται μετά από χρήση του πόσιμου νερού στο μπάνιο, ντους, νιπτήρα, πλυντήριο των ρούχων και κουζίνα, -δηλαδή όλα τα υγρά απόβλητα μιας κατοικίας, εκτός από αυτά των τουαλετών γίνεται επανάχρηση σε χώρους υγιεινής (πχ καζανάκι τουαλέτας). Πρωτοπόρες χώρες εφαρμογής είναι η Κύπρος, η Μάλτα, το Κατάρ, το Κουβέιτ, και το Ισραήλ.
Η επεξεργασία του γκρίζου νερού μπορεί να γίνει με φυσικά, χημικά ή βιολογικά συστήματα, με τη χρήση μεμβρανών και βιολογικών παραγόντων.
Νερό από το βιολογικό καθαρισμό της ΕΥΑΘ χρησιμοποιείται για την ψύξη των εγκαταστάσεων της εταιρείας και την άρδευση του κάμπου. Επίσης στη Λαμία υο επεξεργασμένο νερό από τον βιολογικό αλύπτει 20% – 25% των αρδευτικών αναγκών 14.000 στρεμμάτων και τον χειμώνα θα χρησιμοποιείται για εμπλουτισμό του υδροφόρου ορίζοντα και κατάλυση των αλατούχων εδαφών της περιοχής προς έκλυση των αλάτων.
2) Αφαλάτωση
Μετατροπή του θαλασσινού ή υφάλμυρου νερού σε πόσιμο. Το αφαλατωμένο νερό παράγεται από θαλασσινό ή υφάλμυρο νερό, με απομάκρυνση των αλάτων με ειδικές τεχνολογίες, όπως την αντίστροφη ώσμωση. Φέτος η αφαλάτωση επιλέχθηκε ως λύση έκτακτης ανάγκης σε νησιωτικές περιοχές της Ελλάδας. Στα πλεονεκτήματα αυτής της λύσης είναι ότι το νερό της θάλασσας είναι πρακτικά ανεξάντλητο. Όμως το κόστος εγκατάστασης και λειτουργίας είναι υψηλό (μέρος του ενεργειακού κόστους μπορεί να καλυφθεί από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας) ενώ η λειτουργία του εργοστασίου αφαλάτωσης συνεπάγεται και εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Στην Κρήτη υπάρχουν πολλές αξιόλογες παράκτιες υφάλμυρες πηγές, όπως στη Γεωργιούπολη, στο Μπαλί, στον Αλμυρό Ηρακλείου και στον Αλμυρό Αγίου Νικολάου. Στην Κίμωλο η νέα μονάδα αφαλάτωσης θα τροφοδοτείται ενεργειακά από φωτοβολταϊκό σύστημα 100 kWp και θα ενσωματώνει καινοτόμα Μονάδα Επεξεργασίας της Άλμης (ΜΕΑ), δυναμικότητας παραγωγής καθαρού νερού περίπου 4,0 m3/ημέρα
3) Συλλογή βρόχινου νερού
Η πρακτική εφαρμόζεται από τα αρχαία χρόνια, για πότισμα και άλλες χρήσει. Τα σύγχρονα συστήματα συλλογής και αποθήκευσης βρόχινου νερού - με κατάλληλη διαχείριση και συντήρηση - είναι απολύτως ασφαλή και αποδίδουν νερό καλής ποιότητας. Με τη μέθοδο μπορεί κανείς:
-Nα αυξήσει τη διαθεσιμότητα νερού και να μειώσει τη ζήτηση του νερού από το κεντρικό δίκτυο υδροδότησης μέσω της αξιοποίησης του βρόχινου νερού για μη-πόσιμες χρήσεις, π.χ. καζανάκια, άρδευση, πλύσιμο οχημάτων
-Nα αυξήσει τα επίπεδα εδαφικής υγρασίας για αστικό πράσινο
-Nα ελαττώσει τα αστικά πλημμυρικά φαινόμενα
-Nα βελτιώσει την ποιότητα του υδροφόρου ορίζοντα (τεχνητός εμπλουτισμόςΑπορρύπανση και αξιοποίηση ρυπασμένων υδροφόρων οριζόντων
4) Απορρύπανση
Μετά την απορρύπανση ενός υδροφόρου ορίζοντα το υπόγειο νερό μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί για βιομηχανικές είτε αγροτικές χρήσεις. Οι χρήσεις του επεξεργασμένου (πρώην επιβαρυμένου) υπόγειου νερού είναι οι ίδιες με αυτές των επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων. Στη Θεσσαλονίκη έχουν γίνει εργασίες απορρύπανσης στο δυτικό παραλιακό μέτωπο και περισσότερα από 6.000 κ.μ. υπογείου νερού έχουν εξυγιανθεί, ενώ πραγματοποιήθηκαν εργασίες απορρύπανσης εδάφους και υπόγειου νερού με in situ τεχνικές σε συνολική έκταση 500 στρεμμάτων. To μεγαλύτερο έργο απορρύπανσης υπεδάφους και υπογείων νερών στην Ελλάδα πραγματοποιείται στην περιοχή του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού. Μέχρι στιγμής περισσότεροι από 60.000 τόνοι εδαφών έχουν απορρυπανθεί και 3.700 m3 υπογείων υδάτων έχουν εξυγιανθεί
5) Νερό γεωργικής αποστράγγισης: Το πλεονάζον νερό, που αφαιρείται από τεχνητή ή φυσική επιφάνεια ή υπόγεια, με αρδευόμενες γεωργικές εκτάσεις. Mπορεί χρησιμοποιηθεί για άρδευση άλλης γεωργικής καλλιέργειας, αφού πρώτα υποστεί κάποια επεξεργασία.
