Οφείλουμε να μην λέμε πολλά κατά την διάρκεια των καταστροφικών επιθέσεων της αγριεμένης φύσης στην κοινωνία των ανθρώπων, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως πρέπει να κοιμόμαστε τον ύπνο του δικαίου, του αμέριμνου, ή του αφελούς.
Κάθε άλλο μάλιστα. Επιβάλλεται να παρατηρούμε, και να καταγράφουμε. Να αναλύουμε τα αίτια του κακού, αλλά και το τι δεν πήγε καλά, τι θα βοηθούσε αν κάναμε κάτι διαφορετικό, τι θα μπορούσε να είχε γίνει ώστε να αποτρέπαμε το κακό, ή τουλάχιστον να περιορίζαμε τις αρνητικές επιπτώσεις.
Ναι, φταίει η κλιματική κρίση και το φαινόμενο του θερμοκηπίου, αλλά φταίμε και εμείς που δεν κάναμε τα πολλά που μπορούσαμε για να μειώσουμε τον κίνδυνο και να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά τις πυρκαγιές περιορίζοντας τις καταστροφικές τους επιπτώσεις.
Υποστηρίζω λοιπόν, ότι μόλις κοπάσει η μανία της φύσης και αρχίσουμε να μετράμε τις ζημιές, θα πρέπει να κάνουμε τον απολογισμό μας. Όχι απλά για να αποδώσουμε ευθύνες σε όποιους ενδεχομένως έχουν με δόλο (εμπρηστές), ανικανότητα (υπηρεσίες), λάθη και παραλήψεις (πολιτική ηγεσία και κάθε είδους αρχή), αλλά και κυρίως για τρεις ακόμη λόγους:
Πρώτον, για να βρούμε τρόπους να βοηθήσουμε τους πληττόμενους να σταθούν στα πόδια τους.
Δεύτερο, για να καταρτίσουμε πρόγραμμα με εξασφαλισμένη χρηματοδότηση και εγγυημένο χρονοδιάγραμμα αναζωογόνησης των κατεστραμμένων οικοσυστημάτων.
Τρίτο, για να επανασχεδιάσουμε την πολιτική προστασία, αξιοποιώντας την εμπειρία και με γνώμονα πώς θα μπορέσουμε να αποτρέψουμε ένα ανάλογο κακό στο μέλλον, ή να περιορίσουμε τις ζημιές που αυτό θα επιφέρει.
Τα υπογραμμίζω αυτά, όχι επειδή πιστεύω ότι είναι τίποτα πρωτότυπες σκέψεις- όλοι οι απλοί άνθρωποι κάπως έτσι νομίζω σκέφτονται- αλλά για να μην αφήσουμε την λήθη να θολώσει τις αρνητικές εμπειρίες και να απομειώσει την απαίτησή μας για δραστικά βελτιωτικά μέτρα.
Στο πλαίσιο του οργανωμένου και εξονυχιστικού διαλόγου που θα πρέπει να ακολουθήσει, καταθέτω μερικές πρώτες σκέψεις που κατά την ταπεινή μου γνώμη μου θα πρέπει να θεωρούνται αυτονόητες:
- Στην εποχή μας, η ανθρώπινη ζωή συνιστά την υπέρτατη αξία. Οι θυσίες ζωών- ηθελημένες ή ακούσιες- χάριν ενός καλύτερου μέλλοντος, δεν θεωρούνται νορμάλ στον πολιτισμένο κόσμο. Απεναντίας, η σωτηρία έστω και ενός ανθρώπου αποτελεί το πρώτιστο καθήκον μιας οργανωμένης κοινωνίας.
- Αυτό βεβαίως δεν πρέπει να μας οδηγήσει στο να επαναπαυόμαστε σε μια στρατηγική… εκκενώσεων. Ναι πρώτα η ζωή, αλλά θα πρέπει να κάνουμε ότι χρειάζεται εκ των προτέρων, ώστε να μην φτάνει εύκολα το δίλημμα ζωές ή τεράστιες καταστροφές. Ας μην μας διαφεύγει ότι οι άνθρωποι είναι τα δημιουργήματα και όσα απέκτησαν με μόχθο. Δεν πρέπει δηλαδή χάριν της επιλογής περιορισμού του κινδύνου, να αποφεύγουμε να δώσουμε τη μάχη για να υπερασπίσουμε τα σπίτια μας, τις πόλεις μας, τα δάση μας, τα κυριαρχικά μας δικαιώματα ως χώρα…
- Μπορεί η τραγική εμπειρία των 104 νεκρών στο Μάτι να μας έκανε να ενισχύσαμε ως κράτος το οπλοστάσιό μας με το 112 και τα σχέδια εκκένωσης, αλλά στο κομμάτι του ελέγχου και της προστασίας μας από τις φυσικές καταστροφές, καθώς και σε αυτό της αντιμετώπισής τους, έχουμε κάνει βήματα πίσω. Και αυτό θα πρέπει να αλλάξει. Δεν γίνεται να περιμένουμε να σταματήσει μια φωτιά μόνον αν φτάσει στη θάλασσα ή κατακαούν τα πάντα ή έρθει μια βροχή ή σταματήσει ο αέρας.
