Θέμα χρόνου είναι πλέον η αναμόρφωση του πρώην στρατοπέδου Παύλου Μελά, στον οικείο δήμο, σε ένα καταπράσινο Μητροπολιτικό πάρκο, που θα αλλάξει ριζικά την εικόνα της Δυτικής Θεσσαλονίκης, καθώς το φθινόπωρο αναμένεται να… εισβάλλουν τα πρώτα σκαπτικά μηχανήματα στο χώρο των 332 στρεμμάτων για να αρχίσουν ο εργασίες της ανάπλασης.
Πρόκειται, ίσως, για το δεύτερο μεγαλύτερο project, μετά την ανάπλαση της νέας παραλίας Θεσσαλονίκης - παρότι το νέο έργο είναι αρκετά πιο πολύπλοκο - μια εμβληματική παρέμβαση στην πόλη που πρόκειται να δείξει το δρόμο για τέτοιου είδους έργα στα ανενεργά στρατόπεδα της Θεσσαλονίκης.
Η ανάπλαση του χώρου για τη δημιουργία ενός μεγάλου πάρκου, που αναμένεται να ολοκληρωθεί σε δυο χρόνια, και θα έχει Μητροπολιτικό χαρακτήρα, είναι το ένα από τα δυο εμβληματικά έργα που σχεδιάζονται στο πρώην στρατόπεδο, καθώς το δεύτερο που θα δημοπρατηθεί άμεσα, αφορά στην αποκατάσταση του ιστορικής σημασίας κτιρίου, γνωστό ως Α2, εντός του χώρου, που προορίζεται για να στεγάσει το Μουσείο Εθνικής Αντίστασης, το Μουσείο Προσφυγικού Ελληνισμού, αλλά και υπηρεσίες του δήμου Παύλου Μελά.
Μιλώντας για την πρώτη μεγάλη παρέμβαση της ανάπλασης του χώρου, η προϊσταμένη διεύθυνσης Σχεδιασμού, Αστικής Ανάπτυξης και Χρηματοδοτικών Προγραμμάτων του δήμου Παύλου Μελά, Παρασκευή Κούρτη εξήγησε στη «ΜτΚ» ότι πρόκειται για ένα έργο δρομολογημένο, αφού ήδη αυτή τη στιγμή η αρμόδια Επιτροπή αξιολογεί τους φακέλους που υποβλήθηκαν από υποψήφιες ανάδοχες εταιρείες που θα αναλάβουν το έργο. «Από την εμπειρία μας μπορώ να πω πως ανάδοχο θα έχουμε πολύ σύντομα και καλώς εχόντων θα αναλάβει δουλειά στα τέλη του φθινοπώρου» σημείωσε η ίδια, προσθέτοντας ότι αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει οριστικός ανάδοχος. «Η Επιτροπή θα αναδείξει τον ανάδοχο και περιμένουμε το τελικό αποτέλεσμα άμεσα» ξεκαθάρισε η κ. Κούρτη.
Υπενθυμίζεται ότι οι ηλεκτρονικές προσφορές ανοίχθηκαν τον περασμένο Μάιο, από την αρμόδια επιτροπή για το έργο «Περιβαλλοντική αναβάθμιση και απόδοση σε κοινή χρήση του Μητροπολιτικού Πάρκου Παύλου Μελά», προϋπολογισμού 19,6 εκατ. ευρώ. Από τα επτά σχήματα που κατέθεσαν προσφορές στον ανοιχτό διεθνή διαγωνισμό ανακηρύχθηκε η κοινοπραξία «Σιδηροδρομικά Έργα ΑΤΕ» και «Νατούρα ΑΕ», με ποσοστό έκπτωσης περίπου 54,5%.
Στη συνέχεια, αφού οριστικοποιηθεί η σύνταξη του πρακτικού από την αρμόδια Επιτροπή του δήμου Παύλου Μελά, θα εγκριθεί από την Οικονομική Επιτροπή ο προσωρινός ανάδοχος του έργου, ενώ ο φάκελος θα σταλεί για προσυμβατικό έλεγχο στο Ελεγκτικό Συνέδριο.
Σημειώνεται ότι ο δήμος Παύλου Μελά άρχισε από το 2017 τις διαδικασίες αλλαγής χρήσεων στα κτίρια εντός του πρώην στρατοπέδου, μέσω της εκπόνησης Ειδικού Χωρικού Σχεδίου.
Ένα πάρκο αλά… Central Park
Σύμφωνα με τoν σχεδιασμό, πέρα από τον εμπλουτισμό του πάρκου με πράσινο, θα δημιουργηθούν αναψυκτήρια, πέργκολες, ξύλινες και μεταλλικές πλατφόρμες – καθιστικά, και κέντρα ρεύματος και νερού.
