Σε αχαρτογράφητα νερά ο ηλεκτρονικός τζόγος στη χώρα μας, καθώς αναπτύσσεται συνεχώς και ο έλεγχος είναι περιορισμένος. Η κυβέρνηση προσπαθεί να θεσπίσει ρυθμιστικό πλαίσιο, να περιορίσει τις παράνομες σελίδες και να προστατέψει τους πολίτες, με ένα νομοσχέδιο που θα επιβάλλει στις εταιρείες να διαθέτουν άδειες για διαδικτυακό στοίχημα και λοιπά τυχερά παιχνίδια. Το νομοσχέδιο έχει κατατεθεί και στη Κομισιόν και θα είναι σε διαβούλευση έως και την 1η Απριλίου. Ωστόσο, ο ηλεκτρονικός τζόγος είναι παγκόσμιο φαινόμενο, με τους χρήστες να βρίσκουν διαρκώς νέες διεξόδους και τις σελίδες με τυχερά παιχνίδια να πολλαπλασιάζονται.
Η μεγαλύτερη «παγίδα» για τον ηλεκτρονικό τζόγο είναι η εύκολη πρόσβαση από το σπίτι σε online καζίνο, όπου ο καθένας μπορεί να παίξει ανά πάσα στιγμή. Την τρέχουσα περίοδο με τα μέτρα κατά της εξάπλωσης του κορονοϊού, οι παίκτες δελεάζονται περισσότερο, καθώς περνούν περισσότερες ώρες στο σπίτι. Όμως μεγαλύτερη ανησυχία προκαλεί η διάδοση του ηλεκτρονικού τζόγου στις νεαρές ηλικίες. Από ανήλικους έως και άτομα άνω των 30 ετών, όλοι έχουν γρήγορη πρόσβαση σε σελίδες που εκτός από στοίχημα, παίζουν «φρουτάκια», ρουλέτα και πόκερ. Η αύξηση αυτή μπορεί να μην έχει καταγραφεί ακόμα με επιστημονική έρευνα, αλλά παρατηρείται από τους ειδικούς συμβούλους για την απεξάρτηση από τον τζόγο.
Όλο και περισσότεροι νέοι χτίζουν προφίλ τζογαδόρου
«Διαπιστώνουμε αύξηση στους νέους που τζογάρουν, λόγω του διαδικτύου» επιβεβαιώνει η Ελένη Βουτίκα, υπεύθυνη του ΚΕΘΕΑ Άλφα, που ασχολείται με την απεξάρτηση ατόμων από τυχερά παιχνίδια. «Οι νέοι και έφηβοι είναι εξοικειωμένοι με τα κινητά τηλέφωνα και οι… πόρτες για online τυχερά παιχνίδια ανοίγουν συνεχώς» σημειώνει η κ. Βουτίκα.