Αναλυτικά το πρόγραμμα της ημερίδας:
10.30 Χαιρετισµοί
Αθανάσιος Σαββάκης, Πρόεδρος «Μακεδονία Ενηµέρωση ΑΕ»
Άγις Παπαδόπουλος, Πρόεδρος ΕΥΑΘ
Ηλίας Περτζινίδης, Πρόεδρος ΤΕΕ, Παράρτηµα Κεντρικής Μακεδονίας
Στάθης Αβραμίδης ,Αντιπεριφερειάρχης Ανάπτυξης και περιβάλλοντος
Στέλιος Αγγελούδης, ∆ήµαρχος Θεσσαλονίκης
11.00 Εναρκτήρια οµιλία:
Κώστας Γκιουλέκας, Υφυπουργός Εσωτερικών αρμόδιος για θέματα Μακεδονίας Θράκης.
11.20 Ειδική εισήγηση:
Γιάννης Μανιάτης, Ευρωβουλευτής ΠΑΣΟΚ
11.40 Κεντρική εισήγηση:
Θεόδωρος Σκυλακάκης, Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας
12.15 1η ενότητα:
Πόσιµο νερό: επάρκεια, ποιότητα, σηµασία για την υγεία και
την ποιότητα ζωής
• Άνθιµος Αµανατίδης, ∆ιευθύνων Σύµβουλος ΕΥΑΘ
• Γεώργιος Καραγιάννης, Γενικός Διευθυντής Ύδρευσης της ΕΥ∆ΑΠ
• Θεόδωρος Παπαδόπουλος, ∆ήµαρχος Θέρµης
• ∆ιονύσης Γεωργόπουλος, Πρόεδρος & ∆/νων Σύµβουλος «Μεσόγειος ΑΕ»
• Θεόδωρος Καραπάντσιος, Καθηγητής, Πρόεδρος τμήματος Χημείας Α.Π.Θ
• Σπύρος Ψαρούδας, Γενικός ∆ιευθυντής «Καλλιστώ»
• Αναστασίου Δημοσθένης, Αντιπρόεδρος ΔΣ ΘΕΟΝΗ ΑΕ
Συντονιστής: Νίκος Οικονόµου
13.30 2η ενότητα:
Αειφορία στη διαχείριση νερού και έξυπνη αξιοποίηση υδάτινων πόρων υπό συνθήκες κλιµατικής αλλαγής
• Στράτος Σιµόπουλος, Βουλευτής, Πρόεδρος στην Ειδική Μόνιµη Επιτροπή Έρευνας και Τεχνολογίας ΒτΕ
• Πέτρος Βαρελίδης, ΓΓ Υδάτων ΥΠΕΝ
• Δρ Ανδρέας Παναγόπουλος , Υδρογεωλόγος, Διευθυντής Ερευνών του Ινστιτούτου Εδαφοϋδατικών Πόρων (ΙΕΥΠ), του ΕΛΓΟ «ΔΗΜΗΤΡΑ».
• Δρ Στέλιος Παπαδόπουλος, ∆ιευθύνων Σύµβουλος «Intergeo»
• Παρέµβαση εκπροσώπου κοινωνίας των πολιτών
Συντονίστρια: Σοφία Χριστοφορίδου
14.45 3η ενότητα:
Λειψυδρία και βέλτιστη διαχείριση υδατικών πόρων στην αγροτική παραγωγή
• ∆ιονύσιος Σταµενίτης, Υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίµων
• ∆ρ Αθανάσιος Λουκάς, Καθηγητής Τεχνικής Υδρολογίας
∆ιαχείρισης και Αξιοποίησης Υδατικών Πόρων στο Τµήµα Αγρονόµων και
Τοπογράφων Μηχανικών ΑΠΘ
• Χρήστος Ταραντίλης, Εταίρος και Επικεφαλής του Τοµέα Κεντρικής
Κυβέρνησης και ∆ηµοσίου «Ernst & Young»
• Χρήστος Γιαννακάκης, Αντιπρόεδρος ΕΘΕΑΣ
• Γιώργος Λαβδάκης, Γενικός ∆ιευθυντής «Mesogeos Digital»
• Παρέµβαση εκπροσώπου κοινωνίας των πολιτών
Συντονιστής: Νίκος Ηλιάδης