Τα κομπιουτεράκια έχουν πάρει φωτιά στα κομματικά γραφεία ενόψει των επερχόμενων εκλογών που παρουσιάζουν μία σημαντική πρωτιά στην πολιτική ιστορία της χώρας. Γιατί μπορεί η διπλή κάλπη, που θεωρείται πολύ πιθανή στις επερχόμενες εκλογές να έχει ξανασυμβεί κατά την εκλογική αναμέτρηση του 1989, όμως το 2023 παρουσιάζει μία σημαντική διαφοροποίηση. Θα είναι η πρώτη φορά που δύο αλλεπάλληλες και πολύ κοντινές η μία με την άλλη αναμετρήσεις θα γίνουν με διαφορετικό εκλογικό νόμο. Θυμίζουμε ότι οι τριπλές εκλογές του 1989-90 διεξήχθησαν με το σύστημα της απλής αναλογικής, ενώ σήμερα η απλή αναλογική θα ισχύσει μόνο στην πρώτη εκλογική αναμέτρηση, καθώς στη δεύτερη αναμέτρηση θα εφαρμοστεί ένας νόμος ενισχυμένης αναλογικής που δίνει μπόνους περίπου 50 εδρών στο πρώτο κόμμα.
Στο κυβερνητικό στρατόπεδο μελετούν τα δεδομένα και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των τελευταίων δημοσκοπήσεων που βλέπουν το φως της δημοσιότητας, αλλά και όλους τους πιθανούς συσχετισμούς δυνάμεων που μπορεί να καταγράψει τόσο η πρώτη κάλπη της απλής αναλογικής όσο και η δεύτερη κάλπη της ενισχυμένης αναλογικής.
Σύμφωνα με δημοσκόπηση της εταιρείας Pulse για λογαριασμό του ΣΚΑΪ το 39% των ερωτηθέντων επιλέγει να δώσει στον Κυριάκο Μητσοτάκη «μία δεύτερη ευκαιρία να κυβερνήσει ξανά» έναντι του 32% που φαίνεται να προτιμά τον Αλέξη Τσίπρα. Στη δημοσκόπηση η ΝΔ έχει προβάδισμα 7,5 ποσοστιαίων μονάδων στην αναγωγή της πρόθεσης ψήφου επί των εγκύρων έναντι του ΣΥΡΙΖΑ, δίνοντας στην κυβερνητική παράταξη ένα ποσοστό της τάξης του 33,5% έναντι 26% του ΣΥΡΙΖΑ. Ακολουθούν το ΠΑΣΟΚ με 11%, το ΚΚΕ με 6%, η Ελληνική Λύση με 4% και το ΜέΡΑ25 με 2,5%. Στο κρίσιμο για τη διαμόρφωση του εκλογικού αποτελέσματος ζήτημα της προσέλκυσης του χώρου των κεντρώων εκλογέων ο πρωθυπουργός εμφανίζεται να υπερέχει των προέδρων τόσο του ΣΥΡΙΖΑ όσο και του ΠΑΣΟΚ. Στο ερώτημα «ποιος από τους πολιτικούς αρχηγούς εκφράζει καλύτερα τον κεντρώο χώρο» το 29% των ερωτηθέντων αναφέρει τον κ. Μητσοτάκη, το 22% τον κ. Τσίπρα και το 16% τον κ. Ανδρουλάκη.
Τα κυβερνητικά σενάρια
Εδώ έχει ενδιαφέρον η προβολή των σεναρίων για την επόμενη ημέρα της κάλπης. Όπως εκτιμάται στις εκλογές με απλή αναλογική πολύ σημαντικός παράγοντας θα είναι ο αριθμός των κομμάτων που θα εξασφαλίσουν την είσοδό τους στην επόμενη Βουλή. Με δεδομένο ότι στην απλή αναλογική δεν υπάρχουν έδρες μπόνους, οι έδρες διανέμονται αναλογικά με τη δύναμη των κομμάτων αυτών.
Σενάριο πρώτο: Αν στη Βουλή εισέλθουν πέντε κόμματα, με βάση τα παραπάνω ποσοστά, η ΝΔ εξασφαλίζει 125 έδρες, ο ΣΥΡΙΖΑ 97, το ΠΑΣΟΚ 41, το ΚΚΕ 22 και η Ελληνική Λύση 15. Επομένως για να σχηματιστεί κυβέρνηση συνεργασίας θα πρέπει να συνεργαστούν είτε η ΝΔ με το ΠΑΣΟΚ (έδρες 166), είτε ο ΣΥΡΙΖΑ με το ΠΑΣΟΚ και το ΚΚΕ (έδρες 160), είτε ο ΣΥΡΙΖΑ με το ΠΑΣΟΚ και την Ελληνική Λύση (153 έδρες), είτε ο ΣΥΡΙΖΑ με το ΠΑΣΟΚ, το ΚΚΕ και την Ελληνική Λύση, συγκεντρώνοντας 175 έδρες. Από όλα αυτά τα μετεκλογικά σενάρια θα πρέπει να αποκλείσουμε το ΚΚΕ, που έχει ήδη ξεκαθαρίσει ότι δεν πρόκειται να συμμετάσχει σε μία «μούφα προοδευτική κυβέρνηση». Θεωρητικά θα μπορούσαμε να μιλήσουμε και για το μεγάλο συνασπισμό ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ, που επίσης έχει αποκλειστεί και από τις δύο πλευρές. Μένει το σενάριο ΝΔ-ΠΑΣΟΚ που αποτελεί μία πιθανότητα, ενώ αντίθετα για το σενάριο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΑΣΟΚ δεν αρκούν οι έδρες.
