Με μία σειρά από σημαντικές εκκρεμότητες, που θα πρέπει να τακτοποιηθούν μέσα στο 2021, θα βρεθεί αντιμέτωπος το επόμενο διάστημα ο νέος υπουργός Εσωτερικών, Μάκης Βορίδης, στο πλαίσιο της πολυαναμενόμενης διοικητικής μεταρρύθμισης για την αλλαγή του μοντέλου λειτουργίας του κράτους. Μία μεταρρύθμιση, την οποία περιμένουν και οι δύο βαθμοί της αυτοδιοίκησης (δήμοι και περιφέρειες), καθώς η κυβέρνηση έχει ήδη δεσμευτεί ότι θα βασίζεται στην αποκέντρωση αρμοδιοτήτων και πόρων από το κεντρικό κράτος προς τους δήμους.
Στη χρονιά των μεγάλων μεταρρυθμίσεων, όπως θρυλείται ότι θα είναι το 2021 για την αυτοδιοίκηση, κορωνίδα αποτελεί η αλλαγή του εκλογικού νόμου για τις δημοτικές και περιφερειακές εκλογές, την κατάργηση δηλαδή της απλής αναλογικής, δέσμευση που ανέλαβε ήδη η απερχόμενη ηγεσία του ΥΠΕΣ και αποτέλεσε αίτημα της πλειοψηφίας των αιρετών εκπροσώπων της αυτοδιοίκησης.
Και αυτό, καθώς ο «Κλεισθένης» προκάλεσε μεγάλα προβλήματα κυβερνησιμότητας στα 2/3 των δήμων της χώρας, μέρος των οποίων επιλύθηκε με ρυθμίσεις που προχώρησαν από τον προκάτοχο του κ. Βορίδη, Τάκη Θεοδωρικάκο και κρίθηκαν αναγκαίες για να διασφαλιστεί η κυβερνησιμότητα 232 δήμων από το σύνολο των 332 δήμων και των επτά περιφερειών της χώρας.
Έμπειροι αυτοδιοικητικοί παράγοντες ανέφεραν στη «ΜτΚ» ότι η επιλογή του Μάκη Βορίδη στη θέση του υπουργού Εσωτερικών και του Στέλιου Πέτσα που ανέλαβε καθήκοντα υφυπουργού, τροφοδοτούν σενάρια που έχουν να κάνουν με εκλογικό σχεδιασμό του Κυριάκου Μητσοτάκη, ίσως και μέσα στη χρονιά, αλλά σε κάθε περίπτωση όταν περάσουν τα πολύ δύσκολα με την πανδημία του κορονοϊού. Οι ίδιοι μάλιστα εκτιμούν ότι ο νέος ΥΠΕΣ είναι «δυνατό» χαρτί της ΝΔ, ιδιαίτερα οργανωτικός και θα μπορούσε να τρέξει την εκλογική διαδικασία.
Ταυτόχρονα, η νέα ηγεσία του υπουργείου Εσωτερικών θα πρέπει να ολοκληρώσει σημαντικές συζητήσεις που έχουν ήδη ξεκινήσει με τα ανώτατα όργανα της αυτοδιοίκησης, ΚΕΔΕ και ΕΝΠΕ για θεσμικά και οικονομικά ζητήματα των δήμων και των περιφερειών, αλλά και αναφορικά με τα νομοσχέδια που δεν έγιναν αποδεκτά από την αυτοδιοίκηση, όπως το σχέδιο νόμου του υπουργείου Περιβάλλοντος για την ανακύκλωση και τη διαχείριση των απορριμμάτων.
Το πλάνο των μεταρρυθμίσεων
Στο πλάνο των μεταρρυθμίσεων που καλείται να προωθήσει η νέα ηγεσία του ΥΠΕΣ, υπό τον κ. Βορίδη, εντάσσεται και το ξεκαθάρισμα των αρμοδιοτήτων, μεταξύ κράτους και αυτοδιοίκησης, των πόρων που θα έρθουν στους δήμους, καθώς και το περίφημο αναπτυξιακό πρόγραμμα «Αντώνης Τρίτσης», το οποίο πολλοί οι αιρετοί θεωρούν ότι θα πρέπει να ξεκολλήσει, ώστε να τρέξουν προγραμματισμένα έργα στους δήμους.
Επί της ουσίας πρόκειται για αλλαγές που άρχισαν να δρομολογούνται ήδη από το υπουργείο Εσωτερικών και απαντούν σε πάγια αιτήματα των αυτοδιοικητικών στελεχών, που ζητούν ενισχυμένο ρόλο και πρόσθετες αρμοδιότητες, μαζί με τους απαραίτητους πόρους και το απαραίτητο προσωπικό για την εύρυθμη λειτουργία της αυτοδιοίκησης.
