*της Αθανασίας Μπίδιου
Προβλημάτισε εκπαιδευτικούς και γονείς και προκάλεσε εντάσεις μέσα και έξω από τα σχολεία στην έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς. Μετά τις πρώτες αψιμαχίες, ωστόσο, η μάχη κρίθηκε οριστικά: Η χρήση της μάσκας από το νηπιαγωγείο και σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης ως μέτρο προστασίας από τον κορωνοϊό ήρθε για να μείνει!
Η χρήση μάσκας μαζί με την εφαρμογή άλλων μέτρων προφύλαξης στα σχολεία θεωρείται από την ιατρική κοινότητα ότι διασφαλίζει σε μεγάλο βαθμό την προστασία της υγείας των μαθητών και των εκπαιδευτικών. Ωστόσο, δεν είναι λίγοι οι γονείς που φοβούνται ότι η χρήση μάσκας μπορεί να προκαλέσει ανασφάλεια και άγχος ιδιαίτερα στους μικρούς μασκοφόρους και να επηρεάσει τον τρόπο που επεξεργάζονται και χρησιμοποιούν τις πληροφορίες.
«Η μάσκα αποτελεί προστατευτικό μέσο για τους μαθητές όπως και η τήρηση των αποστάσεων, το καλό πλύσιμο των χεριών και η κάλυψη του στόματος με τα χέρια όταν βήχουν όχι μόνο για τον κορωνοϊό, αλλά για όλους τους τύπους των λοιμώξεων του αναπνευστικού. Η ανασφάλεια και ο φόβος υπάρχουν στα παιδιά δημοτικού εξαιτίας του άγνωστου, που είναι ο κορωνοϊός και όχι επειδή φοράνε μάσκα», τονίζει ο παιδοψυχίατρος και διευθυντής της Παιδοψυχιατρικής Κλινικής του Ιπποκράτειου Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης, Βάιος Νταφούλης.
Ο κ. Νταφούλης σημειώνει ότι τα παιδιά αντιμετωπίζουν τις ίδιες δυσκολίες στη χρήση μάσκας και των άλλων μέσων προστασίας όσο και οι ενήλικες. «Οι νέες πραγματικότητες δημιουργούν νέες συνθήκες. Έχουμε διαπιστώσει ότι τα παιδιά όπως και οι εκπαιδευτικοί έχουν προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες. Εξαιρέσεις φυσικά πάντα υπάρχουν, ενώ μεγαλύτερες δυσκολίες στην προσαρμογή βλέπουμε στους εφήβους, οι οποίοι αισθάνονται σαν άτρωτοι υπερήρωες.
Σε γενικές γραμμές, πάντως, τα παιδιά παίρνουν από πολύ καλό βαθμό έως άριστα. Ακόμη και παιδιά με διαταραχή στο φάσμα του αυτισμού, τα κατάφεραν ικανοποιητικά με τη χρήση μάσκας», προσθέτει ο κ. Νταφούλης. Σύμφωνα με τον ίδιο, δεν υπάρχει ακόμη εικόνα για τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει στη μαθησιακή διαδικασία η αδυναμία ανάγνωσης της ομιλίας και πολλών εκφράσεων του προσώπου, εξαιτίας της μάσκας.
Σημειώνεται ότι από τη χρήση μάσκας έχουν εξαιρεθεί παιδιά με γνωσιακή, αναπτυξιακή, ψυχική διαταραχή ή διαταραχή συμπεριφοράς αν και η Παιδοψυχιατρική Εταιρεία Ελλάδας είχε προτείνει εξατομικευμένη διαχείριση και όχι αντιμετώπιση των μαθητών με ψυχικές δυσκολίες συλλήβδην ως «εξαιρέσεις στη χρήση μάσκας».
