Τα διόδια «Θεσσαλονίκης», όπως είναι η επίσημη ονομασία τους, ξεκίνησαν να λειτουργούν την Τετάρτη στο Ωραιόκαστρο, αποτελώντας τον πρώτο από τους νέους σταθμούς που τίθεται σε λειτουργία στην Εγνατία Οδό. Στο προσεχές διάστημα αναμένεται να ανοίξουν δυο νέοι μετωπικοί σταθμοί στον οδικό άξονα, ενώ το νέο έτος την εμφάνισή τους θα κάνουν και τα πλευρικά διόδια, 43 συνολικά στον αριθμό.
Μέσα στο 2020 θα αρχίσουν και οι τεχνικές εργασίες στην Εγνατία Οδό, που σταμάτησαν λόγω της δικαστικής διαμάχης με την τράπεζα Πειραιώς, όπως υποστηρίζουν στελέχη της εταιρείας στη «ΜτΚ», ενώ εκτός από τα πολλαπλά διόδια δεν αποκλείονται και οι αυξήσεις στις χρεώσεις ανά χιλιόμετρο.
Σε… κλοιό διοδίων η Θεσσαλονίκη
Συνολικά 18 θα είναι οι μετωπικοί σταθμοί διοδίων στην Εγνατία Οδό. Έως τις 20 Νοεμβρίου λειτουργούσαν 13 σταθμοί στο δίκτυο της Εγνατίας Οδού, όμως με το σταθμό στο Ωραιόκαστρο αυξήθηκαν σε 14. Στις 4 Δεκεμβρίου είναι προγραμματισμένο να δοθεί σε λειτουργία ο μετωπικός σταθμός Ασπροβάλτας και έως το τέλος του Ιανουαρίου θα ανοίξει και ο σταθμός Στρυμονικού. Υπό κατασκευή βρίσκονται οι μετωπικοί σταθμοί στη Σιάτιστα και την Καβάλα, που θα συμπληρώσουν τη λίστα με τους σταθμούς διοδίων της Εγνατίας Οδού.
Εκτός των μετωπικών όμως, σε λειτουργία θα δοθούν και τα πλευρικά διόδια. Σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές, τα πρώτα πλευρικά διόδια θα λειτουργήσουν μετά τον Ιούνιο του 2020. Γύρω από τη Θεσσαλονίκη θα υπάρχουν εφτά σταθμοί πλευρικών διοδίων, που θα λειτουργούν υποστηρικτικά για τους μετωπικούς σταθμούς, με πρώτο στόχο οι οδηγοί να μην κινούνται από παράπλευρους δρόμους.
Συγκεκριμένα, γύρω από το μετωπικό σταθμό Μαλγάρων θα υπάρχουν τρεις πλευρικοί σταθμοί: στον κόμβο Κλειδιού, στον ημικόμβο Χαλάστρας και στα Μάλγαρα. Το σταθμό της Ανάληψης θα περικυκλώσουν τα πλευρικά διόδια Λαγκαδά/Σερρών, Προφήτη και Βαγιοχωρίου. Ακόμα και στο νέο μετωπικό σταθμό Ασπροβάλτας θα υπάρχουν πλευρικά διόδια ανάμεσα σε Βρασνά - Ρεντίνα.
Στον χάρτη φαίνεται το οδικό δίκτυο της Εγνατίας Οδού. Οι μπλε κουκκίδες είναι οι υφιστάμενοι σταθμοί, με κόκκινη κουκκίδα οι μελλοντικοί σταθμοί και οι φουξ με κίτρινο είναι οι ανισόπεδοι κόμβοι με πλευρικά διόδια.
Τα περισσότερα πλευρικά διόδια θα βρίσκονται γύρω από το σταθμό της Μουσθένης, καθώς θα είναι τέσσερα. Εκτός από τον πλευρικό σταθμό που θα έχει την ίδια ονομασία με τον μετωπικό, θα λειτουργούν επίσης στην Ελευθερούπολη, στον Αγ. Ανδρέα και Γαληψό/Ορφανό. Επίσης πλευρικά διόδια θα στηθούν γύρω από το Μαλακάσι, τη Σιάτιστα, την Καβάλα, τον Ίασμο, τη Μέστη και τους Ευζώνους.