Στην πρώτη φάση της ανάπλασης, προβλέπονται επίσης παρεμβάσεις σε υποδομές, ηλεκτροφωτισμό, εξοπλισμό για τους πολίτες, κατεδαφίσεις κτηρίων, αποκατάσταση πρασίνου και δημιουργία τριών αναψυκτηρίων.
Κατά τη διάρκεια των εργασιών και σύμφωνα με τις μελέτες θα πραγματοποιηθούν οι βασικές υποδομές παροχών ύδρευσης, άρδευσης, αποχέτευσης και ηλεκτροφωτισμού, ενώ θα κατεδαφιστούν όσα κτίσματα είναι ερείπια και επικίνδυνα για τους πολίτες.
Ακόμη, θα γίνουν παρεμβάσεις συντήρησης και αποκατάστασης του πρασίνου. Θα κοπούν τα ξερά και επικίνδυνα δένδρα, θα γίνει εκτεταμένος καθαρισμός και πολλές νέες φυτεύσεις. Παράλληλα θα δημιουργηθεί και ο δενδρόκηπος, όπου προβλέπεται η φύτευση χιλιάδων δέντρων και θάμνων και σε διάφορα σημεία της έκτασης θα τοποθετηθεί εξοπλισμός για τους πολίτες, όπως καθιστικά.
Με βάση τον ίδιο σχεδιασμό θα δημιουργηθούν έξι πύλες εισόδου - εξόδου για τους πεζούς.
Μουσεία οι κοιτώνες στρατιωτών και οι στάβλοι
Κατά τη δεύτερη φάση της ανάπλασης στο πρώην στρατόπεδο Παύλου Μελά, η οποία θα δημοπρατηθεί έως το τέλος του 2020 και αναμένεται να εγκατασταθεί εργολάβος τους πρώτους μήνες του 2021, προβλέπεται η αποκατάσταση του εμβληματικότερου κτίσματος, του κτιρίου Α2, εμβαδού 3.353,14 τ.μ, στο οποίο θα στεγαστούν το Μουσείο Εθνικής Αντίστασης, το Μουσείο Προσφυγικού Ελληνισμού και δημοτικές υπηρεσίες. «Τα κτίρια που θα αποκατασταθούν είναι το Α1 και το Α3, τα οποία ο Οθωμανικός στρατός τα χρησιμοποιούσε για κοιτώνες και στάβλους. Ωστόσο υπάρχουν και άλλα χιλιάδων τ.μ της μεσοπολεμικής περιόδου τα οποία δεν μπορούμε να τα αγνοήσουμε» υπογράμμισε η προϊσταμένη της αρμόδιας διεύθυνσης του δήμου κ. Κούρτη. Εξήγησε ότι η ανάπλαση του κεντρικού κτιρίου Α1 θα κοστίσει περί τα 6,5 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα 2,5 είναι ευρωπαϊκά κονδύλια μέσω ΕΣΠΑ και τα υπόλοιπα από ίδιους πόρους. ενώ θα αναζητηθούν επιπρόσθετες χρηματοδοτήσεις πριν αρχίσει η κατασκευή.
Αναφερόμενη στο κτίριο αυτό, είπε πως πρόκειται για ένα επίμηκες κτίριο, που αναπτύσσεται στη δυτική πλευρά του μελλοντικού Μητροπολιτικού Πάρκου Παύλου Μελά με κύρια όψη στην οδό Λαγκαδά, σπάνιο δείγμα στρατιωτικής αρχιτεκτονικής της ύστερης, «εκσυγχρονιστικής», Οθωμανικής περιόδου της πόλης, λόγω της θέσης, του μεγέθους και της κατάστασης διατήρησής του. Το κτίριο ισομοιράζεται σε δύο επίπεδα, αποτελεί μέρος ενός κτιριακού συνόλου που σχηματίζουν δύο πανομοιότυπα κτίρια στρατωνισμού, τέσσερις στάβλοι και ένα τέμενος.
Ειδικότερα πρόκειται για διατηρητέο κτίσμα εμβαδού 3.400 m2 του οποίου η κατασκευή τοποθετείται στα τέλη του 19ου. Ανήκει σε συγκρότημα στρατιωτικών κτισμάτων των τελευταίων χρόνων της Οθωμανικής κυριαρχίας της πόλης, που μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης το 1912 εξυπηρέτησε ανάγκες των Συμμαχικών δυνάμεων στους Βαλκανικούς πολέμους, αποτέλεσε χώρο Ναζιστικής κατοχής και εγκατάστασης στρατιωτικών δυνάμεων και φυλακών και στην συνέχεια χώρο Στρατοπέδου του Ελληνικού Στρατού
Μετά την αποκατάσταση του, στον πρώτο όροφο θα υπάρχουν γραφεία επιτελικής διοίκησης του δήμου Παύλου Μελά, στο ισόγειο θα δημιουργηθεί εκθεσιακός χώρος με θεματική την Εθνική Αντίσταση και θα διαμορφωθεί καφέ - αναψυκτήριο.