Αρχικά οι στοιχηματικές εταιρείες στο διαδίκτυο, ήταν ελκυστικές διότι πρόσφεραν στους χρήστες τη δυνατότητα να ποντάρουν ταυτόχρονα με τη μετάδοση ενός αγώνα. Όμως τα τελευταία χρόνια έδαφος κερδίζουν οι υπηρεσίες των online καζίνων. Δίνουν τη δυνατότητα στον κόσμο να μεταφέρεται από το σπίτι του, στις μεγάλες πολυτελείς αίθουσες με τα κόκκινα χαλιά, όπου ακούγεται ο ήχος από τη μπίλια της ρουλέτας και το ανακάτεμα των χαρτιών. «Όπως δημιουργούν ένα λογαριασμό στα μέσα μαζικής δικτύωσης, έτσι εύκολα μπορούν να δημιουργήσουν και ένα λογαριασμό σε στοιχηματικές εταιρείες και ιστοσελίδες με ηλεκτρονικό τζόγο. Συνήθως οι ανήλικοι για να τζογάρουν, αντί για πιστωτική κάρτα χρησιμοποιούν PayPal ή Paysafe που αγοράζουν από τα περίπτερα» αναφέρει ο Φιλήμονας Τζοβάρας, ψυχολόγος που εργάζεται στο Τμήμα Αναπτυξιολογίας στην Α’ Παιδιατρική του Ιπποκρατείου και συμμετέχει σε προγράμματα απεξάρτησης εφήβων από τον τζόγο. «Συνήθως στις ηλικίες 15 έως 20 ετών, τα παιδιά περιορίζονται, διότι παίρνουν ακόμα χρήματα από τους γονείς τους. Σε αντίθεση, κάποιος ενήλικος εργαζόμενος, μπορεί να ξοδέψει ανεξέλεγκτα τα χρήματά του μέσα από μια πλατφόρμα» σημειώνει ο ψυχολόγος, επιβεβαιώνοντας και από τη μεριά του ότι παρατηρεί μια αύξηση στους νέους που έχουν επαφή με τον τζόγο. «Τα παιδιά αυτά χτίζουν το προφίλ ενός εξαρτημένου, δεν μπορούμε να πούμε ότι είναι εθισμένοι» τονίζει ο κ. Τζοβάρας. «Η εξάρτηση έχει διάρκεια και κάποια συγκεκριμένα ποιοτικά χαρακτηριστικά. Ωστόσο οι διαδικτυακές πλατφόρμες είναι κάτι νέο που ακόμα δεν ξέρουμε πώς μπορεί να εξελιχθεί» σχολιάζει.
Το gaming μπορεί να οδηγήσει στον τζόγο
Πολλοί μπορεί να είναι οι παράγοντες που οδηγούν έναν έφηβο -αλλά και έναν ενήλικα- στον εθισμό στα τυχερά παιχνίδια. Οι ανήλικοι μπορούν να επηρεαστούν από πράγματα που στην αρχή φαίνονται αθώα. «Πολλοί μαθητές αρχίζουν να εξοικειώνονται με τον ηλεκτρονικό τζόγο μέσα από τις αγορές που κάνουν σε διαδικτυακά παιχνίδια, όπως το Fortnite» αναφέρει ο Φιλήμονας Τζοβάρας. Βέβαια, όπως λέει ο ψυχολόγος, ένα παιδί μπορεί να επηρεαστεί και από την ίδια του την οικογένεια. «Το… μικρόβιο μπορεί να μπει ακόμα και από τη στιγμή που ο γονέας παίρνει το παιδί σε πρακτορεία για να παίξει στοίχημα» σημειώνει.
«Ο τζόγος είναι πολυπαραγοντικό φαινόμενο» τονίζει η Ελένη Βουτίκα, εξηγώντας πως υπάρχουν πολλά που επηρεάζουν μια εξάρτηση. «Εξαρτάται από τα χαρακτηριστικά του κάθε ανθρώπου και την ψυχολογία του. Βέβαια επηρεάζουν και παράγοντες που σχετίζονται με την οικογένεια ή με μια κατάσταση στην κοινωνία, όπως η οικονομική κρίση». Σύμφωνα με την ίδια, την περίοδο της οικονομικής κρίσης πολύς κόσμος προσπάθησε να βρει λύσεις στα αδιέξοδά του μέσω των τυχερών παιχνιδιών. «Μπορεί κάποιος να ξεκινήσει ως κοινωνικός παίκτης αλλά μέσω των δεδομένων που υπάρχουν για τον ίδιο και την κοινωνία, να μετατραπεί σε προβληματικό παίκτη» τονίζει.
Πότε αρχίζει η ανησυχία
Σύμφωνα με τους ειδικούς, υπάρχουν κάποια σημάδια που προδίδουν όσους είναι εξαρτημένοι απ’ τον τζόγο. Όσοι... προσχωρούν στον εθισμό, αυξάνουν τη συχνότητα ενασχόλησής τους με κάποιο τυχερό παιχνίδι και σταδιακά ποντάρουν όλο και μεγαλύτερα ποσά. Συνήθως ένας που παρουσιάζει χαρακτηριστικά εθισμένου, σταματάει να εστιάζει στα χρήματα που χάνει και μιλάει μόνο για όσα κερδίζει, ακόμη και αν είναι μικροποσά. Επίσης, υπάρχουν μεταβολές και στη συμπεριφορά του, καθώς εκδηλώνει ξεσπάσματα έντονου θυμού και αγανάκτησης, ενώ αρχίζει να λέει αρκετά ψέματα.
