Η Καθαρά Δευτέρα έρχεται και όπως κάθε χρόνο σηματοδοτεί το ξεκίνημα της η Σαρακοστής, δηλαδή της μεγάλης νηστείας για την Ορθόδοξη Εκκλησία, ενώ ταυτόχρονα σημαίνει το τέλος των Αποκριών.
Η Καθαρά Δευτέρα ονομάστηκε έτσι γιατί οι Χριστιανοί «καθαρίζονται» πνευματικά και σωματικά. Είναι μέρα νηστείας αλλά και μέρα αργίας για τους Χριστιανούς. Και φυσικά έχει τα μυστικά της, όπως τα εξηγεί το armyvoice.gr.
Τα νηστήσιμα της Σαρακοστής
Τα σαρακοστιανά γεμίζουν το τραπέζι της Καθαράς Δευτέρας και μικροί και μεγάλοι απολαμβάνουν νηστίσιμες λιχουδιές. Σύμφωνα με τα χριστιανικά ήθη και έθιμα, οι γυναίκες την Καθαρά Δευτέρα δεν πρέπει να αφιερώσουν πολύ χρόνο στην κουζίνα.
Για τον λόγο αυτό δεν μαγειρεύουν, σερβίρουν ωμές τροφές (όπως ελιές και τουρσί) και δεν χρησιμοποιούν μαγιά στο ψωμί, ώστε να μην χρειαστεί να περιμένουν να φουσκώσει. Αντί του ψωμιού, σταθερή θέση στο τραπέζι έχει η λαγάνα, η οποία παρασκευάζεται με τα «άζυμα», δηλαδή χωρίς προζύμι.
Στα βασικά φαγητά της Καθαράς Δευτέρας είναι: χταποδάκι, καλαμαράκια, μύδια και γαρίδες, μια μεγάλη ποικιλία λαχανικών τουρσί, ειδικά μικρές πράσινες πιπεριές, καρότα και κουνουπίδι, ελιές και σαλάτες, που φαίνεται να έχουν δημιουργηθεί ειδικά για το μοναδικό ψωμί της ημέρας, τη λαγάνα.
Οι σαλάτες είναι φυσικά και αυτές νηστίσιμες, όπως η ταραμοσαλάτα που είναι φτιαγμένη από αυγά ψαριού. Όσο για επιδόρπιο, νηστίσιμος χαλβάς και κουλουράκια
Γιατί τρώμε λαγάνα την Καθαρά Δευτέρα
Οι πιστοί, την Καθαρά Δευτέρα τρέφονται με λαγάνα εις ανάμνηση της βοήθειας που προσέφερε ο Θεός στους Ισραηλίτες με τα «άζυμα» και τους οδήγησε στη Έξοδο από την Αίγυπτο.
Τρώμε λαγάνα την Καθαρά Δευτέρα, επειδή η παρασκευή της είναι ίδια με τα άζυμα (δηλαδή χωρίς προζύμι) και με αυτό τον τρόπο αρχίζει η νηστεία των τροφών.
Δείτε μια συνταγή για σπιτική λαγάνα, όπως μας αρέσει, και καλύτερη από αυτή του φούρνου! Συνδυάστε τη με ταραμοσαλάτα, ελιές ή βουτήξτε τη μπουκιά σας σε αγνό ελαιόλαδο.
Ο ταραμάς
Ταραμάς είναι η λέξη που χρησιμοποιούν οι Έλληνες αναφερόμενοι στους κόκκους από ερυθρό χαβιάρι (αυγά) που βγαίνει από τον μπακαλιάρο ή τον κυπρίνο και το οποίο-όπως και τα ξαδέλφια του, το μαύρο χαβιάρι και το αυγοτάραχο του τόνου – θεωρείται ένα από τα εκλεκτότερα είδη αυγοτάραχου.
Στο εμπόριο διατίθενται δύο είδη ταραμά. Ο λευκός και αυτός με το βαθύ ρόδινο χρώμα. Ο λευκός ταραμάς θεωρείται ποιοτικά ανώτερος.
Ο ροδόχρους έκανε για πρώτη φορά την εμφάνισή του στην αγορά στη δεκαετία του 1950, κυρίως λόγω ενός εμπορικού τεχνάσματος , καθώς οι παραγωγοί πίστευαν, κατά κάποιο τρόπο, ότι ένα έδεσμα με χρώμα ήταν πιο ελκυστικό από τα άγευστα λευκά παρασκευάσματα.
