Ο μεγαλύτερος οργανισμός μουσείων της Ελλάδας, αλλιώς το υπέρ-μουσείο που συνενώνει στους κόλπους του τέσσερα μουσεία της Θεσσαλονίκης και ένα της Αθήνας (MOMus - Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης - Συλλογή Κωστάκη, MOMus - Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης - Συλλογές Μακεδονικού Μουσείου, MOMus - Μουσείο Φωτογραφίας , MOMus - Κέντρο Πειραματικών Τεχνών και MOMus - Μουσείο Άλεξ Μυλωνά) είναι ένας νέος δραστήριος φορέας σε πλήρη εξέλιξη.
Ωστόσο, ένα μικρό σύννεφο προέκυψε στη λειτουργία του: ο οργανισμός μένει χωρίς διοικητικό συμβούλιο εδώ και ενάμισι μήνα, γεγονός που δημιουργεί αρκετά προβλήματα στη λειτουργία του, τα οποία αναμένεται να πολλαπλασιαστούν αν αυτή η κατάσταση συνεχιστεί.
Η θητεία του δ.σ. του MOMus έληξε την Κυριακή 6 Μαρτίου του 2022 με την τελευταία συνεδρίαση των μελών του να πραγματοποιείται την Παρασκευή 4 Μαρτίου. Έκτοτε, αν και από τα Χριστούγεννα είχε ζητηθεί από τους φορείς που ορίζουν εκπροσώπους σε αυτό να κινητοποιηθούν έτσι ώστε να μην υπάρξουν καθυστερήσεις, δεν έχει ανακοινωθεί ακόμη από το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού το νέο σχήμα του.
Με βάση το νόμο που θεσπίστηκε το διοικητικό συμβούλιο του Μητροπολιτικού Οργανισμού Μουσείων Εικαστικών Τεχνών Θεσσαλονίκης MOMus αποτελεί το ανώτατο όργανο διοίκησης του Οργανισμού και φέρει το τεκμήριο της αρμοδιότητας για κάθε απόφαση που αφορά τη λειτουργία του, η οποία δεν εμπίπτει ρητώς στην αρμοδιότητα άλλου συλλογικού ή μονοπρόσωπου οργάνου, που είναι ο γενικός διευθυντής και οι επιμέρους διευθυντές. Το δ.σ. είναι εννεαμελές και τα μέλη του διορίζονται με απόφαση του υπουργού Πολιτισμού, που δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Η θητεία των μελών είναι τριετής και μπορεί να ανανεώνεται. Ο πρόεδρος, ο αντιπρόεδρος και δύο μέλη επιλέγονται από τον ΥΠΠΟ, δύο από τα μέλη υποδεικνύονται από το δ.σ. του κοινωφελούς ιδρύματος «Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης», ένα από τον Έφορο του Μουσείου Φωτογραφίας, ενώ ως τακτικά μέλη συμμετέχουν ο εκάστοτε πρόεδρος της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης ή ο εκπρόσωπος που αυτός ορίζει και εκπρόσωπος του δήμου Θεσσαλονίκης που υποδεικνύεται από τον δήμαρχο.
Ένα ολόκληρο σύστημα παραλύει
Με τη λήξη της θητείας του δ.σ. έπαψε εκ των πραγμάτων και κάθε νόμιμη εξουσία του. Σε πολύ πρακτικό επίπεδο δηλαδή αυτό σημαίνει ότι οποιαδήποτε συναλλαγή αφορά το μουσείο και απαιτεί την υπογραφή του νομίμου εκπροσώπου δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί.
Για παράδειγμα, αν χρειαστεί να μεταφερθούν ποσά από το αποθεματικό κεφάλαιο που διαθέτει ο Οργανισμός στην Τράπεζα της Ελλάδος προς άλλες τράπεζες αυτό είναι ανέφικτο, αφού είναι αδύνατο να υπογραφεί το σχετικό έγγραφο από τη στιγμή που δεν υπάρχει πρόεδρος. Ομοίως, και στην περίπτωση που το μουσείο προτίθεται να παρουσιάσει μια έκθεση, πρέπει να οριστεί ο ανάδοχος, πράγμα που δεν μπορεί να αποφασιστεί και να υλοποιηθεί από τη στιγμή που δεν υπάρχουν πρόεδρος και δ.σ.