Έχει ψυχολογικές επιπτώσεις στα παιδιά η χρήση της μάσκας;
Η Άννα Καριού, παιδοψυχολόγος και υποψήφια διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Μακεδονίας επισημαίνει ότι τα παιδιά είναι πολύ συνεργάσιμα και προσαρμόστηκαν πολύ εύκολα στη χρήση της μάσκας και γενικότερα στην τήρηση των κανόνων υγιεινής. «Δυσκολεύονται να κρατούν τις κοινωνικές αποστάσεις στα διαλείμματα και στη συναναστροφή με τις παρέες, αλλά κατάφεραν να εξοικειωθούν γρήγορα με τη μάσκα και δεν παραπονιούνται. Σε αυτό έπαιξε ρόλο η προετοιμασία από τους γονείς τους στο σπίτι, αλλά και όλα τα μηνύματα στα μέσα μαζικής ενημέρωσης», παρατηρεί η Άννα Καριού.
Η ίδια δηλώνει ότι η χρήση μάσκας δεν θα έχει συναισθηματικές επιπτώσεις ούτε θα δημιουργήσει τραύματα στα παιδιά. «Στην αρχή της πανδημίας του κορωνοϊού υπήρχαν συναισθήματα φόβου και άγχους, τώρα μπορεί τα παιδιά να αισθάνονται ανασφάλεια και αμηχανία. Δεν θα υπάρχουν ψυχολογικές επιπτώσεις αν υπάρχει σωστή αντιμετώπιση από τους εκπαιδευτικούς και τους γονείς. Πρέπει να δείξουν στα παιδιά ότι έχουν έλεγχο της κατάστασης και ότι η κρίση είναι παροδική, ώστε να αποκαταστήσουν το αίσθημα της ασφάλειας. Τα παιδιά αισθάνονται ασφαλή, όταν κάποιος τους δίνει κατευθύνσεις και έχουν ένα πρόγραμμα και μία ρουτίνα. Σε κάθε περίπτωση δεν πρέπει να μεταφέρουμε το άγχος μας στα παιδιά», εξηγεί η κυρία Καριού.
Όπως λέει, στην έναρξη της σχολικής χρονιάς υπήρχαν πρακτικές ερωτήσεις για τη χρήση της μάσκας. Τώρα οι ερωτήσεις αφορούν το τι θα γίνει με τα σχολεία, αν και πόσο θα κλείσουν. «Θα πρέπει να αξιοποιήσουμε την εμπειρία που αποκομίσαμε με την τηλε-εκπαίδευση κατά το lockdown της άνοιξης. Σε περίπτωση που χρειάζεται να κλείσει ένα σχολείο θα πρέπει να κινείται γρήγορα ο μηχανισμός ένταξης στη νέα κανονικότητα της τηλε-εκπαίδευσης, για να μην υπάρχει άγχος και μαθησιακές ανισότητες», υπογραμμίζει η παιδοψυχολόγος.
Τι γίνεται όταν χάνεται ένα κομμάτι από τη μη λεκτική επικοινωνία;
«Αυτό που με προβληματίζει στη χρήση μάσκας στον εκπαιδευτικό είναι ότι η διδασκαλία χάνει ένα κομμάτι από τη μη λεκτική επικοινωνία.
Αντίστοιχος είναι προβληματισμός και για τα παιδιά, που εκφράζονται σε ένα μεγάλο βαθμό μη λεκτικά», αναφέρει η Άννα Καριού.
«Για αυτό τον λόγο προσπαθώ να εντάξω μία νέα κατηγορία εκπαίδευσης στη συναισθηματική αναγνώριση μέσα από τις εκφράσεις ματιών, τη στάση σώματος και εναλλακτικούς τρόπους έκφρασης.
Ταυτόχρονα, τα μικρότερα παιδιά θα πρέπει να μάθουν να εκφράζουν τα συναισθήματά τους περισσότερο λεκτικά και λιγότερο με τις εκφράσεις του προσώπου.
Αυτό που συμβουλεύω τους γονείς είναι όσο μπορούμε να βρούμε τα θετικά και να εστιάσουμε σε αυτά: στην ευκαιρία να δουλέψουμε την καλύτερη συναισθηματική αναγνώριση και έκφραση των παιδιών», καταλήγει η παιδοψυχολόγος.