- Μην προσπαθούν κάποιοι να συμψηφίσουν την τωρινή οικολογική καταστροφή με το Μάτι, καθώς εκεί είχε διαπιστωθεί κι επικριθεί η πρωτοφανής ανικανότητα συνολικά του κράτους και η θεατρική παράσταση των κυβερνόντων που παρίσταναν πως δεν γνώριζαν τα δεδομένα της τότε τραγωδίας.
- Κάτι δεν πήγε καθόλου καλά φέτος με την θωράκιση μας απέναντι στον κίνδυνο των πυρκαγιών. Το σχέδιο, ο εξοπλισμός, η στελέχωση, ο συντονισμός κατά την μάχη, κάτι. Οι ευθύνες δεν θα πρέπει να αποκρυφτούν, αλλά να αποδοθούν και να διορθωθούν όσα πρέπει.
- Όταν δεν μπορεί ένα κράτος να προστατέψει ούτε τις στρατιωτικές αποθήκες πυρομαχικών από δασική φωτιά, φαντάζεται κανείς τι δυνατότητα αποτροπής έχει σε περίπτωση σχεδιασμένης δολιοφθοράς ή πολέμου.
Ό,τι και να λένε οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι και κάποιοι εκ του πονηρού απολογητές τους για να ωραιοποιήσουν την κατάσταση, η εικόνα δεν αλλάζει. Εκ του αποτελέσματος συνάγεται πως έχουν καταστραφεί χιλιάδες στρέμματα γης, έχουν χαθεί ανθρώπινες ζωές και πάμπολλες περιουσίες. Παράλληλα, έχει τρωθεί σε μεγάλο βαθμό η εικόνα της χώρας μας ως τουριστικός προορισμός.
Δεν πρέπει να πέσουμε την παγίδα να μιλάμε για αναπόφευκτο κακό, για υπαιτιότητα των καιρικών συνθηκών και για ευθύνες δόλιων εμπρηστών, ούτε φυσικά να αρκούμαστε στο φταίει η κυβέρνηση για το κακό που μας βρήκε. Αυτές οι εκδοχές, μπορεί να είναι βολικές και καθησυχαστικές για μια κουβέντα καφενείου, αλλά δεν βοηθούν στην βελτίωση της αυριανής κατάστασης.
Όλα αυτά μας υποχρεώνουν να δράσουμε. Τώρα, για να μην πω χθες. Να δράσουμε και για να περιορίσουμε κατά το δυνατόν τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης (περισσότερα δένδρα, λιγότερα αυτοκίνητα, διακρατικές ενέργειες κατά του φαινομένου του θερμοκηπίου κλπ).
Να δράσουμε και για την προετοιμασία μας στο κομμάτι της αποτροπής κινδύνων φυσικών καταστροφών αλλά και σε αυτό της αντιμετώπισης όταν αυτές προκύψουν.
Η κυβέρνηση, η αυτοδιοίκηση, οι επιστήμονες, η κοινωνία των πολιτών, οι υπηρεσίες, οφείλουν να ενεργοποιηθούν και να δουλέψουν σκληρά και συντονισμένα σε αυτήν την κατεύθυνση.
Να μην διώξουμε την τραγική μας εμπειρία ως χώρα από την επικαιρότητα μόλις κοπάσουν τα ακραία φαινόμενα, νομίζοντας πως έτσι θα αποφύγουμε να θέσουμε τα δάκτυλα στα σημάδια των καρφιών, καθώς σε μια τέτοια περίπτωση, θα τα βρούμε μπροστά μας όχι του χρόνου στη νέα περίοδο των θερινών πυρκαγιών, αλλά το φθινόπωρο με τις βροχές και τις συνακόλουθες πλημμύρες.
* Δημοσιεύτηκε στη "ΜτΚ" στις 30.07.2023