Ισχυρά και ανθεκτικά αναχώματα επιχειρεί να στήσει η κυβέρνηση την ώρα που η ακρίβεια φουντώνει προκαλώντας ισχυρότατους κλυδωνισμούς σε ολόκληρη την οικονομική δραστηριότητα με νοικοκυριά και επιχειρείν δέσμια των ιλιγγιωδών ανατιμήσεων.
Με τις μέχρι τώρα παρεμβάσεις - ασπρίνες (επιδοτήσεις στην ενέργεια, έκτακτα επιδόματα) να μην επιφέρουν ιδιαίτερα αποτελέσματα καθώς αν και ανακουφίζουν προσωρινά τους πολίτες δεν χτυπούν το πρόβλημα στη ρίζα του, το οικονομικό επιτελείο βγάζει από τη φαρέτρα του νέα... πυρομαχικά για να τα ρίξει στο πολεμικό πεδίο.
Απροσδόκητος σύμμαχος του οικονομικού επιτελείου είναι το μικρότερο έλλειμμα του 2021, γεγονός που «γεννά» πρόσθετο δημοσιονομικό χώρο περίπου 3 δισ. ευρώ που μπορεί να αξιοποιηθεί για νέες παρεμβάσεις στήριξης.
Πέραν αυτού, η ανοδική πορεία των εσόδων και η μικρή, μέχρι τώρα τουλάχιστον, επίδραση των ανατιμήσεων στη ζήτηση, κάτι που οφείλεται και στην τάση των πολιτών να «κινήσουν» την αγορά μετά από τον εφιάλτη των συνεχών εγκλεισμών (απόδειξη η μεγάλη έξοδος του Πάσχα), επιτρέπουν την διοχέτευση νέων πόρων όπου χρειάζεται.
Στο πλαίσιο αυτό, στην παράταση του μέτρου των επιδοτήσεων ηλεκτρικής ενέργειας για τον Μάιο και στην ενεργοποίηση ενός νέου μηχανισμού - γίγα, απορρόφησης των κραδασμών από τις μεγάλες ανατιμήσεις στην τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος από τον Ιούνιο, προσανατολίζεται η κυβέρνηση.
Τα συναρμόδια υπουργεία Οικονομικών και Ενέργειας γράφουν και σβήνουν ζυγίζοντας όλα τα ενδεχόμενα, προσπαθώντας να καταλήξουν στην ενδεδειγμένη λύση που θα βγάλει επιχειρήσεις και πολίτες από τον αέναο ενεργειακό λαβύρινθο.
Επιπλέον, η μονίμως προκλητικά βραδυπορούσα ευρωπαϊκή γραφειοκρατία των Βρυξελλών από τη στιγμή που το ζήτημα της πανάκριβης ενέργειας δεν αφορά άμεσα τον Βορρά, κρύβει το πρόβλημα κάτω από το χαλί, σφυρίζοντας... κλέφτικα και παραπέμποντας το μείζον θέμα που ταλανίζει τις κοινωνίες από Σύνοδο σε Σύνοδο. Οπότε οι προσδοκίες της κυβέρνησης από αυτό το μέτωπο είναι ισχνές.
Ας επιχειρήσουμε βήμα - βήμα να εξηγήσουμε γιατί οι τιμές έχουν φτάσει στο Θεό και ποιες δράσεις (κόστους 3-4 δισ. ευρώ) εξετάζονται για επανέλθουν σε γήινα επίπεδα. Όλες οι προτάσεις που εξετάζονται στόχο έχουν την αποσύνδεση των χονδρεμπορικών τιμών ηλεκτρικής ενέργειας από τις τιμές φυσικού αερίου. Αν επιτευχθεί αυτό, οι τιμές μπορούν να κατρακυλήσουν και οι καταναλωτές να μην ανοίγουν... με τρόμο τους λογαριασμούς.
Ο λόγος για τον οποίο τρέχουν με ταχύτητες... φωτός οι τιμές του ρεύματος, είναι το φυσικό αέριο. Έτσι, όπως λειτουργεί το χρηματιστήριο ηλεκτρικής ενέργειας, αυτός που προσφέρει την υψηλότερη τιμή ηλεκτρικής ενέργειας (και συνήθως είναι αυτός που παράγει ρεύμα με φυσικό αέριο) είναι και αυτός που καθορίζει την τιμή με την οποία θα πληρωθούν όλοι οι παραγωγοί ενέργειας. Άρα, αν βρεθεί τρόπος να μειωθεί το κόστος παραγωγής ρεύματος με φυσικό αέριο, ουσιαστικά λύνεται το πρόβλημα.
