Με την Όμικρον να καθορίζει… το μενού και τα μαγαζιά έρμαια αβεβαιότητας και οικονομικής δυσπραγίας, το μέλλον του κλάδου προδιαγράφεται θολό με τις ελπίδες επιχειρηματιών και εργαζομένων να στρέφονται στην τιθάσευση της νέας παραλλαγής. Όμικρον, περιορισμοί στο ωράριο, μουσική στη… σίγαση, βουτιά στους τζίρους πάνω από 50% και ο φόβος του κόσμου με πολλούς να νοσούν από κορονοϊό, πυκνώνουν τα σύννεφα πάνω από τα καταστήματα της πόλης.
Υπό αυτό το πρίσμα, το βλέμμα στραμμένο στον σκληρό χειμώνα που πλησιάζει απειλητικά έχουν οι επαγγελματίες της εστίασης στη Θεσσαλονίκη οι οποίοι προσπαθούν να προσαρμοστούν με κάποιον τρόπο στο συνεχώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον και στους κανόνες λειτουργίας των επιχειρήσεων που αλλάζουν συνεχώς, οδηγώντας τους σε νευρική κρίση.
Με τις γιορτές να δίνουν κάποιες ανάσες αλλά να περνάνε γρήγορα και να μην αλλάζουν δραματικά το σκηνικό την ώρα που ο κλάδος ζούσε με την αγωνία των περιορισμών που ανακοινώνονταν και άλλαζαν από τη μία μέρα στην άλλη, η «ομηρία» της εστίασης από την πανδημία θα αργήσει να έχει αίσιο τέλος.
Για αισθητά μειωμένη κίνηση κάνουν λόγο οι άνθρωποι της εστίασης που πλέον όπως λένε δουλεύουν μόνο Σάββατο όλη μέρα και την Παρασκευή και την Κυριακή τα μεσημέρια. Πολλά μαγαζιά κρέμονται από μία κλωστή, καλούμενα να ανταπεξέλθουν σε έναν… βαρύ και ασήκωτο χειμώνα που θα παλέψουν για να σταθούν όρθιοι.
Πάνω από 240 μαγαζιά σε μόνιμο lockdown
Οι επιχειρήσεις δοκιμάζουν τα όριά τους για μία ακόμα φορά καθώς η δυνητική τους πελατεία λιγοστεύει επικίνδυνα με τους επιχειρηματίες να ζητούν επιτακτικά αντίμετρα στήριξης για να βγάλει ο κλάδος τον παρατεταμένο χειμώνα που έρχεται με άγριες διαθέσεις. Σε αυτό το δυστοπικό σκηνικό, 244 μαγαζιά στην πόλη έχουν βάλει λουκέτο από την αρχή του πανδημικού εφιάλτη, το 2020.
Η εστίαση, ένας από τους πλέον ταλαιπωρημένους κλάδους από την κορονοκρίση βοηθούντος και του τουρισμού που διέγραψε ανέλπιστα θετική πορεία, μπορεί να πήρε σημαντικές ανάσες μετά την επαναλειτουργία των επιχειρήσεων τον Μάιο του 2021 καλύπτοντας τρύπες αλλά η διαρκής αβεβαιότητα που επανήλθε δριμύτερη από τον περασμένο Σεπτέμβριο βάζει τους επιχειρηματίες της Θεσσαλονίκης στα σχοινιά, ξανά.
Μπορεί για μεγάλο διάστημα ο καιρός να ήταν σύμμαχος επιτρέποντας τη χρήση των εξωτερικών χώρων αλλά η νέα επώδυνη πραγματικότητα που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι επαγγελματίες της εστίασης στην πόλη την ώρα που οι καιρικές συνθήκες κλείνουν τον κόσμο μέσα, καθιστούν αναπόφευκτη την χρήση των εσωτερικών χώρων, κλείνοντας ερμητικά τις πόρτες καφέ και εστιατορίων για τους ανεμβολίαστους πολίτες, προβληματίζει. Οι μαγαζάτορες φοβούνται πως έρχεται τσουνάμι λουκέτων από τα νέα μέτρα καθώς τα έξοδα τρέχουν με την συνέχιση της λειτουργίας πολλών καταστημάτων να κρίνεται μη βιώσιμη και τα λουκέτα να πέφτουν βροχή.