Για τον σχεδιασμό και την ολοκλήρωση των μελετών, ο δήμος Παύλου Μελά συνεργάστηκε με την Αναπτυξιακή Μείζονος Αστικής Θεσσαλονίκης ΑΑΕ/ΟΤΑ, την Μονάδα Οργάνωσης Διαχείρισης Α.Ε. και το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού.
Δ. Δεμουρτζίδης: Ένα μεγαλόπνοο έργο που θα αποτελέσει πνεύμονα πρασίνου
Για την ανάπλαση του πρώην στρατοπέδου Παύλου Μελά που έχει χωριστεί σε δυο μέρη, μίλησε σε πρόσφατη εκδήλωση για την παρουσίαση του έργου ο δήμαρχος, Δημήτρης Δεμουρτζίδης. Ξεκαθάρισε πως δεν θα μπει καθόλου μπετόν, αντίθετα θα κατεδαφιστούν κάποια ακατάλληλα κτίρια, ενώ δήλωσε πως, η μεταμόρφωση του στρατοπέδου σε πνεύμονα πρασίνου ήταν ένα αίτημα 20 ετών από την τοπική κοινωνία.
«Πρόκειται για ένα μεγαλόπνοο έργο που στην ολοκλήρωσή του θα αποδώσει έναν χρηστικό πνεύμονα πράσινου ακάλυπτου χώρου στο πολεοδομικό συγκρότημα της δυτικής Θεσσαλονίκης αλλά και έναν χώρο ανάδειξης, διατήρησης και καλλιέργειας της ιστορικής μνήμης για όλη τη Βόρεια Ελλάδα» ανέφερε ο δήμαρχος Παύλου Μελά.
Η ιστορία του στρατοπέδου
Η ιστορία του Στρατοπέδου Παύλου Μελά είναι στενά συνδεδεμένη με την νεότερη μεταβατική πορεία της πόλης προς τον 20ό αιώνα. Κατασκευάστηκε από την οθωμανική διοίκηση, στα τέλη του 19ου αι., σε στρατηγικής σημασίας σημείο, λόγω της γειτνίασης με τον Σιδηροδρομικό Σταθμό, της δυτικής Θεσσαλονίκης.
Το διάστημα 1915-17 τα στρατεύματα της Αντάντ που αποβιβάστηκαν στην Θεσσαλονίκη, μετέτρεψαν την ευρύτερη περιοχή σε ένα απέραντο στρατόπεδο. Μετά τη λήξη του πολέμου και την απομάκρυνση των συμμαχικών στρατευμάτων, στις πρόχειρες στρατιωτικές εγκαταστάσεις του στεγάστηκαν σταδιακά οι πρόσφυγες δημιουργώντας τα οικιστικά κέντρα που μετεξελίχθηκαν στους σημερινούς δήμους της Δυτικής Θεσσαλονίκης. Η αρχική πρόχειρη εγκατάσταση δεν επέτρεψε στο κράτος την δημιουργία υποδομών και πολεοδομικών παρεμβάσεων κατάλληλων για την συγκροτημένη οικιστική ανάπτυξη της περιοχής. Στην διάρκεια της γερμανικής κατοχής το στρατόπεδο κατελήφθη από τον γερμανικό στρατό, οπότε και ο χώρος μετατράπηκε σε τόπο μαρτυρίου για τους φυλακισμένους της Εθνικής Αντίστασης.
Με το τέλος του πολέμου το στρατόπεδο ξαναπέρασε στην κατοχή του ελληνικού στρατού και έως την δεκαετία του 60 ολοκληρώθηκε η ανάπτυξη των εγκαταστάσεών του με την ανέγερση κτισμάτων κυρίως στην νότια πλευρά. Από την δεκαετία του 1970 και μετά το στρατόπεδο έπαυσε να αποτελεί βάση μάχιμων μονάδων. Οι εγκαταστάσεις του υπολειτουργούσαν μέχρι το 2006, οπότε το στρατόπεδο εγκαταλείφθηκε οριστικά από τον στρατό. Το 2017, με τη Σύμβαση παραχώρησης που υπεγράφη ανάμεσα στο Δήμο και το YΠ.ΕΘ.Α., παραδόθηκαν οι χώροι του στρατοπέδου στον Δήμο Παύλου Μελά δικαιώνοντας, έτσι, ένα χρόνιο αίτημα των κατοίκων και της δημοτικής αρχής για αξιοποίηση του χώρου προς όφελος των πολιτών.