Βέβαια, η τιμή του φυσικού αερίου, διαμορφώνεται στο χρηματιστήριο του Άμστερνταμ (TTF). Σε αυτή την τιμή όμως, η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει δυνατότητα παρέμβασης. Μόνο αν ληφθεί απόφαση σε ευρωπαϊκό επίπεδο θα μπορούσε να μπει όριο (πλαφόν) αλλά προς το παρόν και προς το μέλλον δεν φαίνεται ότι η Ευρώπη είναι διατεθειμένη να παρέμβει σε μια χρηματιστηριακή αγορά. Πολλές είναι οι χώρες που ανθίστανται με πρώτη φυσικά την Γερμανία. Χωρίς παρέμβαση στην τιμή του φυσικού αερίου, είναι δεδομένο ότι όλες οι παρεμβάσεις θα αποτελούν σταγόνα στον ωκεανό.
Το στάδιο στο οποίο μπορεί να παρέμβει η κυβέρνηση είναι στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. Ένα σενάριο που έχει πέσει στο τραπέζι είναι το εξής: κάθε φορά που το κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας θα ξεπερνά ένα όριο που θα τεθεί, οι παραγωγοί αυτής της ενέργειας θα επιδοτούνται ώστε να διατηρήσουν χαμηλότερα τις τιμές. Αφού αυτοί που παράγουν ακριβότερα καθορίζουν τις τιμές για όλους, αν τους επιδοτήσεις, θα πέσει η τιμή χονδρικής του ρεύματος συνολικά. Συνεπώς θα επιδοτούνται οι παραγωγοί ενέργειας για να χτυπηθεί η γενεσιουργός αιτία της ενεργειακής κρίσης στη ρίζα της.
Μείωση της τιμής χονδρικής του ρεύματος σημαίνει και μείωση ή και εξαφάνιση της περιβόητης ρήτρας αναπροσαρμογής (που χρειάζεται νόμπελ μαθηματικών για να υπολογιστεί από τους καταναλωτές), δηλαδή του παράγοντα που έχει βάλει μπουρλότο στους προϋπολογισμούς νοικοκυριών και επιχειρήσεων.
Αν υιοθετηθεί αυτή η πρόταση, η μείωση φτάνει σε όλους και όχι μόνο στα νοικοκυριά με κύρια κατοικία και σε όσους καταναλώνουν έως 300 κιλοβατώρες τον μήνα. Όμως, λόγω του αστάθμητου παράγοντα του φυσικού αερίου κανείς δεν γνωρίζει ποιο θα είναι το δημοσιονομικό κόστος αυτής της παρέμβασης. Υπάρχει πάντοτε ο κίνδυνος να πάνε περίπατο όλοι οι στόχοι του προϋπολογισμού, καθώς η κυβέρνηση θα κληθεί να αναλάβει μία οικονομική δέσμευση χωρίς να μπορεί να προϋπολογίσει ποιο θα είναι το κόστος, κι ενώ τα μεγέθη κρέμονται από μία κλωστή.
Σαν μία... υποπαραλλαγή αυτού του σεναρίου, είναι το ενδεχόμενο να τεθεί πλαφόν στην αποζημίωση που μπορεί να λαμβάνει συμμετέχοντας στη χονδρεμπορική αγορά κάθε τεχνολογία ηλεκτροπαραγωγής, με έμφαση στις μονάδες φυσικού αερίου. Αν για τις μονάδες οποιασδήποτε τεχνολογίας το μεταβλητό κόστος ξεπερνά το πλαφόν, τότε θα επιδοτούνται για να καλυφθεί αυτή η διαφορά. Όπως είναι φυσικό, το πλαφόν για τις μονάδες αερίου θα καθορισθεί στα επίπεδα των αποζημιώσεών τους πριν από την έναρξη της κρίσης, κάτι που σημαίνει πως θα αποζημιώνονται για τη διαφορά, μέχρις ότου διολισθήσουν οι τιμές του καυσίμου.
Η εφαρμογή της παραπάνω λύσης προϋποθέτει ότι σε πρώτη φάση θα καθορισθεί το πλαφόν για κάθε τεχνολογία, με βάση τα κόστη της. Στη συνέχεια, τα κόστη θα παρακολουθούνται σε μόνιμη βάση για το πώς εξελίσσονται, ώστε να καθορισθεί αν χρειάζεται να δοθεί επιδότηση και σε ποιο ύψος.
Άλλο σενάριο που έχει πέσει στο τραπέζι αφορά και ένα μεικτό σύστημα. Δηλαδή να προχωρήσει η οριζόντια παρέμβαση για να ωφεληθούν όλοι και στην συνέχεια να παραμείνει και μετά τον Ιούνιο ενεργό ένα σύστημα επιδοτήσεων όπως αυτό που εφαρμόζεται σήμερα για να ωφεληθούν τα φτωχότερα νοικοκυριά. Όπως γίνεται αντιληπτό, και αυτή η παρέμβαση απαιτεί πρόσθετο δημοσιονομικό χώρο ο οποίος δεν είναι σίγουρο ότι θα υπάρχει.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 30.04.2022