Την ίδια στιγμή, πέρα από τις επιχειρήσεις του κλάδου που έχουν κλείσει οριστικά μην αντέχοντας τα αλλεπάλληλα lockdown, μεγάλος αριθμός βρίσκεται στην κόψη του ξυραφιού μένοντας στη ζωή με την τεχνητή αναπνοή των κρατικών μέτρων στήριξης. Πρόκειται για μαγαζιά τόσο στο κέντρο της πόλης όσο και σε περιοχές περιφερειακά, όπου το πρόβλημα είναι πιο οξύ με τον κλοιό να σφίγγει όλο και περισσότερο.
«Η κατάσταση είναι εφιαλτική. Ο τζίρος των καταστημάτων εστίασης έχει σημειώσει βουτιά ακόμα και πάνω από 50%», υποστηρίζει ο Πρόεδρος του Συλλόγου Εστιατόρων-Ψητοπωλών και Καφέ Μπαρ Νομού Θεσσαλονίκης, Γιάννης Φιλοκώστας.
«Το άτυπο lockdown συνεχίζεται, πρέπει να παρθούν και αντίμετρα στήριξης για τον περιορισμό του ωραρίου, για πολλά μαγαζιά αν δεν γίνει αυτό το λουκέτο θα είναι οριστικό, δεν θα μπορούν να ανταπεξέλθουν», σημειώνει.
«Με τις αυξήσεις στην ενέργεια και στις πρώτες ύλες πολλές επιχειρήσεις δυσκολεύονται να τα βγάλουν πέρα, αν δεν στηριχτούν τα πράγματα θα είναι πολύ δύσκολα, ένας ολόκληρος κλάδος για μία ακόμα φορά πλήττεται πολλαπλώς», καταλήγει. Μία από τις πλέον δύσκολες περιόδους διανύει ο κλάδος της εστίασης που ευελπιστούσε κατά την περίοδο των γιορτών να πάρει ανάσες οικονομικής επιβίωσης, με τα χρέη να συσσωρεύονται, τους τζίρους να βρίσκονται σε ύφεση και τα λουκέτα για πολλές επιχειρήσεις, να είναι η αναπόφευκτη κατάληξη. Τα δύο χρόνια της πανδημίας, με τα περιοριστικά μέτρα και τα αυστηρά πρωτόκολλα, τα lockdown και το φόβο μετάδοσης του κορονοϊού, έχουν κυριολεκτικά γονατίσει τον κλάδο που τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα, με την έκρηξη του τουρισμού, γνώρισε άνθηση και ανάπτυξη. Από την αρχή της φετινής περιόδου, η πτώση του τζίρου, πανελλαδικά, εκτιμάται πως αγγίζει το 40% -50% ενώ στη Θεσσαλονίκη ξεπερνά το 60%. Η οικονομική δυσπραγία και στενότητα είναι πλέον καθημερινό βίωμα για τους επιχειρηματίες του κλάδου, που βλέπουν τα χρέη, συσσωρευμένα ακόμα από την περίοδο της οικονομικής κρίσης, να διογκώνονται, τα λειτουργικά κόστη να αυξάνονται και η αναγκαστική μείωση δραστηριοτήτων και προσωπικού να είναι η μόνη διέξοδος για την επιβίωση.
Βαρύς ο... κορονολογαριασμός
Ο τζίρος των πολύ μικρών επιχειρήσεων εστίασης με λιγότερους από 9 εργαζομένους στην περιφέρεια Αττικής (πλην Πειραιώς, Δυτικής Αττικής και Λαυρίου) μειώθηκε κατά 537,5 εκατ. ευρώ το 2020, ενώ αναμένεται ότι θα συρρικνωθεί και για 2021 κατά 76,2 εκατ. ευρώ σε σχέση με πέρυσι.