«Τα παιδιά έχουν μοναδικές ικανότητες μάθησης. Αν δυσκολευτούν πίσω από τη μάσκα, θα βρούνε άλλους τρόπους να επικοινωνήσουν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους».
Ο κ. Σίμος Μεταλλίδης, αναπληρωτής καθηγητής Παθολογίας- Λοιμωξιολογίας του ΑΠΘ απαντά…
Πρέπει να φοράνε μάσκα τα παιδιά στο σχολείο;
«Τα παιδιά πρέπει να φοράνε μάσκα στο σχολείο. Τίποτα δεν μπορεί να μας προστατεύσει απόλυτα από τον κορωνοϊό, αλλά τα επιστημονικά δεδομένα δείχνουν ότι η χρήση μάσκας μειώνει σε μεγάλο βαθμό τον κίνδυνο μετάδοσης. Ακολουθούμε την ιατρική άποψη όχι ό,τι διαβάζουμε στο διαδίκτυο. Για κανέναν δεν είναι εύκολο να φοράει μάσκα. Είναι μια δύσκολη συνθήκη, όμως δεν δημιουργεί προβλήματα. Αντιθέτως η χρήση της μάσκας εκτιμάται ότι θα οδηγήσει στη μείωση των λοιμώξεων και άρα θα είναι λιγότερες οι απουσίες στα σχολεία. Στην Αυστραλία, όπου εφαρμόστηκαν τα ίδια μέτρα στα σχολεία τα στοιχεία είναι πολύ ενθαρρυντικά, καθώς καταγράφηκε μεγάλη ύφεση των ιώσεων».
Πόσο καλά δέχτηκαν τα παιδιά τη χρήση μάσκας;
«Τα παιδιά μέχρι στιγμής φαίνεται ότι προσαρμόστηκαν στη χρήση της μάσκας πολύ καλύτερα από τους ενήλικες. Τηρούν με ευλάβεια τους κανόνες και μάλιστα το ένα διορθώνει το άλλο ή κάνουν μεταξύ τους παρατηρήσεις για τη σωστή χρήση της μάσκας. Όταν υπάρχουν κανόνες είναι εύκολο για τα παιδιά να τους τηρούν, σε αντίθεση με τους ενήλικες».
Μάσκα και παιδιά με προβλήματα υγείας. Τι γίνεται σε αυτή την περίπτωση;
«Ο γιατρός είναι αυτός που θα κρίνει αν κάποιο παιδί που έχει πρόβλημα υγείας πρέπει να φοράει μάσκα ή όχι. Σε κάποιες περιπτώσεις παιδιά, που αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα υγείας δεν πρέπει να πηγαίνουν καν στο σχολείο. Η επιδημία προσφέρει μία ευκαιρία να αναπτυχθεί η τηλεκπαίδευση και να επωφεληθούν οι μαθητές που απουσιάζουν συχνά από το σχολείο εξαιτίας προβλημάτων υγείας».
Tips για τους γονείς!
✓Εξηγήστε με καθησυχαστικό και κατάλληλο για την ηλικία του παιδιού τρόπο για τη μάσκα και την τήρηση απόστασης ως όπλα προστασίας από οποιαδήποτε αρρώστια.
✓Μην φορτώνετε τα παιδιά με πολλές πληροφορίες
✓Φοράτε μάσκα κατά τη διάρκεια του χρόνου που περνάτε με τα παιδιά ακόμη και μέσα στο σπίτι, ώστε να εξοικειωθούν και να αισθάνονται άνετα με τη χρήση της μάσκας και στο σχολείο.
✓Διαβάστε το βραδινό παραμύθι φορώντας μάσκα, προκειμένου τα παιδιά να αναγνωρίζουν καλύτερα τα συναισθήματα από τον τόνο και την ένταση της φωνής και όχι από τις εκφράσεις του προσώπου.
✓Ενισχύστε τη λεκτική έκφραση των συναισθημάτων.
✓Χρησιμοποιήστε άλλους μη λεκτικούς τρόπους έκφρασης των συναισθημάτων και επικοινωνίας, όπως τη στάση του σώματος, τις χειρονομίες ή τις εκφράσεις των ματιών.