Σενάριο δεύτερο: Αν στη Βουλή εισέλθουν έξι κόμματα και το ΜέΡΑ25 διατηρήσει τη θέση του και στο επόμενο Κοινοβούλιο, με βάση τα ίδια ποσοστά στα πιθανά κυβερνητικά σενάρια θα μπορούσε να προστεθεί και το σενάριο σχηματισμού κυβέρνησης με τον ΣΥΡΙΖΑ, το ΠΑΣΟΚ, την Ελληνική Λύση και το ΜέΡΑ25, συγκεντρώνοντας 158 έδρες. Και αυτό όμως θεωρείται αρκετά απίθανο.
Σενάριο τρίτο: Να μπουν στη Βουλή 7 κόμματα. Σε μία τέτοια περίπτωση τα δεδομένα θα άλλαζαν, καθώς στο προοδευτικό σενάριο θα χρειαζόταν η συνεργασία με ένα ακόμη «μικρό» κόμμα για να υπάρξει πλειοψηφία. Γενικά για να υπάρξει αυτοδυναμία στην απλή αναλογική εκτιμάται ότι το πρώτο κόμμα θα πρέπει να συγκεντρώσει ποσοστό κοντά στο 47%.
Η δεύτερη κάλπη
Η δεύτερη εκλογική αναμέτρηση, που θα διεξαχθεί με το σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής, μπορεί να δημιουργήσει ένα διαφορετικό περιβάλλον. Παίρνοντας ως εκκίνηση τα ποσοστά που δίνει στα κόμματα η δημοσκόπηση της Pulse, με 5 κόμματα εντός Βουλής και με τα κόμματα που μένουν εκτός να συγκεντρώνουν ένα ποσοστό της τάξης του 11,5%, η ΝΔ εξασφαλίζει οριακή αυτοδυναμία με 151 έδρες. Ο ΣΥΡΙΖΑ εξασφαλίζει 82 έδρες, το ΠΑΣΟΚ 35, το ΚΚΕ 19 και η Ελληνική Λύση 13. Με την είσοδο και έκτου κόμματος (ΜέΡΑ25 ή άλλου) και με τα κόμματα που μένουν εκτός να καταγράφουν ένα ποσοστό 8,5%, τότε η αυτοδυναμία χάνεται για τη ΝΔ, που εξασφαλίζει 148 έδρες. Ο ΣΥΡΙΖΑ θα έχει 60, το ΠΑΣΟΚ 34, το ΚΚΕ 18, η Ελληνική Λύση 12 και το ΜέΡΑ25 ή κάποιο άλλο 8. Σε αυτή την περίπτωση οι επιλογές είναι είτε ο σχηματισμός κυβέρνησης ΝΔ και ΠΑΣΟΚ, που θα συγκέντρωναν 182 έδρες, είτε όλων των υπολοίπων κομμάτων, που θα έφταναν οριακά τις 152 έδρες, είτε ένας συνασπισμός των δύο πρώτων (ΝΔ-ΣΥΡΙΖΑ), που θα έφτανε τις 228 έδρες, αλλά όπως φαίνεται αποκλείεται. Σε αυτή την περίπτωση ωστόσο μπορεί να πέσει στο τραπέζι ένα σενάριο το οποίο κανένα κόμμα μέχρι στιγμής δεν έχει εκφράσει δημόσια; η τρίτη κάλπη.
Εδώ για την αυτοδυναμία ρόλο θα παίξει το ποσοστό των εκτός Βουλής κομμάτων. Αν αυτό είναι της τάξης του 6% ο πήχης της αυτοδυναμίας θα είναι στο 38,5%, αν φτάσει στο 15% στο πρώτο κόμμα αρκεί το 36% για να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση.
Τι δείχνει το 1989
Εδώ αξίζει να θυμίσουμε τι συνέβη στις εκλογές του 1989 και του 1990, όπου η πόλωση ήταν ακόμη μεγαλύτερη από ό,τι σήμερα καθώς υπήρχε και το θέμα του σκανδάλου του Κοσκωτά και της παραπομπής του Ανδρέα Παπανδρέου στο Ειδικό Δικαστήριο. Στην πρώτη κάλπη στήθηκε τον Ιούνιο του 1989 η ΝΔ συγκέντρωσε 44,3% και 145 έδρες, το ΠΑΣΟΚ 39,1% και 125 έδρες και ο Συνασπισμός της Αριστεράς 13,1% και 28 έδρες. Στις δεύτερες εκλογές του Νοεμβρίου και ενώ είχε προηγηθεί ο σχηματισμός της οικουμενικής κυβέρνησης η ΝΔ ανέβασε το ποσοστό της στο 46,2% και τις έδρες σε 148, το ΠΑΣΟΚ έφτασε στο 40,7% και τις 128 έδρες και ο Συνασπισμός έπεσε στο 11% και στις 21 έδρες. Τέλος στις τρίτες εκλογές που έγιναν τον Απρίλιο του 1990 λόγω αδυναμίας εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας η ΝΔ έπιασε 46,9% και 150 έδρες, το ΠΑΣΟΚ έπεσε στο 38,6% και στις 123 έδρες και ο Συνασπισμός συγκέντρωσε 10,3% και 19 έδρες. Συμπέρασμα από τις τριπλές εκλογές; Το πρώτο κόμμα (τότε ήταν η ΝΔ, κάτι που πιθανότατα θα συμβεί και τώρα) έβγαινε ευνοημένο αλλά όχι εντυπωσιακά: +1,9 στις δεύτερες εκλογές και +0,7% στις τρίτες εκλογές, όταν η ΝΔ κατάφερε να πιάσει οριακά την αυτοδυναμία με 150 έδρες.
Αυτά λένε οι αριθμοί. Γιατί ρόλο θα παίξουν και οι πολιτικές αποφάσεις...
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 29.01.2023