Σύμφωνα με σχετική έκθεση του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών σε συνεργασία με την ICAP, η ποσοστιαία μεταβολή πωλήσεων το 2020 έναντι του 2019 ανήλθε σε -42,7%, ενώ για το 2021 προβλέπεται μικρότερη μείωση κατά 10,6% έναντι του 2020.
Η μείωση τζίρου των πολύ μικρών επιχειρήσεων εστίασης το 2020 προκάλεσε εκτιμώμενη μείωση του εισοδήματος των εργαζομένων στην εστίαση κατά 139,9 εκατ. ευρώ. Η απασχόληση στην εστίαση βάσει της σχετικής έρευνας, μειώθηκε κατά 0,9% το 2020, ενώ η πρόβλεψη για το 2021 υπολογίζει αύξηση 3,5%. Συνολικά υπολογίζεται ότι η μείωση των θέσεων εργασίας στην εστίαση επηρέασε και άλλους κλάδους, οδηγώντας σε συνολική μείωση 20,4 χιλ. εργαζομένων.
Επιμέρους στοιχεία επιχειρήσεων εστίασης για το 2020:
- Περίπου το 50% περίπου βρισκόταν σε αναστολή λειτουργίας
- Το 21,2% βρισκόταν χωρίς αναστολή λειτουργίας με ένταξη σε πλαίσιο στήριξης
- Το 63,5% εντάχθηκε σε κάποιο χρηματοδοτικό μέτρο στήριξης με τα εργασιακά να είναι η κατηγορία μέτρων στήριξης με το σημαντικότερο μερίδιο. Ακολουθούν οι εγγυήσεις, ενώ τα δανειακά και τα φορολογικά καλύπτουν μικρότερα μερίδια.
- Η πλειοψηφία δήλωσε ότι τα μέτρα στήριξης ήταν ανεπαρκή, ενώ το 29% κρίνει ότι μέτρα επαρκούν αλλά σε μικρό βαθμό.
Προβλήματα και ανησυχίες της εστίασης
Τα βασικά προβλήματα και οι ανησυχίες των επιχειρήσεων σχετικά με την αγορά και τους καταναλωτές που καταγράφηκαν στην έρευνα προς τις επιχειρήσεις εστίασης είναι:
- Η αβεβαιότητα
- Ο διχασμός με τους εμβολιασμένους και τους ανεμβολίαστους
- Το χαμηλό ποσοστό εμβολιασμού στους πολίτες
- Η μείωση πελατών λόγου του φόβου της πανδημίας
- Η μειωμένη ρευστότητα στην αγορά
- Το υψηλό ποσοστό ανεμβολίαστων πελατών με κίνδυνο την απώλεια όλου του τζίρου
- Η αστάθεια στην αγορά και κακή ψυχολογία
- Η απασχόληση των εργαζομένων με τηλεργασία
- Η κατάσταση του lockdown και τα πιστοποιητικά εμβολιασμού η νόσησης
- Η καθυστέρηση της ανάκαμψης στην καταναλωτική κίνηση
- Η τηλεργασία και η αναστολή εργασίας οδήγησε σε μείωση της κατανάλωσης στον χώρο εργασίας
- Η απαγόρευση εισόδου σε ανεμβολίαστους
- Ο έλεγχος των πελατών κατά την είσοδο στα καταστήματα
- Η καθημερινότητα με την εφαρμογή νέων μέτρων
- Τα προβλήματα και οι ανησυχίες σχετικά με τις ίδιες τις επιχειρήσεις είναι:
- Η έλλειψη ρευστότητας και ο μειωμένος τζίρος
- Η απουσία περαιτέρω κινήτρων επειδή η υπάρχουσα χρηματοδότηση δεν είναι επαρκής
- Η δυσκολία διατήρησης του προσωπικού