Οι μεγάλες αλλαγές για την αυτοδιοίκηση στο… χέρι Βορίδη
Κομβικής σημασίας για την ΚΕΔΕ είναι η συνδιαμόρφωση θέσεων με το υπουργείο Εσωτερικών για να χτιστεί η νέα Τοπική Αυτοδιοίκηση. «Χρειάζονται πολλά περισσότερα από ένα νομοσχέδιο για να αλλάξει το κράτος και να αναβαθμιστεί ο ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Χρειάζεται κοινή αντίληψη, Είμαστε παρόντες και ενωμένοι, στεκόμαστε δίπλα στις τοπικές κοινωνίες και στις ανάγκες της» δήλωσε σε πρόσφατη συνεδριακή τηλεδιάσκεψη ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ, Δ. Παπαστεργίου, προσθέτοντας ότι η Κεντρική Ένωση Δήμων θα διεκδικήσει το πλαίσιο της σύνταξης του νέου νομοσχεδίου για την πολυεπίπεδη διακυβέρνηση.
Την εκτίμηση ότι ο νέος υπουργός Εσωτερικών και η ομάδα του θα βρουν μπροστά τους εκκρεμότητες και σοβαρά ζητήματα που αφορούν τους δήμους, διατύπωσε μιλώντας στη «ΜτΚ» ο Α’ αντιπρόεδρος της ΚΕΔΕ, δήμαρχος Αμπελοκήπων - Μενεμένης, Λάζαρος Κυρίζογλου.
Ιεραρχώντας ορισμένα από αυτά τα ζητήματα, μεταξύ άλλων, είπε πως είναι:
1. Διοικητική Μεταρρύθμιση
Αποτελεί μεγάλο στοίχημα για την Τοπική Αυτοδιοίκηση, καθώς αφορά στην αποκέντρωση αρμοδιοτήτων και πόρων από το κεντρικό κράτος προς τους δήμους. Επί του θέματος αυτού μάλιστα εκκρεμεί η διαδικασία της συζήτησης που άνοιξε μεταξύ κυβέρνησης και αυτοδιοίκησης. Αιρετοί εκπρόσωποι της ΤΑ εκτιμούν ότι δεν μπορεί να υπάρξει εθνική ανάπτυξη, χωρίς να υπάρχει τοπική ανάπτυξη. Σε αυτό το πλαίσιο, επισημάνουν πως οι δήμοι είναι αυτοί που θα πρέπει να διαχειρίζονται κρίσιμα ζητήματα που αφορούν στην καθημερινότητα των πολιτών, υπό την προϋπόθεση να έχουν ουσιαστικό ρόλο και αρμοδιότητες που θα συνοδεύονται από τους αντίστοιχους πόρους.
«Προτεραιότητά μας δεν είναι να μας δοθούν απλά νέες αρμοδιότητες, αλλά οι πόροι και το προσωπικό για να ασκήσουμε καταρχήν αυτές που ήδη έχουμε. Και επιπλέον θέλουμε ενεργό ρόλο στον αναπτυξιακό σχεδιασμό όπως ήδη συνέβη στο πρόγραμμα Α. Τρίτσης» έχει δηλώσει χαρακτηριστικά ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ κ. Παπαστεργίου.
2. Εκλογικός νόμος
Η κυβέρνηση είναι αποφασισμένη να φέρει νέο εκλογικό νόμο για την Αυτοδιοίκηση μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2021, ενώ στο διάστημα αυτό αναμένεται αποσαφηνιστούν οι αλλαγές, που θα προβλέπουν την κατάργηση της απλής αναλογικής. Τους επόμενους μήνες το επιτελείο του υπουργείου Εσωτερικών αναμένεται να καταλήξει στις βέλτιστες λύσεις που θα επιτρέπουν τη λειτουργία των δήμων και των περιφερειών και την αντιμετώπιση των διαλυτικών προβλημάτων που προκάλεσε η εφαρμογή της απλής αναλογικής. Κεντρικές ιδέες είναι η διασφάλιση της πλειοψηφίας του εκάστοτε δημάρχου ή περιφερειάρχη τουλάχιστον στη σημαντική για την καθημερινή λειτουργία των ΟΤΑ οικονομική Επιτροπή, καθώς και η ενθάρρυνση των συμπράξεων δημοτικών παρατάξεων.
Σύμφωνα με τον Α’ αντιπρόεδρο της ΚΕΔΕ κ. Κυρίζογλου, πρόκειται για ένα πολύ σοβαρό ζήτημα, καθώς η αλλαγή του εκλογικού νόμου των δημοτικών εκλογών, με την καθιέρωση ενός εκλογικού συστήματος, αναλογικού μεν, αλλά που θα επιτρέπει την εκπροσώπηση όλων των εκφράσεων των τοπικών κοινωνιών. Ταυτόχρονα, δε θα δίνει τη δυνατότητα της αποτελεσματική άσκησης της διοίκησης του δήμου με την πλειοψηφία που θα διαθέτει η παράταξη που θα εκλέγει δήμαρχο. Ιδιαίτερα, επισημαίνεται η αναγκαιότητα να αποσυνδεθούν χρονικά οι δημοτικές εκλογές από τις ευρωεκλογές και τις εθνικές εκλογές.
3. Ξεκαθάρισμα αρμοδιοτήτων
Αποτελεί ένα ακόμη μεγάλο στοίχημα για την κυβέρνηση, καθώς θα αποσαφηνιστούν οι αρμοδιότητες, μεταξύ κράτους και αυτοδιοίκησης.
