H ανεξέλεγκτη ακρίβεια έχει κάνει τους περισσότερους καταναλωτές ανά τον πλανήτη όχι μόνο να μειώσουν τις αγορές τους και ειδικά εκείνες των τροφίμων, αλλά να γίνουν πιο συνειδητοποιημένοι ως προς όλο το θέμα της κατανάλωσης.
Μέρος των αλλαγών και η... εξοικείωση εκ νέου με την οικιακή οικονομία. Και οι New York Times παρουσιάζουν ένα μεγάλο αφιέρωμα σ' ένα θέμα κρίσιμο: τις ημερομηνίες λήξης των προϊόντων.
Πότε είναι η κατάλληλη στιγμή να πετάξετε κάτι; Και τι γίνεται με τα φρέσκα υλικά; Αν προσπαθώ να περιορίσω τις επισκέψεις στο σούπερ μάρκετ στο ελάχιστο, πόσο καιρό μπορούν να διατηρηθούν τα αυγά, τα γαλακτοκομικά και τα προϊόντα μου;
Αυτό είναι το πρώτο πράγμα που πρέπει να γνωρίζετε: Οι ημερομηνίες λήξης δεν είναι ημερομηνίες λήξης, τονίζεται στο ρεπορτάζ του αμερικανικού κολοσσού των μίντια.
Η χρονολόγηση προϊόντων διατροφής, όπως την αποκαλεί το Υπουργείο Γεωργίας των ΗΠΑ, είναι εντελώς εθελοντική για όλα τα προϊόντα (με εξαίρεση τις βρεφικές τροφές). Όχι μόνο αυτό, αλλά δεν έχει να κάνει και με την ασφάλεια. Λειτουργεί αποκλειστικά ως η καλύτερη εικασία του κατασκευαστή ως προς το πότε το προϊόν του δεν θα είναι πλέον σε κορυφαία ποιότητα, ό,τι κι αν σημαίνει αυτό.
Οι κατασκευαστές τροφίμων τείνουν επίσης να είναι μάλλον συντηρητικοί με αυτές τις ημερομηνίες, γνωρίζοντας ότι δεν διατηρούμε όλοι τα ντουλάπια μας σκοτεινά και δεν ανοίγουμε τα ψυγεία μας όσο ελάχιστα χρειάζεται.
Στη συνέχεια οι New York Times επιχειρούν μία κατάταξη των πλέον δημοφιλών προϊόντων, ξεκινώντας από εκείνα που, όπως λέει το ρεπορτάζ, «δεν χρειάζεται να ανησυχείτε». Ξύδια, μέλι, βανίλια ή άλλα εκχυλίσματα, ζάχαρη, αλάτι, σιρόπι καλαμποκιού και μελάσα θα διαρκέσουν σχεδόν για πάντα με ελάχιστη αλλαγή στην ποιότητα.
Η βρώμη σε νιφάδες ή μεγαλύτερα κομμάτια διαρκεί περίπου ένα χρόνο πριν αρχίσουν να ταγγίζει, αλλά η μαγειρεμένη βρώμη (ή η στιγμιαία βρώμη) μπορεί να διαρκέσει σχεδόν για πάντα. Το ίδιο συμβαίνει και με τους αλεσμένους κόκκους έναντι των στιγμιαίων κόκκων.
Αλεύρι
Το λευκό αλεύρι είναι μάλλον εντάξει για να το χρησιμοποιήσουμε, ανεξάρτητα από την ηλικία του.
Τα αλεύρια ολικής αλέσεως -και άλλα αλεύρια ολικής αλέσεως- μπορούν να αποκτήσουν τη μυρωδιά μετάλλου ή σαπουνάδας, μέσα σε λίγους μήνες.
Αυτός ο εμπειρικός κανόνας ισχύει και για τους μη αλεσμένους κόκκους.
Χαρακτηριστικά, το επεξεργασμένο λευκό ρύζι θα διαρκέσει για χρόνια, ενώ το καστανό ρύζι θα διαρκέσει μόνο για λίγους μήνες.