- Η αβεβαιότητα λόγω κορονοϊού, τα υψηλά ενοίκια και η δυσκολία αδειοδότησης της εστίασης
- Η αβεβαιότητα για το άμεσο μέλλον
- Η απουσία στήριξης από ΕΣΠΑ και τράπεζες και η δυσκολία πρόσβασης σε χρηματοδότηση
- Η αύξηση κόστους πρώτων υλών
- Η πορεία της αγοραστικής δύναμης του κόσμου
- Η επισφάλεια όσον αφορά τα εργασιακά. O κορονοϊός επηρέασε πολύ τη λειτουργία και κατ’ επέκταση τη βιωσιμότητα της επιχείρησης
- Το κράτος δεν είναι φιλικό με τις μικρές επιχειρήσεις όσον αφορά τα ασφαλιστικά και τα φορολογικά
- Ο υψηλός ανταγωνισμός από την είσοδο στην αγορά πολλών νέων επιχειρήσεων εστίασης
- Η αύξηση των λειτουργικών δαπανών και τα επιπλέον χρέη που δημιουργήθηκαν τα τελευταία 2 χρόνια
- Το νομοθετικό πλαίσιο του κράτους για τις επιχειρήσεις
- Το φορολογικό πλαίσιο για νέες επενδύσεις
- Τα νέα μέτρα για τον κορονοϊό για εμβολιασμένους και ανεμβολίαστους στις επισιτιστικές επιχειρήσεις
Μέτρα
Από την έρευνα στις επιχειρήσεις εστίασης καταγράφηκαν διάφορα επιθυμητά μέτρα στήριξης, όπως η μείωση του ΦΠΑ εστίασης που προτείνεται από μεγάλο ποσοστό, ενώ σημαντικά μέτρα στήριξης είναι η μείωση της φορολογίας, η επέκταση της επιδότησης ενοικίου και η επιδότηση των ασφαλιστικών εισφορών. Πολλοί ζητούν επίσης επιδότηση του κόστους ενέργειας, μείωση των δημοτικών τελών, διαχείριση του κορονοϊού και ελαστικοποίηση των μέτρων, αναβάθμιση της περιοχής, αναθεώρηση της επιστρεπτέας προκαταβολής.
Πάνω από 20.000 επιχειρήσεις πήραν ανάσες ρευστότητας
Δημοσιεύθηκε η 11η τροποποίηση της απόφασης ένταξης αιτήσεων χρηματοδότησης στο πλαίσιο της δράσης «Επιδότηση Κεφαλαίου Κίνησης σε Επιχειρήσεις Εστίασης για Προμήθεια Πρώτων Υλών - ΕΠΑΝΕΚΚΙΝΗΣΗ ΕΣΤΙΑΣΗΣ». Η τροποποίηση αφορά στη συμπληρωματική ένταξη 1.122 αιτήσεων χρηματοδότησης, συνολικής δημόσιας δαπάνης 11.551.378,35 ευρώ, εκ των οποίων:
α) 1.116 αιτήσεις χρηματοδότησης, με επιλέξιμη δημόσια δαπάνη 10.951.378,35 ευρώ, αφορούν σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις, ενώ
β) οι 6 αιτήσεις χρηματοδότησης, συνολικής δημόσιας δαπάνης 600.000 ευρώ αφορούν σε μεγάλες επιχειρήσεις.
Με την τροποποίηση, τα συνολικά ενταγμένα έργα στη δράση (οι επιχειρήσεις που πήραν ζεστό χρήμα) ανέρχονται σε 23.702 και η συνολική δημόσια δαπάνη διαμορφώνεται σε 224.793.408,35 ευρώ. Η Δράση χρηματοδοτείται στο πλαίσιο της απόκρισης της ΕΕ στην πανδημία COVID-19.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 16 Ιανουαρίου 2022