Το νέο βήμα, στο οποίο θα προχωρήσει η νέα ηγεσία του ΥΠΕΣ, στοχεύει να μεταφερθούν αρμοδιότητες από τα υπουργεία στις περιφέρειες, μαζί με τους απαραίτητους πόρους. Πρώτη προτεραιότητα είναι να εντοπιστούν οι αρμοδιότητες που δεν δύνανται να μεταφερθούν στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, καθώς προσκρούουν στο ισχύον νομοθετικό πλαίσιο. Ειδικότερα, θα διευκρινιστεί τι παραμένει στην κεντρική εξουσία, τι στην αποκεντρωμένη διοίκηση του κράτους και τι μεταφέρεται περαιτέρω στην Τοπική και στην Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση
Σύμφωνα μάλιστα με την ΚΕΔΕ, το ίδιο πρέπει να συμβεί στο νέο ΕΣΠΑ, στο σχεδιασμό και την υλοποίηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης που θα κατευθυνθούν προς την Αυτοδιοίκηση.
«Για μας είναι στοίχημα να αποδείξουμε ότι η Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι ο αξιόπιστος εταίρος για να πάει η χώρα στο μέλλον», είπε ο γενικός γραμματέας του υπουργείου
4. Αντώνης Τρίτσης
Πρόκειται για το νέο μεγάλο αναπτυξιακό πρόγραμμα της Αυτοδιοίκησης «Αντώνης Τρίτσης», το οποίο έχει διασφαλισμένους πόρους 2,5 δις. ευρώ και προτεραιότητα τη στήριξη των μικρών, ορεινών, νησιωτικών, μεθοριακών Δήμων, που ουσιαστικά είχαν εξαιρεθεί από προηγούμενα προγράμματα στήριξης της Αυτοδιοίκησης. Το πρόγραμμα εξελίσσεται, ήδη, με τη συμβολή της ΕΕΤΑΑ και τη συμμετοχή της ΚΕΔΕ και της ΕΝΠΕ που λαμβάνουν τις αποφάσεις για την οριστική διαμόρφωση του προγράμματος. Ωστόσο αιρετοί υποστηρίζουν ότι το πρόγραμμα έχει κολλήσει και θα πρέπει, όπως αναφέρουν, η νέα ηγεσία του ΥΠΕΣ να τακτοποιήσει το ζήτημα, καθώς εκκρεμούν εκατοντάδες έργα στους δήμους.
5. Ταμείο Ανάκαμψης
Σαφή και ξεκάθαρη διατύπωση για συμμετοχή και ενεργό στην εκμετάλλευση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης, είτε απευθείας είτε μέσω μίας ξεκάθαρης διαχειριστικής αρχής, διεκδικεί η ΚΕΔΕ.
Οι θέσεις και οι προτάσεις του οργάνου της αυτοδιοίκησης για τη συμμετοχή της Αυτοδιοίκησης στο νέο χρηματοδοτικό εργαλείο έχουν έγκαιρα αποσταλεί στο αρμόδιο υπουργείο, καθώς το 70% των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης πρέπει να δεσμευτούν το 2021 και 2022 και τα υπόλοιπα, μέχρι το 2026.
Μάλιστα η ΚΕΔΕ έχει ήδη καταθέσει κοστολογημένες προτάσεις για το Ταμείο Ανάκαμψης, που μεταξύ άλλων αφορούν:
*Στον πράσινο μετασχηματισμό των πόλεων και των δήμων για την αντιμετώπιση των κλιματολογικών αλλαγών.
*Στη διαχείριση των απορριμμάτων, τον περιορισμό τους και την πρόληψη.
*Στις έξυπνες και βιώσιμες πόλεις.
*Στη ψηφιακή Αυτοδιοίκηση για να μπορέσουν να οργανωθούν εσωτερικά οι δήμοι.
*Στην ανάπτυξη δικτύων πέμπτης γενιάς για το δημοτικό φωτισμό.
*Στην αναβάθμιση Κοινωνικών Δομών με τη δημιουργία Πανελλήνιου Δικτύου Πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, Κοινωνικής Φροντίδας και Πρόνοιας.
*Αξιοποίηση δημοτικής περιουσίας.
*Στις υποδομές και προσβασιμότητα στις πόλεις για τα ΑμεΑ (αφορά σε ανακατασκευή των δρόμων των πόλεων, την επέκταση του δικτύου φυσικού αερίου σε όλη τη χώρα κ.ά).
*Ισχυρή Πολιτική Προστασία (δημιουργία σύγχρονων ψηφιακών και όχι μόνο κέντρων που θα προστατεύουν σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο τις ανθρώπινες ζωές).
*Αναμόρφωση του συστήματος κοινωνικής πολιτικής και δημιουργία ενός διαδημοτικού κοινωνικού δικτύου.
*Κοινωνική ενσωμάτωση προσφύγων-μεταναστών στις τοπικές κοινωνίες και ένταξή τους στην αγορά εργασίας.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 10.01.2021