Το πρόσφατο περιστατικό της δολοφονίας του 19χρονου Άλκη Καμπανού από μια ομάδα νέων, οργανωμένων οπαδών στη Θεσσαλονίκη, έφερε στο προσκήνιο εκτός από το σοβαρό ζήτημα της οπαδικής βίας που υποθάλπεται στους κόλπους συνδέσμων, το επίσης σημαντικό ζήτημα της νεανικής παραβατικότητας, καθώς οι εμπλεκόμενοι δράστες της υπόθεσης είναι όλοι τους νεαρής ηλικίας.
Ο ψυχίατρος και πρώην διευθυντής της ψυχιατρικής κλινικής του Νοσοκομείου Κιλκίς, Μελής Μελετιάδης, μιλώντας στο makthes.gr, αναφέρεται στην εμφάνιση παραβατικής συμπεριφοράς στη διάρκεια της εφηβεία και εξηγεί τους παράγοντες που επηρεάζουν τους νέους.
«Το φαινόμενο της ανομίας και της παραβατικότητας εμφανίζεται στην εφηβεία. Φυσικά, υπάρχει διαφορά μεταξύ του ατόμου που γνωρίζει τους κανόνες της κοινωνίας και παρεκκλίνει από αυτούς και του ατόμου που δεν είχε ποτέ επίγνωση των κοινωνικών κανόνων».
Ο ρόλος του σχολείου
«Στην εφηβεία συμβαίνουν όλα αυτά. Σε μια ηλικία που υπάρχουν οι περισσότερες αλλαγές και τροποποιείται η σωματική δύναμη, το αγόρι σε εκείνο το στάδιο της ζωής του καλείται να μάθει να την ελέγχει. Παράλληλα, ο νέος αρχίζει και βγαίνει από την οικογένεια και πρέπει να προσαρμοστεί σε ένα νέο περιβάλλον, αυτό του σχολείου», αναφέρει ο κ. Μελετιάδης.
Όπως εξηγεί ο ίδιος, σε εκείνη τη φάση της ηλικίας τα παιδιά εγκαταλείπουν σιγά σιγά το πλαίσιο της οικογένειας, το οποίο κυριαρχούσε στα πρώιμα τους χρόνια και εισέρχονται σε ένα διαφορετικό κόσμο, αυτό του σχολείου και της διάδρασης με τους φίλους. Το σχολικό περιβάλλον είναι αρμόδιο πλέον για την ανάπτυξη της κοινωνικής ταυτότητας των εφήβων, ωστόσο σύμφωνα με τον κ. Μελετιάδη, η έννοια του παιδευτικού χαρακτήρα απουσιάζει πλήρως από το σχολικό σύστημα, με αποτέλεσμα οι νέοι να μην μπορούν να προσαρμοστούν.
«Στο σχολείο κυριαρχεί κυρίως η μεταφορά της γνώσης από το ένα ‘κουτί’ σε ένα άλλο. Ο πραγματικός ρόλος του σχολείου και της εκπαίδευσης είναι πρωτίστως να βοηθά τους νέους να έρθουν σε επαφή με τη συγκίνηση, τα συναισθήματά τους και την έκφραση αυτών. Οι έφηβοι είναι ύλη, έχουν σάρκα και οστά, δεν πρέπει να μιλάμε για αυτούς σαν να είναι νομικά πρόσωπα».
Το σχολείο σήμερα, ωστόσο «ξεχνά» ότι τα άτομα που βρίσκονται μέσα στον μικρόκοσμο του αναπτύσσονται με βραδείς ρυθμούς, καθώς η σωματική ανάπτυξη δεν συμπίπτει σε καμία περίπτωση με ταυτόχρονη ψυχοσυναισθηματική ωρίμανση και τείνει να αντιμετωπίζει τους νέους σαν άτομα που έχουν δομήσει ήδη την κοινωνική τους ταυτότητα.
Η κοινωνία της αγέλης
Η παραπάνω αντιμετώπιση έχει ως αποτέλεσμα, εφόσον το σχολικό περιβάλλον αποτυγχάνει να καλλιεργήσει την κοινωνική ταυτότητα των εφήβων, τότε αυτοί να ψάχνουν τη θέση τους στην κοινωνία μέσα σε άλλους χώρους και συνήθως σε χώρους όπου λειτουργούν παραβατικά, σε αγέλες.
«Την ταυτότητα που αναζητά ο νέος θα την προσδώσουν άλλοι χώροι, έτσι στρέφεται συνήθως, είτε στην τοξικομανία, είτε προς τη βία. Κανένας άνθρωπος δεν μπορεί να μην είναι κάτι σε αυτό τον κόσμο», προσθέτει ο ψυχίατρος.
Η οπαδική βία
Όσον αφορά το επίκαιρο θέμα της οπαδικής βίας, ο κ. Μελετιάδης διευκρινίζει ότι στην αγέλη, ο κοινός τρόπος σκέψης και συμπεριφοράς που κυριαρχεί δίνει στα άτομα την έμμεση αναγνώριση που πασχίζουν να επιτύχουν.
Η βία που εκδηλώνεται δεν έχει όριο, καθώς το όριο το θέτει το συναίσθημα. Οι νεαροί, εκλείπουν συναισθήματος με αποτέλεσμα η βία να μην συγκρατείται και να λειτουργεί όπως τα ναρκωτικά στον οργανισμό των τοξικοεξαρτημένων. «Η παρόρμηση είναι πιο δυνατή από εμάς. Αν δε μάθουμε να την εκφράζουμε σε συναίσθημα και το συναίσθημα σε λέξεις, παραδείγματος χάρη όταν θυμώνουμε με κάποιον, τότε γίνεται το πέρασμα στη βία», υποστηρίζει ο κ. Μελετιάδης.
Στην περίπτωση της δολοφονίας του Άλκη αναφέρθηκε επίσης ο ψυχίατρος δηλώνοντας ότι τα συγκεκριμένα άτομα έψαχναν για έναν «αποδιοπομπαίο τράγο». Η βία προκαλεί ένα αίσθημα ανασφάλειας, έτσι τα άτομα όταν το αντιληφθούν και εφόσον δεν μπορούν να λειτουργήσουν διαφορετικά, ψάχνουν να βρουν ένα θύμα για να ξεσπάσουν. Παράλληλα, επισημαίνει για ακόμη μία φορά ότι οι ηλικίες των δραστών επιβεβαιώνουν τον κανόνα της αγέλης, αλλά ταυτόχρονα δεν έχουν καμία απολύτως σημασία αφού δεν παίζουν κανένα ρόλο στη συναισθηματική ωριμότητα του χαρακτήρα τους.
Για τον κ. Μελετιάδη το πρόβλημα της οπαδικής βίας είναι ένα συγκεκριμένο ζήτημα, υποστηρίζοντας ότι το να αναφερόμαστε μόνο σε αυτή είναι σαν κλείνουμε τα μάτια σε όλες τις άλλες μορφές βίας που υπάρχουν. «Είναι τρομακτικό λάθος να μένουμε σε ένα γεγονός, το οποίο σε αυτή την περίπτωση αποτελεί ένα ‘σύμπτωμα’ μιας γενικευμένης κατάστασης. Προφανώς και καταδικάζουμε τέτοιου είδους φαινόμενα, ωστόσο το μόνο που βλέπουμε γύρω μας είναι μια υπερπροβολή της βίας από τα Μέσα», υποστηρίζει ο ίδιος, τονίζοντας την πολυπλοκότητα του ζητήματος, αλλά και το ρόλο των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης σε όλο αυτό.