Γράφει ο Δρ. Χρήστος Ε. Γεωργίου
Γενικός Διευθυντής του «ΙΝΣΒΕ», συγγραφέας του πρακτικού οδηγού: «Προετοιμάζοντας τη διαδοχή: πρακτικός οδηγός για προνοητικές οικογενειακές επιχειρήσεις»
Οι ιδιοκτήτες οικογενειακών επιχειρήσεων συνήθως αποφεύγουν να ασχοληθούν με μερικά σημαντικά σημεία καμπής στην επιχειρησιακή τους ζωή. Δυστυχώς αυτά τα σημεία δεν έχουν φανερά σημάδια που προαναγγέλλουν την εμφάνισή τους, ούτως ώστε να παροτρύνουν έγκαιρα τον ιδιοκτήτη να σχεδιάσει και να εκτελέσει ορισμένες ενέργειες που θα του επιτρέψουν να «περάσει» την κάθε καμπή με ανώδυνο τρόπο.
Το ταξίδι του ιδρυτή στον κόσμο των οικογενειακών επιχειρήσεων από την αρχή, δηλαδή από τη φάση της «Δημιουργίας», μέχρι το τέλος, τη «Διαιώνιση», είναι μία διαδικασία που εμείς την ονομάζουμε τα «Τέσσερα Δέλτα»:
1. Δημιουργία
2. Διαχείριση
3. Διαδοχή
4. Διαιώνιση
Η ζωή του ιδρυτή και ο κύκλος ζωής μίας οικογενειακής επιχείρησης: τα τέσσερα ΔΕΛΤΑ
Η δική μας εκτίμηση είναι ότι αναγνωρίζουμε τη δυσκολία και τον κόπο της «Δημιουργίας» αλλά γνωρίζουμε ότι η δυσκολία αυξάνεται εκθετικά όσο ο ιδρυτής «ανηφορίζει» την καμπύλη των τεσσάρων Δέλτα. Το παραπάνω σχήμα «Η ζωή του ιδρυτή και ο κύκλος ζωής μιας οικογενειακής επιχείρησης: τα τέσσερα Δέλτα» παριστάνει ακριβώς τη δυσκολία που αντιμετωπίζει μια οικογενειακή επιχείρηση, από τη Φάση της «Δημιουργίας», μέχρι τη Φάση της εξασφάλισης της «Διαιώνισης».
Η δυσκολία λοιπόν αρχίζει με το δεύτερο Δέλτα, δηλαδή, τη «Διαχείριση». Στην πραγματικότητα η φάση αυτή είναι η μεταπήδηση από τη Φάση «Δημιουργία» στη Φάση «Ανάπτυξη». Η Ανάπτυξη, όπως την καταλαβαίνουμε εμείς, απαιτεί μια καλή «Διαχείριση»: δημιουργία μίας σωστής οργανωτικής δομής και στρατηγικής. Στην περίπτωση των οικογενειακών επιχειρήσεων αυτό υπονοεί και τη συμμετοχή των παιδιών. Συνήθως τα παιδιά κατά τη διάρκεια της «Δημιουργίας» ή των πρώτων δέκα ετών, παρακολουθούν τις ενέργειες του ιδρυτή για να «μάθουν» τι είναι αυτό που κάνει τον ιδρυτή να δημιουργεί αυτό που δημιουργεί…
Στη Φάση της «Διαχείρισης» -δηλαδή στην αρχή της δεύτερης δεκαετίας- η επιχείρηση πρέπει να αρχίσει να αναπτύσσεται. Η ανάπτυξη απαιτεί μερικές αλλαγές στη νοοτροπία του ιδρυτή. Ένα μεγάλο μέρος αυτής της αλλαγής της νοοτροπίας είναι και η αναγνώριση ότι «τα παιδιά θα πρέπει να αρχίσουν να γίνονται οι συν-δημιουργοί της νέας επιχείρησης». Με άλλα λόγια ο ιδρυτής θα πρέπει να καλέσει τα παιδιά να προσφέρουν τις γνώμες τους και να συνεισφέρουν στη δημιουργία μίας επιχείρησης που θα είναι «κομμένη και ραμμένη» στα δικά τους μέτρα, θα λέγαμε. Η επιχείρηση αυτή θα συμπεριλαμβάνει «Ό,τι είναι παλιό και είναι καλό και ό,τι είναι καινούριο και είναι καλύτερο».
Για να επιτευχθεί αυτή η ιδανική περίπτωση απαιτείται μία εξίσου ιδανική συνεργασία μεταξύ γονιού και παιδιών. Αυτό το «παιχνίδι» πρέπει να βασίζεται στην απλή φιλοσοφία που μπορεί να συνοψιστεί στην παρακάτω συνταγή: Καλύτερος Εγώ + Καλύτερος Εσύ = Καλύτεροι Εμείς.
Σε κάθε περίπτωση, τα πράγματα δυσκολεύουν για τον ιδρυτή και την οικογενειακή επιχείρηση στο 3ο Δέλτα: τη «Διαδοχή». Η επιτυχημένη διαδοχή είναι το απαραίτητο συστατικό για τη συνέχεια, ανάπτυξη και μακροημέρευση της οικογενειακής επιχείρησης.
Άλλωστε, σύμφωνα με το δικό μας μοντέλο των «Τεσσάρων Δέλτα», χωρίς την επιτυχημένη διαδοχή, δεν μπορεί να υπάρξει «Διαιώνιση» της οικογενειακής επιχείρησης! (… το τέταρτο Δέλτα…).
Αυτά τα τέσσερα ΔΕΛΤΑ, δηλαδή, «Δημιουργία», «Διαχείριση», «Διαδοχή» και «Διαιώνιση» είναι οι τέσσερις ακρογωνιαίοι λίθοι του οικοδομήματος του ιδρυτή της οικογενειακής επιχείρησης. Η υπερβολική, αν όχι αποκλειστική, έμφαση που δίνουν πολλοί ιδρυτές στη φάση της «Δημιουργίας», τους οδηγεί στο να κτίζουν τελικά ένα οικοδόμημα που σίγουρα θα καταλήξει να έχει ένα πολύ παράξενο σχήμα. Σίγουρα το οικοδόμημα αυτό δεν θα βασίζεται σε τέσσερις δυνατούς ακρογωνιαίους λίθους που θα του δίνουν μία μακροχρόνια σταθερότητα.
Τελικά, δίχως σωστή «Διαδοχή» δεν υπάρχει «Διαιώνιση», γι’ αυτό η σωστή νοοτροπία σήμερα υπαγορεύει την αναζήτηση ενός ικανού διαδόχου. Και επειδή το στερεότυπο λέει ο διάδοχος να είναι αγόρι, υπογραμμίζουμε ότι αυτό πλέον έχει ανατραπεί παγκοσμίως. Οι εποχές αγαπητοί ιδρυτές έχουν αλλάξει τελείως!
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 16.09.2022