Κάθε χρόνο, δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι ξεκινούν τη νέα χρονιά παίρνοντας μέρος σε μια πρόκληση νηφαλιότητας ενός μήνα, γνωστή ως «Στεγνός Ιανουάριος».
Το γεγονός, που έχει πάρει πια διαστάσεις θεσμού θεωρείται ευρέως ως μια προσωρινή δοκιμασία της δύναμης της θέλησης – ακολουθούμενη από μια επιστροφή στις παλιές συνήθειες κατανάλωσης αλκοόλ όταν τελειώσει ο μήνας.
Αλλά σύμφωνα με έρευνες, συχνά δεν συμβαίνει αυτό. Μελέτες δείχνουν ότι τα άτομα που συμμετέχουν στον «Στεγνό Γενάρη» και άλλες προκλήσεις νηφαλιότητας συχνά βιώνουν μόνιμα οφέλη.
Συχνά, πίνουν λιγότερο μακροπρόθεσμα και κάνουν άλλες συνεχείς αλλαγές στις συνήθειές τους στο ποτό που οδηγούν σε εντυπωσιακές βελτιώσεις στην υγεία και την ευημερία τους.
Γιατί λοιπόν ο «Στεγνός Ιανουάριος» φαίνεται να έχει διαρκές αποτέλεσμα;
Σύμφωνα με ρεπορτάζ της Washington Post, ένας μήνας νηφαλιότητας, αν και μπορεί να ακούγεται τρομακτικός, δεν είναι τόσο μεγάλος ώστε να φαίνεται αδύνατος.
Και όμως, ο χρόνος αυτός είναι αρκετός ώστε να παρέχει ευκαιρίες για τη διαμόρφωση νέων συνηθειών -όπως η απόρριψη του αλκοόλ σε κοινωνικά περιβάλλοντα, κάτι που μακροπρόθεσμα μπορεί να γίνει συνήθεια.
Εξάλλου, ένα διάλειμμα από το αλκοόλ μπορεί να προκαλέσει άμεσα οφέλη για την υγεία, όπως απώλεια βάρους, καλύτερο ύπνο και ενίσχυση της διάθεσης και των επιπέδων ενέργειας, που μπορεί να δώσει ώθηση και πάθος για τη νέα συνήθεια.
«Η εμπειρία αυτών των βελτιώσεων μπορεί να σας παρακινήσει να συνεχίσετε να πίνετε λιγότερο μακροπρόθεσμα», δήλωσε ο Richard de Visser, ψυχολόγος στην Ιατρική Σχολή Brighton and Sussex στην Αγγλία, ο οποίος έχει μελετήσει τι συμβαίνει σε άτομα που συμμετέχουν στον «Στεγνό Γενάρη».
«Γίνεται ένα ενισχυτικό μήνυμα αντί για ένα μήνυμα τιμωρίας», είπε.
«Αντί οι άνθρωποι της δημόσιας υγείας να κουνούν το δάχτυλό τους και να λένε, «Μην πίνεις, είναι κακό για σένα», οι άνθρωποι το κάνουν και λένε, «Δεν είχα συνειδητοποιήσει πόσο καλά θα ένιωθα. Η διακοπή του ποτού θα βελτιώσει τον ύπνο τους ή τη συγκέντρωσή τους ή ακόμα και τα επίπεδα ενέργειάς τους το πρωί», τονίζει ο δρ. de Visser.
Από «επικίνδυνο» σε «χαμηλού κινδύνου»
Σε μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο BMJ Open, μια ομάδα ερευνητών στο Λονδίνο και τις Ηνωμένες Πολιτείες στρατολόγησε μια ομάδα 94 υγιών ανδρών και γυναικών που ήταν πρόθυμοι να σταματήσουν το αλκοόλ για ένα μήνα. Τους συνέκριναν με μια παρόμοια ομάδα ελέγχου 47 ατόμων που συνέχισαν να πίνουν. Και οι δύο ομάδες αποτελούνταν από άτομα που έπιναν μέτρια έως πολλά ποτά, που έπιναν κατά μέσο όρο περίπου 2,5 ποτά την ημέρα.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα άτομα που εγκατέλειψαν το αλκοόλ για ένα μήνα είχαν σημαντικές βελτιώσεις στη μεταβολική τους υγεία, παρά το γεγονός ότι έκαναν ελάχιστες ή καθόλου αλλαγές στη διατροφή τους, το κάπνισμα ή τα επίπεδα άσκησης.
Κατά μέσο όρο έχασαν περίπου τεσσεράμισι κιλά, η αρτηριακή τους πίεση έπεσε και είχαν μια «δραματική» μείωση των επιπέδων αντίστασης στην ινσουλίνη, δείκτης για τον κίνδυνο διαβήτη τύπου 2.
Επίσης, παρουσίασαν απότομες μειώσεις στους αυξητικούς παράγοντες που σχετίζονται με τον καρκίνο -ένα ιδιαίτερα σημαντικό εύρημα, σημείωσαν οι ερευνητές, επειδή ακόμη και τα χαμηλά επίπεδα κατανάλωσης αλκοόλ μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο πολλών μορφών καρκίνου.