Η υπεύθυνη του ΚΕΘΕΑ Άλφα, δεν κρύβει πως είναι δύσκολο να αποκαλυφθεί κάποιος που είναι εθισμένος στον τζόγο, όπως και να το παραδεχθεί. «Αν κάποιος είναι εξαρτημένος από ναρκωτικά φαίνεται αρχικά στην εικόνα του. Στην περίπτωση του τζόγου όμως, οι περισσότεροι είναι λειτουργικοί και δεν φαίνεται πως υπάρχει κάποιο πρόβλημα στη ζωή τους» εξηγεί. Ο κ. Τζοβάρας επισημαίνει πως οι γονείς πρέπει να ανησυχούν για το παιδί τους, όταν βλέπουν να απομονώνεται και να περιορίζεται στο σπίτι για να μπορεί να παίξει.
«Ξεκίνησα για πλάκα…»
«Δεν ήμουν τζογαδόρος» λέει στη «ΜτΚ» ο 24χρονος Θανάσης. «Ξεκίνησα για πλάκα να παίζω στο διαδίκτυο ‘φρουτάκια’ αλλά μετά κόλλησα». Ο ίδιος λέει πως άρχισε να παίζει συστηματικά, όταν κέρδισε για πρώτη φορά πολλά χρήματα. Πλέον, τζογάρει στο διαδίκτυο τουλάχιστον για 2-3 ώρες την ημέρα, ενώ έχει τύχει να κλείσει και 10 ώρες πάνω από το κινητό, βλέποντας φρουτάκια να γυρνάνε και τα χρήματά του να μειώνονται.
Για να περάσει η ώρα του ξεκίνησε να ψάχνει τα online καζίνο και ο 23χρονος Σάκης, φοιτητής στο ΑΠΘ. «Όλα ξεκινούν όταν κερδίσεις πολλά χρήματα. Όταν πήρα 500 ευρώ από τα ‘φρουτάκια’, ξεκίνησα να παίζω κάθε μέρα και πλέον έχει γίνει εθισμός». Ο 23χρονος στην αρχή επισκεπτόταν τις ιστοσελίδες μόνο για να παίξει στοίχημα, ωστόσο τώρα προσπαθεί να κερδίσει στοιχήματα για να μπορεί να παίξει «φρουτάκια». «Επιλέγω το παιχνίδι που θα παίξω, ανάλογα με τις αποδόσεις που είχα άλλες φορές. Εκτός από ‘φρουτάκια’, παίζω ρουλέτα και μπλακ τζακ» λέει.
«Το μυαλό μου είναι όλη ημέρα εκεί» ομολογεί στη «ΜτΚ» ο 30χρονος Κίμωνας. Πρώτη φορά άρχισε να παίζει τυχερά παιχνίδια στο διαδίκτυο το 2016, ωστόσο τα τελευταία δυο χρόνια ο τζόγος έχει ενσωματωθεί στην καθημερινότητά του. «Προσπαθώ να είμαι τις περισσότερες ώρες της ημέρας στο σπίτι για να μπορώ να παίξω, επειδή δεν θέλω να παίζω μπροστά σε κόσμο» αναφέρει.
Πάντως, δεν είναι λίγοι αυτοί που μπαίνουν και παίζουν τυχερά παιχνίδια -ιδιαίτερα «φρουτάκια»- ακόμα κι όταν είναι για καφέ με την παρέα τους ή στη δουλειά τους. «Κάποιοι φίλοι που με κορόιδευαν και με προέτρεπαν να σταματήσω, τελικά κόλλησαν και αυτοί. Πιστεύω είναι… μεταδοτικό! Μπαίνουν στον πειρασμό, γιατί μπορούν εύκολα να το έχουν στο κινητό τους» δηλώνει ο 24χρονος Θανάσης.
