Τον τελευταίο μήνα το «112» χτύπησε σαν άλλη πολεμική σειρήνα σε χιλιάδες κινητά, από τον Έβρο μέχρι την Κρήτη, ενημερώνοντας τους κατοίκους πως πρέπει άμεσα να εκκενώσουν το σπίτι, το χωριό ή την πόλη τους. Τι γίνεται, όμως, με εκείνους που εκ των πραγμάτων δε μπορούν να τρέξουν να σωθούν;
Στο λαβύρινθο της γραφειοκρατίας «χάνονται» τα άτομα με αναπηρία στην Ελλάδα αναφορικά με τις καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης και κινδύνου, αφού ένας βασικός στόχος του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τα δικαιώματα των ΑμεΑ φαίνεται πως έχει μείνει στα χαρτιά με την ημερομηνία επίτευξής του να έχει παρέλθει προ πολλού.
Ειδικότερα, στον στόχο 17 του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, με τίτλο «Προστασία και Ασφάλεια σε καταστάσεις κινδύνου και εκτάκτου ανάγκης», προβλέπεται «η διερεύνηση συνεργειών με τους Δήμους για την κατάρτιση καταλόγων με στοιχεία επικοινωνίας των ατόμων με αναπηρία που κατοικούν εντός των ορίων αρμοδιότητάς τους, με προηγούμενη ρητή συναίνεση αυτών, για τη στοχευμένη δρομολόγηση δράσεων προστασίας, λαμβάνοντας υπόψη και το είδος της αναπηρίας (κινητική αναπηρία, αναπηρία οπτική, ακουστική, ομιλίας, νοητική, γνωστική και ψυχική, μη ορατή αναπηρία ή χρόνια πάθηση, όπως αναπνευστικές διαταραχές, κατάθλιψη, διαβήτης, σχιζοφρένεια)».
Μάλιστα, αναγράφεται πως ο συγκεκριμένος στόχος θα έπρεπε να έχει επιτευχθεί εντός του 2021 και οι υπεύθυνοι φορείς για την εκπόνηση αυτής της δράσης είναι το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη και η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας.
Σήμερα αυτή η παράγραφος του Εθνικού Σχεδίου Δράσης παραμένει απλώς σε ένα χαρτί με την αυτοδιοίκηση από τη μία να πετάει το μπαλάκι των ευθυνών στα αρμόδια υπουργεία και τη Γ.Γ. Πολιτικής προστασίας από την άλλη να υποστηρίζει πως οι δήμοι έπρεπε να έχουν εκπονήσει την εν λόγω δράση.
Στη μέση της ανταλλαγής «πυρών» ευθύνης βρίσκονται φυσικά τα άτομα με αναπηρία με τον πρόεδρο της Εθνικής Συνομοσπονδίας ατόμων με αναπηρία, Ιωάννη Βαρδακαστάνη να τονίζει πως «η χώρα είναι γενικά πίσω στην πολιτική προστασία. Ειδικά σε καταστάσεις κινδύνου τα ΑμεΑ είναι τα πρώτα που ξεχνιούνται».
Το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα δικαιώματα τους υπήρξε πάνδημο αίτημα των ΑμεΑ εδώ και πολλά χρόνια. «Το συζήτησα με τον πρωθυπουργό τον Αύγουστο του 2019 σε συνάντηση που είχα μαζί του, συμφωνήθηκε εκεί και ανατέθηκε στον υπουργό Επικρατείας ο οποίος το προχώρησε. Από εκεί και πέρα το Εθνικό Σχέδιο Δράσης έχει υπεύθυνους για τις δράσεις και τις προβλέψεις του τα αρμόδια υπουργεία και τους οργανισμούς. Έτσι συμβαίνει λοιπόν και με την πρόβλεψη που αφορά τους δήμους και την πολιτική προστασία.
Οι δήμοι έχουν την υποχρέωση να συντάσσουν καταλόγους με τα στοιχεία των ευάλωτων πολιτών τους για καταστάσεις έκτακτης ανάγκης όπως φωτιές, σεισμοί, πλημμύρες κλπ. Θα ήθελα να βγει ένας δήμος της χώρας και να πει ότι το έκανε. Ότι έχει μία λίστα και ξέρει που βρίσκονται όλα τα άτομα με αναπηρία, οι ηλικιωμένοι και οι ευάλωτοι πολίτες που κατοικούν εντός των ορίων του, ότι είναι καταγεγραμμένα η διεύθυνση και τα στοιχεία επικοινωνίας τους και σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης υπάρχει σχέδιο άμεσης παρέμβασης για διάσωση. Έχω άπειρο σεβασμό για τον θεσμό της αυτοδιοίκησης αλλά παράλληλα προβληματίζομαι για το πώς οι δημοτικές αρχές αντιμετωπίζουν αυτό το θέμα», αναφέρει στη «ΜτΚ» ο κ. Βαρδακαστάνης.
