Οι έντονες βροχοπτώσεις των τελευταίων ημερών προκάλεσαν στην Θεσσαλονίκη και στους Θεσσαλονικείς ποικίλα προβλήματα και δυσκολίες. Είναι κοινοτοπία να επαναληφθεί το «μια βροχή θα μας πνίξει» γιατί όσο και αν χρησιμοποιείται ως υπερβολή περιέχει σπέρμαρα αλήθειας.
«Την ώρα που οι διάφοροι φορείς της πόλης ασχολούνται και εγγράφουν μεγάλα έργα και μακέτες πολλαπλασιαζόμενα από τα 10 στα 30 ή τα 40, σαν τα στραγάλια ενώ τα εύκολα και φτηνά έργα για τις πλημμύρες δεν πιάνουν ούτε μια γραμμή στις χιλιάδες σελίδες που καταθέτουν. Οι Θεσσαλονικείς όμως, επιβαρύνουν την καθημερινότητά τους βγάζοντας νερά από τα μαγαζιά και τα σπίτια τους, όταν τα ρέματα πλημμυρίζουν και ολόκληρες περιοχές βυθίζονται σε λάσπες και νερά. Στο τέλος κανένας δεν ασχολείται, γιατί ο κάθε ανεύθυνο -υπεύθυνος δεν ασχολείται. Το θέμα «καίει» όπως μου είπε κάποιος απ’ αυτούς», καταγγέλλει ο υποψήφιος δήμαρχος Θεσσαλονίκης Σάκης Τζακόπουλος.
Ο επικεφαλής της δημοτικής παράταξης «Ώρα Θεσσαλονίκης» εξηγεί. «Το δίκτυο όμβριων στην Θεσσαλονίκη έχει μήκος περίπου τριακόσια χιλιόμετρα (300 χλμ.), εκ των οποίων τα 86,44 χλμ. είναι τα διευθετημένα ρέματα, ενώ τα υπόλοιπα είναι αγωγοί όμβριών. Το γενικό γνώρισμα αυτού του δικτύου είναι ότι αποδέκτης είναι ο Θερμαϊκός κόλπος ή τα διευθετημένα ρέματα και η Περιφερειακή Τάφρος. Το δίκτυο όμβριων εμφανίζει ιδιαίτερη τρωτότητα κατά την εκδήλωση πλημμυρικών φαινομένων, η οποία οφείλεται στην αδυναμία παροχέτευσης του νερού προς την θάλασσα, αλλά και στις άναρχες επεμβάσεις των δήμων και στις ρυμοτομίες των οικοδομικών τετραγώνων. Είναι γνωστό ότι τον πολεοδομικό ιστό διέσχιζαν πάρα πολλά ρέματα, τα οποία σήμερα έχουν δομηθεί και με δυσκολία διακρίνονται οι ροές τους».
Ο κ. Τζακόπουλος υπογραμμίζει πως «20 χρόνια, πριν στις συσκέψεις των φορέων του Σεπτεμβρίου ως πρόεδρος του ΤΕΕ/ΤΚΜ, έβαζα πάντα προτεραιότητα στο θέμα της αντιπλημμυρικής προστασίας της πόλης μας, που χτίστηκε πάνω σε υποδομές του 1950 ή του 1930 στο κέντρο της πόλης, χωρίς καμιά μέριμνα στα πλημμυρικά φαινόμενα της αστικοποίησης, μέσα από το μπετόν και την άσφαλτο. Προτείναμε τότε ένα χωριστικό δίκτυο αποχέτευσης όμβριων δηλαδή την δημιουργία δύο δικτύων, ενός δικτύου λυμάτων και ενός δίκτυο όμβριων, προς αντικατάσταση του παντοροϊκού που σήμερα σε ποσοστό 70% δέχεται και όμβρια και λύματα, υδραυλική διευθέτηση των αστικών ρεμάτων για να λειτουργούν με τα τμήματά τους που υπογειοποιήθηκαν, να αποφασιστεί ποιος είναι υπεύθυνος φορέας της λειτουργίας και συντήρησης των ομβρίων καθώς και τον χαρακτηρισμό των 8 κόκκινων περιοχών στην πόλη για να ξεκινήσουν από εκεί τα έργα. Δυστυχώς, όμως ίδια επίκαιρα είναι και σήμερα όλα τα παραπάνω, κανένα έργο από τότε δεν έγινε και φυσικά τα ίδια σημεία πλημμυρίζουν σε κάθε έντονη δεκάλεπτη βροχή. Όσο για το ποιος είναι ο υπεύθυνος φορέας, βλέπουμε όλοι να το «στρίβουν» και να ρίχνουν την ευθύνη για το πρόβλημα η Περιφέρεια στον Δήμο και μετά και οι δυο μαζί στην ΕΥΑΘ.
Τα παραπάνω πρέπει να εκληφθούν ως προειδοποίηση και παραίνεση επιτάχυνσης των αντιπλημμυρικών υποδομών, που εκκρεμούν εδώ και πολλά χρόνια, τόσο για την θωράκιση του πολεοδομικού συγκροτήματος, όσο και των γύρω περιοχών. Και φυσικά, δεν πρέπει να αναφέρεται ότι θα λυθούν τα πάντα όταν ολοκληρωθεί το περιβόητο και πολυδιαφημισμένο master plan για την αντιπλημμυρική προστασία της Θεσσαλονίκης, που όλο γίνεται, αλλά εκκρεμεί από το 2003 !!!