Η επίδραση του… κορονοϊού
«Μετά τα μέτρα για τον κορονοϊό, πλέον παίζω κάθε μέρα» δηλώνει ο 30χρονος Κίμωνας. Ο περιορισμός στο σπίτι, όπως ήταν αναμενόμενο, έδωσε σε πολλούς τη δυνατότητα και τον χρόνο να τζογάρουν διαδικτυακά. «Τις τελευταίες ημέρες βλέπω διαφημίσεις με τα online καζίνο που αυτοαποκαλούνται ως ασφαλή μέρη για να παίξεις, λόγω του κορονοϊού» αναφέρει ο 24χρονος Θανάσης, που ομολογεί ότι ενδίδει, καθώς έχει περισσότερο ελεύθερο χρόνο.
Από τη μεριά του ο 30χρονος τονίζει πως λόγω της αύξησης των παικτών στο διαδίκτυο, τις τελευταίες ημέρες… δεν ρεφάρει! «Πιστεύω ότι αυτό το διάστημα, οι εταιρείες εκμεταλλεύονται την κατάσταση και δεν δίνουν κέρδη στους παίκτες» υποστηρίζει.
Η… δράση σε αριθμούς
Σχεδόν όλες οι σελίδες με τυχερά παιχνίδια ζητούν τραπεζικό λογαριασμό για τις συναλλαγές. Μάλιστα ζητούν και περαιτέρω έγγραφα με ταυτοποίηση στοιχείων. Οι χρήστες βέβαια, θέλοντας να αποφύγουν τις μεγάλες καταστροφές, δεν συνδέουν πάντα πιστωτικές κάρτες αλλά παίζουν με PayPal και Paysafe.
«Μέσα μια ημέρα έχω χάσει 1.100 ευρώ, παίζοντας ‘φρουτάκια’ σε μια ιστοσελίδα» αναφέρει ο 24χρονος που μιλά στη «ΜτΚ», ενώ τα περισσότερα που έχει κερδίσει σε ένα παιχνίδι είναι 700 ευρώ. Από την άλλη, ο 23χρονος Σάκης, κάθε μήνα ξοδεύει τουλάχιστον 300 ευρώ στον ηλεκτρονικό τζόγο. Τουλάχιστον τέσσερις εταιρείες επισκέπτεται ο 30χρονος Κίμωνας, για να παίξει τυχερά παιχνίδια. Όπως οι περισσότεροι, μελετά τις αποδόσεις των εταιριών και βλέπει που δίνουν τα περισσότερα bonus. «Τα περισσότερα χρήματα που έχω κερδίσει είναι 6.000 ευρώ. Για να τα καταφέρω, έπαιζα συνεχόμενα δυο βράδια από τις 12 το βράδυ έως τις 6 το πρωί» δηλώνει ο Κίμωνας, χωρίς να σχολιάζει πόσες χιλιάδες ευρώ έχει χάσει.
Ο αυτοαποκλεισμός κρατά για λίγο
Όπως και στα φυσικά καζίνο που υπάρχει η δυνατότητα του «black list», έτσι και στα διαδικτυακά μπορεί κάποιος να αυτοαποκλειστεί. Ο Θανάσης, σε μια στιγμή αγανάκτησης, απέκλεισε τον εαυτό του από κάποιες σελίδες, αλλά σύντομα επισκέφτηκε μια άλλη. «Μπορεί κάποια στιγμή, κάτι να τους ταρακουνήσει και να προσπαθήσουν για μια μικρή αποχή. Ωστόσο μπαίνουν γρήγορα ξανά στην διαδικασία, διότι η εξάρτηση γι’ αυτούς είναι σημαντική. Άλλωστε ένας άνθρωπος που θα ήταν κοινωνικός παίκτης δεν θα προχωρούσε σε αυτοαποκλεισμό, ούτε θα προσπαθούσε να κερδίσει τα χαμένα» εξηγεί για το φαινόμενο η υπεύθυνη του ΚΕΘΕΑ Άλφα, Ελένη Βουτίκα.