Μάλιστα, ο πρόεδρος της Ε.Σ.Α.μεΑ. θέτει ένα βασικό ερώτημα: «Δεν υπάρχει ελεγκτική αρχή για τις δράσεις του Εθνικού Σχεδίου; Και αν υπάρχει τι κάνει; Γιατί αν αυτή η αρχή λέγεται περιφέρεια ή κεντρικό κράτος ή οτιδήποτε, και δεν κάνει τη δουλειά της είναι συνυπεύθυνη. Πρόκειται για μία συμπεριφορά συνένοχής του πολιτικού μας συστήματος και η οποία εκτείνεται από την αυτοδιοίκηση μέχρι το κεντρικό κράτος και ανάποδα, όπου θεσπίζουν, εξαγγέλλουν αλλά δεν υλοποιούν.»
Στο ερώτημα αυτό απαντά ο αναπληρωτής Γ.Γ. Πολιτικής Προστασίας, Γιώργος - Μάριος Καραγιάννης ο οποίος υποστηρίζει πως «δεν υπάρχει ελεγκτική αρχή παρά μόνο σε κυβερνητικό επίπεδο γιατί το Εθνικό Σχέδιο Δράσης ήταν μία πρωτοβουλία της κυβέρνησης. Δεν είναι νόμος του κράτους για να υπάρξει ελεγκτική αρχή».
Καμία οδηγία στους δήμους για την κατάρτιση καταλόγων
Πλήρη άγνοια για τη κατάρτιση αυτών των καταλόγων φαίνεται να έχει η αυτοδιοίκηση με πολλούς δήμους να υποστηρίζουν πως δεν έχουν ενημερωθεί από κάποιο υπουργείο για το πώς και πότε μπορεί να γίνει η καταγραφή των ΑμεΑ.
Συγκεκριμένα για τη Θεσσαλονίκη οι δήμοι επισημαίνουν πως έχουν εικόνα για τους κατοίκους με αναπηρία που διαμένουν εντός των ορίων τους λόγω των προγραμμάτων που τα ΑμεΑ είναι ωφελούμενα (π.χ. πρόγραμμα βοήθειας στο σπίτι). Ορισμένοι δήμοι της πόλης υποστηρίζουν πως υπάρχουν κάποιες λίστες με στοιχεία ατόμων με αναπηρία τις οποίες όμως έχει στα χέρια της η Πρόνοια ή οι κοινωνικές δομές του κάθε Δήμου ή ο ΟΠΕΚΑ.
Σε αυτό που συμφωνούν πάντως οι δήμοι είναι η έλλειψη ενημέρωσης και οδηγιών από την κυβέρνηση για τη συγκεκριμένη δράση σε αντίθεση με την δράση καταγραφής καταγραφή των δημόσιων κτηρίων για να είναι προσβάσιμα στα άτομα με αναπηρία για την οποία έλαβαν εντολή και οδηγίες για την πραγματοποιήσουν.
Από πλευράς του ο αναπληρωτής Γ.Γ. Πολιτικής Προστασίας εξηγεί πως «στα ελληνικά σχέδια της Γ.Γ. Πολιτικής Προστασίας αυτή η δράση καταγράφεται εδώ και καιρό» και πως υπάρχουν δήμοι οι οποίοι ξεκίνησαν να την υλοποιούν χωρίς να λάβουν ειδοποίηση.
Τι θα μπορούσε να γίνει;
Ο κ. Βαρδακαστάνης προτείνει μία λύση για να πραγματοποιηθεί η καταγραφή με τη βοήθεια της τεχνολογίας καθώς λέει πως «η πρόβλεψη για την ασφάλεια και την προστασία των ΑμεΑ σε περιπτώσεις κινδύνου είναι ένα πάγιο αίτημα των ανεπτυγμένων χωρών».
«Θα μπορούσαν οι δήμοι να συνεννοηθούν με το κράτος και να υπάρξει μία εφαρμογή και να καλεί τους πολίτες με αναπηρία να μπουν, να εγγραφούν και να καταχωρήσουν τα στοιχεία τους. Δεν πρόκειται για καινοτομία αλλά για μία πρακτική που είναι συνυφασμένη με ένα κράτος και μία αυτοδιοίκηση που σέβεται και θέλει να προστατεύει τους πολίτες της», καταλήγει.
* Δημοσιεύτηκε στη "ΜτΚ" στις 31.07.2022