Οι Δήμοι είναι ο αδύναμος κρίκος στην αλυσίδα της διαχείρισης των απορριμμάτων, ενώ ως τώρα και λίγους μήνες πριν τις αυτοδιοικητικές εκλογές, έχουν «ξεχάσει» να ενημερώσουν τους δημότες για το «φέσι» που αναγκαστικά θα βάλουν στα ανταποδοτικά τέλη με το τέλος ταφής, από το 2024 και μετά.
Κι’ όσο οι Δήμοι προσπαθούν να καταλάβουν πως θα λειτουργήσουν σύμφωνα με την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει», οι ξενοδόχοι ήδη έχουν μπει στο νόημα του ν.4819/2021 με έτοιμα σχέδια δράσης, ενόσω περιμένουν τους καφέ κάδους και τα ειδικά απορριμματοφόρα για τα οργανικά απόβλητα. Στο μεταξύ κι’ όσο προετοιμάζονται, αναγκάζονται να πληρώνουν και ιδιωτικές εταιρείες επειδή, όπως καταγγέλλουν, δεν καλύπτονται από τις υπηρεσίες που τους παρέχουν οι Δήμοι αν και πληρώνουν ανταποδοτικά τέλη.
Τα παραπάνω τονίσθηκαν και πολύ εμφατικά μάλιστα, στη διάρκεια συζήτησης που οργάνωσε, στο πλαίσιο της Forward Green, το Ελληνο- Γερμανικό Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο με θέμα την Κυκλική Οικονομία και τον Κλάδο Φιλοξενίας.
Στη διάρκεια της συζήτησης έγιναν κρίσιμες επισημάνσεις για την κατάσταση που επικρατεί στη χώρα μας, μετά την ψήφιση του ν.4819/2021, δύο χρόνια πριν. Τόσο όπως επισήμαναν ο κ. Γρηγόρης Τάσιος, πρόεδρος της ΠΟΞ, όσο και ο κ. Σωτήρης Μυλωνάς, δ/νων σύμβουλος της MSolution και σύμβουλος σε θέματα Κυκλικής Οικονομίας, η δημοσίευση ενός νόμου σε ΦΕΚ, δεν συνεπάγεται και την εφαρμογή του. Η κυβέρνηση, όπως τονίσθηκε, υϊοθέτησε τα όσα προβλέπουν οι Κοινοτικές Οδηγίες 851 και 852 του 2018, χωρίς όμως να υπάρχουν στην Αυτοδιοίκηση οι μηχανισμοί υποστήριξης και ελέγχου των «παραγωγών» αποβλήτων, χωρίς να έχουν οι Δήμοι προετοιμαστεί, χωρίς να έχουν γίνει οι απαιτούμενες υποδομές, χωρίς να έχουν ενημερωθεί πολίτες και επιχειρήσεις.
Τι σημαίνει το « ο ρυπαίνων πληρώνει»
Έχουμε δύο χρόνια που ακούμε το motto «ο ρυπαίνων , πληρώνει», ανάλογα με τον όγκο ή τα κιλά απορριμμάτων που παράγει, όμως ακόμη δεν το είδαμε να εφαρμόζεται, πράγμα απίθανο φυσικά αφού ακόμη δεν έχουν αρχίσει να τοποθετούνται οι καφέ κάδοι για τα οργανικά απορρίμματα, ούτε έχει στηθεί και λειτουργήσει το σύστημα ζύγισής τους, μεταφοράς τους και ανακύκλωσης τους.
Κι’ όμως, όπως είπε ο κ. Διαμαντής Σκορδίλης, μηχανικός και σύμβουλος σε ζητήματα ανακύκλωσης, η διαχείριση των Βιοαποβλήτων είναι εξαιρετικά σημαντική υπόθεση αφού αποτελούν σχεδόν το 50% των απορριμμάτων , με τους Δήμους να έχουν να παίξουν κρίσιμο ρόλο σε αυτό το νέο τρόπο διαχείρισης των αποβλήτων, που στηρίζεται στην αρχή ότι ο πολίτης αλλά και η επιχείρηση, πληρώνει τέλη, ανάλογα με το πόσο ρυπαίνει (pay as you throw).