Ιστορικά η αρμοδιότητα της αποχέτευσης, των όμβριων υδάτων και της αντιπλημμυρικής προστασίας της μείζονος περιοχής Θεσσαλονίκης μέχρι το 1976, ανήκε στη Νομαρχία Θεσσαλονίκης και στους κατά τόπους Δήμους του πολεοδομικού συγκροτήματος Θεσσαλονίκης. Με την ίδρυση του ΟΑΘ η αρμοδιότητα αυτή περιήλθε στον νεοσύστατο τότε Οργανισμό.
Η αρμοδιότητα αποχέτευσης όμβριων παρέμεινε στον ΟΑΘ μέχρι την συγχώνευση αυτού στην ΕΥΑΘ Α.Ε τον Ιούλιο του 2001. Με την μετοχοποίηση της ΕΥΑΘ η αρμοδιότητα της αποχέτευσης όμβριων υδάτων, μεταβιβάστηκε στο Υ.ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ, εκτός από την συντήρηση του Παντορροϊκού δικτύου και τον καθαρισμό των φρεατίων υδροσυλλογής που συνδέονται σ΄ αυτό. Με βάση τις διατάξεις του Ν.3852 /2010 (Νόμος Καλλικράτης), η αρμοδιότητα για τον σχεδιασμό, τη μελέτη, την κατασκευή και συντήρηση, αντιπλημμυρικών έργων μεταφέρεται στην Περιφέρεια Κ.Μ..
Στις περιοχές που εκτελέστηκαν έργα αναπλάσεων ή οδοποιίας από δήμους, εκεί η αρμοδιότητα μεταβιβάζεται σ’ αυτούς. Έτσι σήμερα η Νομοθεσία που αφορά το καθεστώς ιδιοκτησίας και την αρμοδιότητα του καθαρισμού /συντήρησης/ αστυνόμευσης στα ανοικτά ρέματα και δίκτυα, εμφανίζει κατά περίπτωση διαφορετική θεώρηση και ερμηνεία ανάλογα με την χρήση γης, τον πολεοδομικό χαρακτηρισμό και την υφιστάμενη λειτουργία τους ή με την δύναμη που έχει αυτός που θέλει να αποποιηθεί την ευθύνη.
Έτσι σήμερα δεν υπάρχει καταγραφή των υδατοσχαρών ανά αρμοδιότητα φορέα, δεν γίνεται καμία αξιολόγηση της κατάστασης των δικτύων σε τυχόν αναπλάσεις δρόμων ή χώρων πρασίνου ακόμη και σε περιοχές διευθετημένων ρεμάτων κατάντι και δεν σχεδιάστηκε ο γενικός κανόνας αντιπλημμυρικής προστασίας για την αστικοποιημένη περιοχή της Θεσσαλονίκης καθώς και την εξέλιξή της.
Τα σχέδια και master plan του δικτύου όμβριων δεν είναι δυνατόν να πραγματοποιηθούν εάν δεν λυθεί το «ιδιοκτησιακό» καθεστώς του δικτύου. Χωρίς την σύσταση φορέα να τα εφαρμόσει και με μεγάλη διαίρεση των αρμοδιοτήτων, χωρίς κανένα συντονισμό και χωρίς ικανή χρηματοδότηση δεν μπορούν να θωρακιστούν τα δίκτυα όμβριων, ακόμη και η απλή συντήρηση και καθαρισμός των φρεατίων υδροσυλλογής είναι άλυτη άσκηση για τους κατοίκους της πόλης.
Αυτός ο φορέας και τα έργα αντιπλημμυρικής προστασίας είναι ίσως το μεγαλύτερο έργο για την Θεσσαλονίκη του 2030.
Η παράταξη «ΩΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ» προτείνει:
1. Χωριστικό δίκτυο αποχέτευσης όμβριων.
2. Καταγραφή των υδατοσχαρών ανά αρμοδιότητα φορέα.
3. Αξιολόγηση της κατάστασης των δικτύων σε τυχόν αναπλάσεις δρόμων ή χώρων πρασίνου ακόμη και σε περιοχές διευθετημένων ρεμάτων κατάντι.
4. Σχεδιασμός του γενικού κανόνα αντιπλημμυρικής προστασίας για την αστικοποιημένη περιοχή της Θεσσαλονίκης καθώς και την εξέλιξή της.
5. Οριστική λύση για το «ιδιοκτησιακό» καθεστώς του δικτύου.
6. Ολοκλήρωση του master plan του δικτύου όμβριων και της αντιπλημμυρικής προστασίας στην Θεσσαλονίκη και νομοθετική ρύθμιση για την σύσταση φορέα που θα το εφαρμόσει και θα συγκεντρώσει την μεγάλη διαίρεση των αρμοδιοτήτων.
7. Άμεσα πρέπει να γίνει από το Υπουργείο Υποδομών, ο χαρακτηρισμός των 8 κόκκινων περιοχών που πλημμυρίζουν στην πόλη, για να ξεκινήσουν από εκεί τα έργα.
Και για όλα αυτά χρειάζεται μεράκι, γνώση του προβλήματος, πολύ δουλειά και χρηματοδότηση για τα έργα.