Ο μεγαλύτερος σταθμός διοδίων στο Ωραιόκαστρο
Τη μεγαλύτερη ροή οχημάτων από όλους τους υπόλοιπους σταθμούς διοδίων της Εγνατίας Οδού αναμένεται να έχει ο σταθμός «Θεσσαλονίκης» (Ωραιοκάστρου). Μέχρι πρότινος την πρώτη θέση σε κίνηση οχημάτων είχε ο σταθμός Μαλαγάρων με μέσο ημερήσιο φόρτο 29.000 - 30.000 οχήματα. Τον αριθμό αυτό, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις από την «Εγνατία Οδός Α.Ε.», θα σπάει ο νέος σταθμός στο Ωραιόκαστρο με 35.000 οχήματα την ημέρα.
Ο νέος σταθμός διαθέτει 14 λωρίδες και αποτελεί τον μεγαλύτερο στο οδικό δίκτυο της Εγνατίας Οδού. Ωστόσο, έμπειρα στελέχη και εργαζόμενοι στην Εγνατία Οδό, μιλώντας στη «ΜτΚ», πρόβλεψαν πως ίσως και να μην εξασφαλίσουν οι 14 λωρίδες την ομαλή κυκλοφορία, λόγω του μεγάλου φόρτου οχημάτων που θα περνά από το σημείο.
Πρόκειται για τον πρώτο σταθμό που βρίσκεται ουσιαστικά εντός πόλης και «χωρίζει» δύο πλευρές στη δυτική Θεσσαλονίκη. Οι αντιδράσεις για το σταθμό έχουν ξεκινήσει νωρίτερα από την κατασκευή του, ενώ και την περασμένη εβδομάδα υπήρχαν φωνές διαμαρτυρίας από εργαζόμενους που δουλεύουν στη βιομηχανική περιοχή της Θεσσαλονίκης και σε εταιρείες στη δυτική πλευρά, που θα αναγκάζονται καθημερινά να πληρώνουν διόδια. Το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης από νωρίς είχε εκφράσει την αντίδρασή του για την οικονομική επιβάρυνση που προκύπτει για εργαζόμενους, κατοίκους και επιχειρηματίες της πόλης, όπως ανησυχίες είχαν εκφράσει και από το Βιοτεχνικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης. Την κατάργηση των διοδίων ζήτησε με επιστολή προς τον υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, ο Σύλλογος Εργαζομένων του υπουργείου Γεωργίας Μακεδονίας - Θράκης. Όπως αναφέρουν, «ήδη, οι υπηρεσίες που βρίσκονται στη δυτική πλευρά της πόλης εμφανίζουν δραματικές ελλείψεις προσωπικού, επειδή πολλοί συνάδελφοι ζητούν να τοποθετηθούν σε άλλες περιοχές της πόλης λόγω των δαπανών μετακίνησης. Είναι προφανές ότι η κατάσταση αυτή θα επιδεινωθεί με την καθιέρωση διοδίων». Αντίδραση υπήρξε και από τη μεριά του δημάρχου Ωραιοκάστρου Παντελή Τσακίρη, που θα καταθέσει αίτημα εξαίρεσης των εργαζόμενων από την καταβολή του κομίστρου στα διόδια. Ο κ. Τσακίρης ανακοίνωσε πως θα θέσει το θέμα στο επόμενο συμβούλιο της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Κεντρικής Μακεδονίας, τονίζοντας ότι λόγω των διοδίων αρκετοί οδηγοί στην προσπάθειά τους να αποφύγουν να πληρώσουν το αντίτιμο, θα χρησιμοποιούν παράδρομους, με αποτέλεσμα να δημιουργείται έντονος κυκλοφοριακός φόρτος. «Στην αρχή μπορεί να χρησιμοποιούν άλλους δρόμους, αλλά στη συνέχεια θα σταματήσουν, διότι θα καταλάβουν ότι δεν τους συμφέρει» αναφέρουν στη «ΜτΚ» εργαζόμενοι στην Εγνατία Οδός Α.Ε., που έχουν αντιμετωπίσει ξανά παρόμοιες καταστάσεις, σημειώνοντας πως το κόμιστρο στα διόδια Ωραιοκάστρου είναι μικρότερο από όσα θα χρεωθούν σε βενζίνη αν κινηθούν από άλλους δρόμους.
Οι χρεώσεις των διοδίων
Το μικρότερο κόμιστρο θα έχει σε όλη την Εγνατία Οδό ο σταθμός διοδίων στο Ωραιόκαστρο. Οι τιμές διέλευσης για τα Ι.Χ. αυτοκίνητα θα είναι 0,50 ευρώ, για τα δίκυκλα 0,30 ευρώ, για τα οχήματα 2-3 αξόνων με ή χωρίς ρυμουλκούμενο και με ύψος μεγαλύτερο από 2,70 μέτρα 1 ευρώ και για τα οχήματα με ή χωρίς ρυμουλκούμενο, τεσσάρων και άνω αξόνων, και με ύψος μεγαλύτερο από 2,70 μέτρα 1,50 ευρώ.