«Στην αρχή, σου δίνουν κέρδη για να σε εθίσουν, ακόμα κι αν παίζεις 20 ευρώ το μήνα» υποστηρίζει ο 24χρονος για τον τρόπο που κινούνται οι εταιρείες στο διαδίκτυο. «Μπορεί να ξοδέψεις 800 ευρώ μέσα σε δυο εβδομάδες και σε μια ημέρα μέσα να κερδίσεις 1.000 ευρώ. Είναι στο χέρι σου τι θα κάνεις» σημειώνει από την πλευρά του ο Κίμωνας.
Αυξήθηκαν οι κλήσεις στο ΚΕΘΕΑ
Περισσότερες κλήσεις δέχθηκε το ΚΕΘΕΑ Άλφα το 2019, σε σύγκριση με το 2018, από άτομα που ήταν εθισμένα στον τζόγο. Συγκεκριμένα καταγράφηκαν 1.960 κλήσεις, ενώ η λίστα αναμονής για το πρόγραμμα υποστήριξης είναι αρκετά μεγάλη. Στο ΚΕΘΕΑ Άλφα, αρχικός στόχος είναι η αποχή και έπειτα η ψυχική απεξάρτηση του ατόμου μέσα από ειδικό συμβουλευτικό πρόγραμμα. «Ακόμα οι νεαροί δεν μας χτυπάνε την πόρτα, γιατί δεν μπορούν να αντιληφθούν την εξάρτησή τους, επειδή ο τζόγος δεν είναι παράνομος. Επίσης, δεν εμφανίζουν σημάδια προς τους υπόλοιπους, για να μην υπάρχει ανησυχία από τους οικείους τους» τονίζει η υπεύθυνη του προγράμματος, Ελένη Βουτίκα.
Διαδικτυακό σόου και μάζεμα στο σπίτι
Δεν είναι λίγοι που αρέσκονται απλά να βλέπουν άλλους να παίζουν. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις, δεν αναζητούν την χρηματική ανταμοιβή αλλά την αδρεναλίνη που τους προσφέρει ένα τυχερό παιχνίδι. Ο Γιάννης Μανιάτης, που εργάζεται σε ενημερωτική ιστοσελίδα για στοίχημα και online καζίνο, καθημερινά παρουσιάζει ένα διαδικτυακό σόου με τυχερά παιχνίδια. Σε ζωντανή σύνδεση παίζει «φρουτάκια» για τουλάχιστον τέσσερις ώρες την ημέρα, με τους χρήστες να τον παρακολουθούν και να συνομιλούν μαζί του. «Τους αρέσει να βλέπουν αν θα κερδίσω, πώς θα παίξω και πόσα θα μου βγάλει. Βέβαια, εκτός από τα ‘φρουτάκια’, στο live chat μιλάμε και για άλλα θέματα, ακόμα και για τον κορονοϊό» αναφέρει στη «ΜτΚ». Σύμφωνα με τον ίδιο, πρόκειται για ένα φαινόμενο που προέρχεται από το εξωτερικό και τα τελευταία έξι χρόνια αναπτύσσεται συνεχώς. «Στα live που κάνω, βλέπω να συμμετέχουν κυρίως φοιτητικές ηλικίες αλλά και άτομα άνω των 30 ετών» σχολιάζει για το κοινό του.
Επίσης, μεγάλες παρέες μαζεύονται σε σπίτια, συνδέουν το κινητό τους με την τηλεόραση και παίζουν όλοι μαζί «φρουτάκια». «Συνήθως βάζουμε όλοι χρήματα, για να έχουμε το ίδιο ενδιαφέρον. Πολλά βράδια περνάμε με αυτόν τον τρόπο διασκέδασης» αναφέρει ο Θανάσης.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 22 Μαρτίου 2020