Με λίγα λόγια, άρχισαν να προσθέτουν χρωστικές ουσίες. Η επιτυχία θα πρέπει να ήταν αστραπιαία αφού, έκτοτε, ο ροδόχρους είναι και ο πιο κοινός ταραμάς.
Γιατί τρώμε χαλβά
Ο χαλβάς στη μορφή που τον συναντάμε σε όλα τα Βαλκάνια και την Τουρκία είναι ένα αρκετά απλό γλυκό. Η πιο κοινή παρασκευή του προϋποθέτει ψήσιμο σιμιγδαλιού και το ζαχαρώνουν είτε με μέλι είτε με “πετιμέζι” σιρόπι από μούστο σταφυλιού.
Για τους Έλληνες ο χαλβάς αποτελεί ένα από τα σαρακοστιανά γλυκά. Πιο συγκεκριμένα, η εκδοχή του χαλβά που παρασκευάζεται με ταχίνι και πωλείται σε μορφή κυλίνδρου η παραλληλεπιπέδου. Το είδος αυτό του χαλβά ονομάζεται Μακεδονικός Χαλβάς.
Παρά του ότι ο χαλβάς συναντάται σε ολόκληρη την Ελλάδα, φαίνεται ότι η καταγωγή του χαλβά είναι τουρκικά.
Εορτασμός στην ύπαιθρο
Ο εορτασμός της Καθαράς Δευτέρας έχει τις ρίζες του στα βυζαντινά χρόνια όπου ονομαζόταν Απόδοση– Απόθεση και τελούταν με συνοδευτικά δρώμενα. Ύμνοι σώζονται μέχρι τις μέρες μας όπως το « Ίδε το έαρ το καλόν πάλιν επανατέλει φέρον υγείαν και χαρά και την ευημερίαν».
Το έθιμο του χαρταετού είναι μεταγενέστερο, δανεισμένο από την Ανατολή (κυρίως την Κίνα όπου η πρώτη κατασκευή χαρταετού χρονολογείται το 1000πΧ.. Κάθε τόπος στην Ελλάδα έχει τις δικές του ιδιομορφίες σχετικά με τα έθιμα της Καθαράς Δευτέρας.
Σε ορισμένες περιοχές οι νοικοκυρές καθαρίζουν τις κατσαρόλες και τα χάλκινα σκεύη με σταχτόνερο για να αστράψουν και βάφουν λευκά τα πεζοδρόμια και τις ταράτσες.
Στη Βόνιτσα υπάρχει το έθιμο του «αχυρένιου Γληγοράκη», στη Βιστωνίδα το έθιμο των «Μουτζούριδων», στη Θήβα ο «Βλάχικος γάμος», στα Μεστά της Χίου «το έθιμο του Αγά» και πολλά άλλα ανά την Ελλάδα.
Τα κούλουμα, όπως ονομάζεται η έξοδος στη φύση και το πέταγμα του αετού, είναι μια καλή ευκαιρία μάζωξης της οικογένειας και των αγαπημένων ανθρώπων γύρω από το σαρακοστιανό τραπέζι αλλά και σε ατομικό επίπεδο, το έναυσμα μιας προσπάθειας αποτοξίνωσης του σώματος και συνάμα, ανάτασης και κάθαρσης της Ψυχής. Καλά Κούλουμα!
Ανήμερα της Καθαράς Δευτέρας η εκκλησία θυμάται την έξοδο των Προπατόρων, Αδάμ και Εύας από τον παράδεισο, εξαιτίας της ανυπακοής τους, χάνοντας ότι τους χαρίστηκε απλόχερα, ακόμα και τη σχέση με το Θεό. Οι πόρτες του παράδεισου έκλεισαν πίσω τους.
Γλυκύτατοι ύμνοι ηχούν στις εκκλησιές μας όλη την περίοδο του Τριωδίου και κυρίως την Καθαρά Δευτέρα, εξιστορώντας την έξοδο και τις συνέπειές της. Έτσι λοιπόν κι εμείς λαχταρώντας την επιστροφή στον παράδεισο βγαίνουμε στην εξοχή, πετάμε χαρταετό κι ερχόμαστε κοντά στη φύση.
Γιατί πετάμε χαρταετό την Καθαρά Δευτέρα
Την Καθαρά Δευτέρα πετάμε τον χαρταετό σαν το πέταγμα της ψυχής μας στους Ουρανούς, για να φθάσουμε το Θεό. Το σώμα του χαρταετού και η ουρά, συμβολίζουν αντίστοιχα το σώμα και την ψυχή του ανθρώπου και για να πετάξει ψηλά πρέπει να υπάρξει ισορροπία μεταξύ τους.