Ενδεικτικά, για τους υπόλοιπους 13 σταθμούς η χρέωση για τα Ι.Χ. είναι: 2,10 στα διόδια Τύριας, 1,20 στα Παμβώτιδας, 2,10 στα Μαλακασίου, 2,40 στα Πολυμύλου, 1,20 στα Μαλγάρων, 2,40 στα Ανάληψης, 2,40 στα Μουσθένης, 1,90 στα Ιάσμου,1,70 στα Μέστης, 2,10 στα Ιεροπηγής, 1,80 στα Ευζώνων, 2,40 στα Προμαχώνα, 3,00 στα Ακτίου.
Στα διόδια που θα λειτουργήσουν από τον Δεκέμβριο στην Ασπροβάλτα οι οδηγοί θα πληρώνουν 0,60 ευρώ για τα δίκυκλα, 0,90 ευρώ για Ι.Χ. και 2,30 - 3,20 για τα μεγαλύτερα οχήματα. Στα διόδια Στρυμονικού η χρέωση θα είναι 0,70 για τα δίκυκλα, 1 ευρώ για τα Ι.Χ. και 2,50 - 3,50 ευρώ για τα μεγάλα οχήματα.
Να σημειωθεί πως όταν τεθεί σε λειτουργία ο σταθμός Ασπροβάλτας, λόγω της μικρής απόστασης που τους χωρίζει, θα μειωθεί η χρέωση στο σταθμό διοδίων Ανάληψης.
Μάχη για το… 0,03 ανά χιλιόμετρο
Η Εγνατία Οδός είναι το μοναδικό οδικό δίκτυο στην Ελλάδα που η χρέωση των διοδίων γίνεται με 0,03 ανά χιλιόμετρο. Στα υπόλοιπα οδικά δίκτυα, που οι δρόμοι έχουν παραχωρηθεί σε ιδιώτες, η χρέωση αγγίζει το 0,067 ανά χιλιόμετρο.
Αν και μέχρι στιγμής έχει αποφευχθεί η αύξηση στα 0,05 λεπτά ανά χιλιόμετρο, φαίνεται πως μετά την παραχώρηση της Εγνατίας Οδού θα αυξηθεί η χρέωση αρχικά στα 0,05 λεπτά.
Σύμφωνα με πληροφορίες της «ΜτΚ», έγινε μία μικρή «μάχη» για τη χρέωση ανά χιλιόμετρο, πριν από την Κοινή Υπουργική Απόφαση, που αφορά τη λειτουργία των νέων σταθμών διοδίων. Ο σχεδιασμός που είχε εκπονηθεί για την τιμολογιακή πολιτική προέβλεπε την αύξηση των χρεώσεων, προκειμένου να εξισωθούν με τις τιμές στους υπόλοιπους οδικούς άξονες που λειτουργούν με συμβάσεις παραχώρησης. Το ΤΑΙΠΕΔ, που από το 2012 ελέγχει την Εγνατία Οδός Α.Ε., πίεζε να γίνει αύξηση στο 0,05 τώρα, με προοπτική κατά την παραχώρηση να ανέβει στο 0,067. Ωστόσο, ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών Κώστας Καραμανλής και το επιτελείο του φαίνεται πως είχαν διαφορετική άποψη. Δικαιολογώντας τη χρέωση των υπολοίπων, στήριξαν πως οι παραχωρησιούχοι δεν διαχειρίζονται απλά τα οδικά δίκτυα, αλλά τα έχουν κατασκευάσει κιόλας. Σε αντίθεση, στην Εγνατία Οδό ο παραχωρησιούχος απλά θα διαχειριστεί το οδικό δίκτυο. Επίσης τόνισαν πως η αύξηση τιμών δεν μπορεί να γίνει άμεσα, διότι οι δομές και οι υπηρεσίες του δικτύου δεν είναι στο αντίστοιχο επίπεδο των υπόλοιπων μεγάλων οδικών αξόνων. Η διαφωνία αυτή ανάμεσα σε ΤΑΙΠΕΔ και στο υπουργείο ακούγεται έντονα πως ήταν ο λόγος που καθυστέρησε η σχετική ΚΥΑ.