Καμία από αυτές τις βελτιώσεις δεν παρατηρήθηκε στη δεύτερη ομάδα ελέγχου. Οι ερευνητές παρακολούθησαν τους συμμετέχοντες στη μελέτη έξι έως οκτώ μήνες αργότερα για να δουν πώς τα πήγαιναν.
Η ομάδα που απείχε για ένα μήνα είχε διατηρήσει μια «σημαντική μείωση» στην κατανάλωση αλκοόλ, ενώ η ομάδα που έπινε όχι. Χρησιμοποιώντας ένα εργαλείο ελέγχου που μπορεί να εντοπίσει προβληματικές συμπεριφορές κατανάλωσης αλκοόλ, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι συνήθειες κατανάλωσης αλκοόλ της ομάδας αποχής είχαν αλλάξει από «επικίνδυνες» σε «χαμηλού κινδύνου», ενώ οι συνήθειες της άλλης ομάδας ελέγχου παρέμειναν περίπου οι ίδιες.
Εξοικονόμηση χρημάτων και καλύτερος ύπνος
Σε μια ξεχωριστή σειρά μελετών, ο δρ. De Visser και οι συνεργάτες του παρακολούθησαν χιλιάδες συμμετέχοντες του «Στεγνού Γενάρη» για να δουν αν η πρόκληση θα οδηγούσε σε μακροχρόνιες αλλαγές. Διαπίστωσαν ότι γενικά, οι άνθρωποι που συμμετείχαν στο θεσμό εξακολουθούσαν να πίνουν πολύ λιγότερο τον επόμενο Αύγουστο.
Κατά μέσο όρο, ο αριθμός των ημερών που έπιναν μειώθηκε από 4,3 ημέρες την εβδομάδα πριν από την πρόκληση σε 3,3 ημέρες την εβδομάδα ένα εξάμηνο αργότερα. Η ποσότητα που έπιναν κάθε φορά έπεφτε και μεθούσαν λιγότερο συχνά.
Πριν από τη συμμετοχή τους στην πρόκληση, μεθούσαν κατά μέσο όρο 3,4 φορές το μήνα. Αλλά τον επόμενο Αύγουστο, ο αριθμός αυτός είχε μειωθεί σε 2,1 φορές το μήνα.
Οι περισσότεροι άνθρωποι που συμμετέχουν σε προκλήσεις νηφαλιότητας επιστρέφουν στο ποτό μετά.
Πολλοί όμως εκπλήσσονται από τα οφέλη που βιώνουν κατά τον μήνα της αποχής τους. Ο δρ. de Visser και οι συνεργάτες του διαπίστωσαν ότι οι περισσότεροι από τους συμμετέχοντες που μελέτησαν ανέφεραν ότι εξοικονομούσαν χρήματα, κοιμούνταν καλύτερα, έχασαν βάρος και είχαν περισσότερη ενέργεια και καλύτερη ικανότητα συγκέντρωσης.
«Ο στόχος του 'Στεγνού Γενάρη' δεν είναι η μακροπρόθεσμη νηφαλιότητα -είναι ο μακροπρόθεσμος έλεγχος», δήλωσε ο Richard Piper, Διευθύνων Σύμβουλος της Alcohol Change UK, ενός βρετανικού μη κερδοσκοπικού οργανισμού που ξεκίνησε την πρόκληση ενός μήνα πριν από μια δεκαετία.
«Πρόκειται για την κατανόηση των υποσυνείδητων ερεθισμάτων σας, για να τα ξεπεράσετε και μάθετε πόσο καλό είναι να μην πίνετε. Σου δίνει τη δύναμη της επιλογής για τον υπόλοιπο χρόνο».
Τα tips της επιτυχίας
Δε μετριάζουν όλοι τη σχέση τους με το αλκοόλ αφού δοκιμάσουν μια πρόκληση νηφαλιότητας ενός μήνα. Στις μελέτες του, ο de Visser και οι συνεργάτες του διαπίστωσαν ότι ένα μικρό ποσοστό των ανθρώπων που συμμετέχουν στον «Στεγνό Γενάρη» (περίπου 11%) βιώνουν ένα φαινόμενο όπου καταλήγουν να καταναλώνουν περισσότερο αλκοόλ τους επόμενους μήνες.
Αυτοί τείνουν να είναι ιδιαίτερα βαρείς πότες που εξαρτώνται από το αλκοόλ. Για αυτόν τον λόγο, είναι σημαντικό οι άνθρωποι που συμμετέχουν σε αυτές τις προκλήσεις να αναγνωρίσουν ότι δεν είναι μαγική λύση για όλους όσοι θέλουν να σταματήσουν να πίνουν.
Ο ιστότοπος Rethinking Drinking έχει μια λίστα με χρήσιμα tips.
«Εάν έχετε ένα προβληματικό μοτίβο κατανάλωσης αλκοόλ, θα πρέπει να μιλήσετε με έναν επαγγελματία υγείας και να το κάνετε με κάποια υποστήριξη, ώστε να μην έχετε μια αρνητική εμπειρία που το κάνει χειρότερο», είπε ο de Visser.
Πέρυσι, 130.000 άτομα παγκοσμίως εγγράφηκαν για να συμμετάσχουν στον «Στεγνό Ιανουάριο».