Έτσι, ένα ολόκληρο σύστημα παραλύει. Οι τρέχουσες οικονομικές υποχρεώσεις που συνδέονται είτε με μισθολογικά είτε με διάφορες καταβολές σε προμηθευτές, είτε με την ενεργοποίηση ή την υλοποίηση χρηματοδοτούμενων προγραμμάτων κωλυσιεργούν. Επίσης, τα μεγάλου οικονομικού ύψους ευρωπαϊκά προγράμματα που «τρέχουν» και τα οποία κατά φάσεις χρειάζονται είτε απόφαση του δ.σ., είτε υπογραφή προέδρου, δεν είναι δυνατόν, όπως είναι ευνόητο, να προχωρήσουν με αποτέλεσμα να κινδυνεύουν να χαθούν.
Στο ίδιο μήκος κύματος, για θέματα άλλων συναλλαγών που έχει ήδη αποφασίσει το δ.σ. όπως προσλήψεις, ανάθεση υπηρεσιών ή συμμετοχή σε προγράμματα, δημιουργούνται επιπλέον ζητήματα αφού για όλα αυτά απαιτείται η τελική υπογραφή του δ.σ.
Οι διαγωνισμοί για τους τρεις επικεφαλής των μουσείων
Το πιο σοβαρό από τα προβλήματα όμως που δημιουργεί η απουσία ανώτατου οργάνου φαίνεται να είναι οι εκκρεμότητες που έχουν δημιουργηθεί σε σχέση με τους διαγωνισμούς για τους τρεις επικεφαλής των μουσείων MOMus - Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης- Συλλογή Κωστάκη, MOMus - Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και MOMus - Κέντρο Πειραματικών Τεχνών, οι οποίοι έχουν προκηρυχθεί εδώ και αρκετό καιρό, ενώ η διαδικασία επιλογής έχει προχωρήσει αρκετά. Δεδομένου ότι οι τελικές συνεντεύξεις πραγματοποιούνται ενώπιον του διοικητικού συμβουλίου είναι κατανοητό πως προς το παρόν παγώνει η διαδικασία επιλογής. Τα δε τρία μουσεία λειτουργούν με παράταση της θητείας των ισάριθμων αναπληρωτών διευθυντριών τους.
Μέχρι τουλάχιστον την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές δεν είχε ανακοινωθεί κάτι για το νέο διοικητικό συμβούλιο. Στην Ελλάδα που είναι χώρα της γραφειοκρατίας και της κωλυσιεργίας έχει παρατηρηθεί πολύ συχνά στο παρελθόν το φαινόμενο θέματα επικεφαλής οργανισμών να χρονίζουν και να καθυστερούν αρκετά με αποτέλεσμα να προκαλούνται εντέλει ανεπανόρθωτα προβλήματα. Ιδίως στην περίπτωση αυτή το θέμα της επιλογής των διευθυντών είναι πολύ στενάχωρο και θα έπρεπε ήδη να έχει τραβήξει τον δρόμο του, ενώ εάν η καθυστέρηση της τοποθέτησης νέου δ.σ. παραταθεί κι άλλο θα υπάρχουν ζημιές και με τα προγράμματα, που είναι πολύτιμα ευρύτερα στους πολιτιστικούς οργανισμούς, όπου παρατηρείται η γνωστή ένδεια οικονομικών πόρων.
Έτσι, οι ελπίδες εναποτίθενται στην ηγεσία του νυν υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, που είναι γνωστό πως έχει δείξει από την αρχή της θητείας της και την ευαισθησία της και την υποστήριξή της στο MOMus. Ευελπιστούμε πως και αυτή τη φορά θα λειτουργήσει με ταχύτητα έτσι ώστε κάτι τέτοιο να αποφευχθεί και να συνεχιστεί η ομαλή ροή ενός από τους πιο επιτυχημένους πολιτιστικούς οργανισμούς της Βόρειας Ελλάδας και ευρύτερα της χώρας μας.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 30.04.2022