Η αρχή όμως για την αύξηση τιμών στα διόδια στην Εγνατία Οδό έγινε από την προηγούμενη κυβέρνηση. Με κοινή υπουργική απόφαση του πρώην υπουργού Υποδομών και Μεταφορών Χρήστου Σπίρτζη και του πρώην υπουργού Οικονομικών Ευκλείδη Τσακαλώτου, τον Ιούνιο του 2018 είχε ανακοινωθεί πως η χρέωση θα αυξηθεί από 0,03 σε 0,05, «υπό την προϋπόθεση ότι έχει προηγούμενα εγκριθεί η τιμολογιακή πολιτική διοδίων τελών για τον αυτοκινητόδρομο της Εγνατίας Οδού και τους κάθετους άξονες αυτής από τη Γενική Διεύθυνση Κινητικότητας και Μεταφορών (DG -MOVE) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σύμφωνα με το άρθρο 7ο της Οδηγίας 1999/62/ ΕΟΚ ΕΟΚ, άλλως από παροχή της ως άνω εγκρίσεως». Ωστόσο, η έγκριση αυτή ήρθε τον περασμένο Μάιο που η χώρα βρισκόταν σε προεκλογικούς ρυθμούς και είχαν όλα παγώσει. Την έγκριση αυτή χρησιμοποίησαν από το ΤΑΙΠΕΔ ως επιχείρημα για αύξηση της χρέωσης, ωστόσο η DG - MOVE επιτρέπει και δεν επιβάλλει τις νέες τιμές.
Πού μοιράζονται τα έσοδα των διοδίων
Τα 100 εκατομμύρια ευρώ σε έσοδα φτάνει ετησίως η Εγνατία Οδός Α.Ε. από τα διόδια. Ωστόσο, το μεγαλύτερο ποσοστό των χρημάτων δεσμεύεται, με αποτέλεσμα τα τελευταία χρόνια να αντιμετωπίζει προβλήματα συντήρησης το οδικό δίκτυο. Η τράπεζα Πειραιώς κρατά τα έσοδα από 9 διόδια, έπειτα από μια δικαστική διαμάχη που ξέσπασε με την«Εγνατία Οδός Α.Ε.».Αφορά το δάνειο 250 εκατ. που πήρε το 2006 η εταιρεία από την τράπεζα, για να κατασκευάσει σταθμούς διοδίων στον αυτοκινητόδρομο. Έως το 2010 όμως είχαν κατασκευαστεί ελάχιστοι σταθμοί και η τράπεζα Πειραιώς κατήγγειλε τη σύμβαση, με αποτέλεσμα να δεσμεύσει τις εισπράξεις της εταιρείας από 9 σταθμούς και να ανεβάσει το επιτόκιο από 0,65% στο 3,5%. Από την «Εγνατία Οδός Α.Ε.» υποστηρίζουν πως καμία δόση του δανείου δεν χάθηκε, παρόλο που δεν είχαν κατασκευαστεί οι σταθμοί. Από το επιπλέον χρέος που προέκυψε λόγω της αναδιαμόρφωσης του επιτοκίου έχουν απομείνει περίπου 18 εκατ., τα οποία προβλέπεται να αποπληρωθούν έως τον Φεβρουάριο, ενώ την ίδια ώρα αναμένεται και η δικαστική απόφαση. «Το αποτέλεσμα για εμάς είναι πολύ άσχημο, γιατί το αρχικό δάνειο με τους τόκους έχει ήδη αποπληρωθεί, αλλά συνεχίζουμε να πληρώνουμε στην Πειραιώς χρήματα, για τα οποία είμαστε στα δικαστήρια. Εκτός αυτού, μας έχει «μπλοκάρει» και δεν έχουμε έσοδα για να συντηρήσουμε το δρόμο» αναφέρει για το θέμα ο διευθύνων σύμβουλος της «Εγνατία Οδός Α.Ε.» Κωνσταντίνος Κουτσούκος και τονίζει ότι από το 2020 θα ξεκινήσουν ξανά εργασίες. «Βρισκόμαστε σε φάση αξιολόγησης, για να δούμε πού είναι οι κρισιμότερες περιοχές και πού χρειάζονται άμεσα να επέμβουμε» σημειώνει.
Μόνο από τα διόδια Μαλγάρων και Ακτίου λαμβάνει τα έσοδα η «Εγνατία Οδός Α.Ε.», καθώς από τον Προμαχώνα και την Ιεροπηγή πηγαίνουν για το δημόσιο χρέος, ενώ και ο καινούργιος σταθμός «Θεσσαλονίκης» έχει δεσμευτεί αρχικά και αυτός από την τράπεζα Πειραιώς.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 24 Νοεμβρίου 2019