Αυτό συμβαίνει γιατί οι μη επεξεργασμένοι κόκκοι περιέχουν λίπη, που είναι το πρώτο πράγμα που εξαφανίζεται όταν τοποθετούμε τα προϊόντα σε ξηρά βασικά προϊόντα.
Οι ξηροί καρποί έχουν συνήθως υψηλή περιεκτικότητα σε λίπος και έτσι ταγγίζουν μετά λίγους μήνες στο ντουλάπι. Βοηθά να τους φυλάμε στην κατάψυξη. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, παρατείνουμε τη ζωή τους για χρόνια.
Τα αυγά
Η ημερομηνία Ιουλιανού τύπου που τυπώνεται σε κάθε κουτί με αυγά (ο τριψήφιος αριθμός που κυμαίνεται από το 001 για την 1η Ιανουαρίου έως το 365 για τις 31 Δεκεμβρίου) αντιπροσωπεύει την ημερομηνία συσκευασίας των αυγών.
Στα περισσότερα μέρη της χώρας, μπορεί να είναι έως και 30 μέρες, μετά την ωοτοκία του αυγού.
Η σφραγίδα πώλησης μπορεί να είναι άλλες 30 ημέρες, μετά την ημερομηνία συσκευασίας.
Σύνολο: 60 ημέρες.
Αν και θα παραμείνουν εύγευστα για αρκετές εβδομάδες, έπειτα από αυτό το διάστημα.
Το «ληγμένο» γάλα
Από τη στιγμή που ανοίγουμε ένα κουτί γάλακτος, τα βακτήρια αρχίζουν να αφομοιώνουν τη λακτόζη (σάκχαρα γάλακτος) και να παράγουν όξινα υποπροϊόντα. Μόλις το pH του φτάσει στο 4.6, συσσωρεύεται η καζεΐνη (πρωτεΐνη γάλακτος).
Θέλεις γάλα μεγαλύτερης διάρκειας; Αναζήτησε το "υπερυψηλή θερμοκρασία" (UHT) στην ετικέτα.
Το γάλα σε αυτά τα κουτιά έχει παστεριωθεί σε υψηλές θερμοκρασίες που καταστρέφουν όχι μόνο ιούς και βακτήρια, αλλά και τα βακτηριακά σπόρια, μετά αντλείται ασηπτικά και σφραγίζεται σε χαρτοκιβώτια.
Οι περισσότερες μάρκες βιολογικού γάλακτος υποβάλλονται σε UHT.
Η αλήθεια για το ψωμί
Προφανώς και τα ψωμιά από τους φούρνους έχουν περιορισμένο χρόνο ζωής, αφού δεν έχουν τα συντηρητικά που βρίσκουμε στα ψωμιά των σούπερ μάρκετ. Αυτά, σε συνδυασμό με τα έλαια που περιέχουν, μπορούν να παραμένουν μαλακά για εβδομάδες στο ψυγείο.
Το άπαχο, ζυμωτό προζύμι από το γωνιακό αρτοποιείο θα είναι μπαγιάτικο την επόμενη μέρα και πιθανότατα θα αρχίσει να μουχλιάζει πριν τελειώσει η εβδομάδα. Τι μπορείτε να κάνετε; Να το κόψετε σε φέτες και να τις αποθηκεύσετε στην κατάψυξη. Όταν τις χρειαστείτε, τις βάζετε στην τοστιέρα και είστε έτοιμοι για την κατανάλωση.
Τα όσπρια
Τα αποξηραμένα φασόλια και οι φακές, θα μείνουν στην παρέα σας για χρόνια μετά την αγορά. Και θα είναι ασφαλή για κατανάλωση. Θα γίνουν όμως, πιο σκληρά και θα χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να ψηθούν, όσο περνάει ο καιρός.
Αν δεν ξέρεις… την ηλικία τους, είναι χρήσιμο να μην τα βάλετε σε συνταγές που περιέχουν όξινα συστατικά (πχ ντομάτες). Βλέπεις, το οξύ μπορεί να αυξήσει δραστικά το χρόνο που χρειάζονται τα φασόλια για να μαλακώσουν.
Τα μπαχαρικά και η μουστάρδα
Δεν πρέπει να υπάρχει ντουλάπι νοικοκυριού στον πλανήτη που να μην έχει τουλάχιστον ένα μπαχαρικό… από το κάποτε. Μπορούμε να τα χρησιμοποιούμε άφοβα. Εννοώ, δεν θα μας προκαλέσουν κάποιο πρόβλημα. Απλά, όσο περνά ο καιρός χάνουν την ισχύ της γεύσης τους -και άρα το λόγο που τα χρησιμοποιούμε.
Στα προϊόντα που τα αγοράζουμε μια φορά και αν δεν τα χρησιμοποιήσουμε, τα έχουμε σε ‘ετοιμότητα’ έως το τέλος της ζωής μας ανήκει και η μουστάρδα. Η κέτσαπ αλλάζει χρώμα, πριν συμπληρωθεί ένας χρόνος στο ντουλάπι (διατηρεί τη γεύση) και η μαγιονέζα έχει μεγάλη διάρκεια ζωής, ειδικά όταν δεν περιέχει σκόρδο ή φρέσκο χυμό λεμονιού. Οι πιο υψηλές συγκεντρώσεις λίπους, αλατιού και οξέος είναι εχθροί των βακτηρίων και της μούχλας.
Το λάδι
Το παλιό λάδι αρχίσει να αναπτύσσει μεταλλικές, σαπουνώδεις ή σε ορισμένες περιπτώσεις -πχ λάδι κανόλας- μυρωδιές ψαριού.
Αν δεν είσαι σίγουρος/σίγουρη, ρίξε μια σταγόνα στην άκρη του δακτύλου σου και πιέσε την. Αν έχει ταγγίσει (βλ. φαινόμενο της οξείδωσης των λιπών) θα το αισθανθείς να είναι κολλώδες. Το ασφαλές για κατανάλωση είναι λείο.
Τα λάδια, ακόμη και τα μη επεξεργασμένα έλαια που είναι επιρρεπή σε τάγγιση, τα οποία αποθηκεύονται σε σφραγισμένα δοχεία είναι σχεδόν άφθαρτα.
Λάδια σε σφραγισμένα γυάλινα μπουκάλια, είναι λιγότερο άφθαρτα.
Το λάδι σε ανοιχτά δοχεία μπορεί να διαφέρει σημαντικά ως προς τη διάρκεια ζωής, αλλά όλα θα διαρκέσουν περισσότερο εάν δεν τα κρατήσουμε κοντά ή πάνω από την εστία μας -όπου μπορεί να φτάσει η θερμότητα.
Κονσέρβες
Κατά κανόνα, το μέταλλο διαρκεί περισσότερο από το γυαλί, το οποίο διαρκεί περισσότερο από το πλαστικό.
Εάν δεν υπάρχουν εξωτερικά σημάδια αλλοίωσης στη συσκευασία (να έχει σκουριάσει ή να έχει διογκωθεί) και εάν δεν δούμε ορατή αλλοίωση στην επιφάνεια του τροφίμου (θόλωση, μούχλα ή μπορεί να μας έλθει μια άσχημη μυρωδιά), τα κονσερβοποιημένα φρούτα, λαχανικά και κρέατα θα παραμείνουν όσο νόστιμα και εύγευστα είναι αν τα φάτε την πρώτη ημέρα της αγοράς.
Σε ό,τι αφορά τα προϊόντα σε βάζα, θα καταλάβεις πως θα ήταν καλό να πετάξεις το περιεχόμενο αν έχει διογκωθεί το πώμα. Αυτό σημαίνει σημαντική βακτηριακή δράση μέσα στο βάζο.
Ανάλογα με το πού το έχετε αποθηκεύσει το προϊόν, το διάστημα αυτό μπορεί να είναι από ένα έτος έως μια δεκαετία.
Αυτός είναι ο λόγος που ενώ τα κουτιά αναψυκτικού διατηρούν το άφρισμα για χρόνια, τα γυάλινα μπουκάλια το ‘κρατούν’ έως ένα χρόνο και τα πλαστικά για μερικούς μήνες.