Μπροστά βρίσκονται οι ξενοδόχοι
Όπως είπε ο κ. Τάσιος, οι ξενοδοχειακές επιχειρήσεις, στα τελευταία χρόνια έχουν κάνει βήματα στα θέματα της πιο υπεύθυνης περιβαλλοντικής διαχείρισης, είτε γιατί υπήρχαν προγράμματα που λειτούργησαν ως κίνητρο, είτε γιατί το επέβαλαν οι απαιτήσεις των μεγάλων tour operators αλλά και των ξένων πελατών. Το γεγονός είναι ότι ειδικά οι μεγάλες επιχειρήσεις έχουν κάνει εντυπωσιακές αλλαγές με αποτέλεσμα, οι 5 στις 10 ξενοδοχειακές εταιρείες είναι έτοιμες να προσαρμοστούν στις νέες απαιτήσεις ενώ οι 8 στις 10, έχουν ετοιμάσει το πλάνο προσαρμογής τους.
Αλλά όπως είπε ο πρόεδρος της ΠΟΞ, τα ξενοδοχεία είναι μόνο ένα κομμάτι του Κλάδου Φιλοξενίας, αυτό που είναι κι’ ευκολότερο να ελεγχθεί. Βιοαπόβλητα όμως παράγουν και οι επιχειρήσεις ενοικιαζομένων δωματίων, τα κάμπινγκς, τα καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης, οι κατασκηνώσεις , μονάδες Φιλοξενίας που και αυτές θα πρέπει να συμμορφωθούν με τους καινούργιους αυστηρούς κανονισμούς.
Δεν επαρκούν οι καφέ κάδοι
«Στο Δήμο Πολυγύρου, έχουν έρθει 250 καφέ κάδοι, μικρού μεγέθους. Αυτοί ίσα – ίσα που φθάνουν για τα πέντε (5) από τα τριάντα (30) ξενοδοχεία που υπάρχουν στο Δήμο. Η τουριστική σεζόν ξεκίνησε τον Μάϊο, έχουμε φέρει ξένους επισκέπτες και ακόμη περιμένουμε τους καφέ κάδους. Όσο για τα λύματα των βιολογικών, η δική μου επιχείρηση μεταφέρει τη λυματολάσπη από τα Ψακούδια Χαλκιδικής στη Σκύδρα Πέλλας, επειδή δεν υπάρχει στη Χαλκιδική κατάλληλος υποδοχέας, παρά το χωρικό σχέδιο του ΦΟΣΔΑ», πρόσθεσε ο κ. Τάσιος.
Η διαλογή των οργανικών αποβλήτων στη πηγή, στις ξενοδοχειακές μονάδες, είναι πολύ σημαντικό τμήμα της όλης προσπάθειας για ανακύκλωση των αποβλήτων που παράγονται σε ένα ξενοδοχείο, υπογράμμισε ο κ. Μυλωνάς λέγοντας ως παράδειγμα, ότι ένας επισκέπτης παράγει 1,7 κιλά απορρίμματα ανά διανυκτέρευση. Ο τουρισμός και μάλιστα στη χώρα μας, έχει μεγάλο ρόλο να παίξει στην Κυκλική Οικονομία και στη Βιώσιμη Ανάπτυξη, αλλά στον κύκλο διαχείρισης των απορριμμάτων παρεμβαίνουν πολλοί stake holders, με τους Δήμους, που είναι υπεύθυνοι για τη διαλογή των αποβλήτων, να έχουν ένα πολύ κακό σύστημα αποκομιδής των σκουπιδιών.
Με το νόμο 4819/2021, τα ξενοδοχεία θα πρέπει να συμπληρώνουν το Ηλεκτρονικό Μητρώο Αποβλήτων, που σημαίνει διαλογή και ζύγιση των οργανικών αποβλήτων, κάτι που δεν συμβαίνει ακόμη αφού δεν έχει ενεργοποιηθεί το σύστημα αποκομιδής. Βεβαίως, με το νόμο, οι παραγωγοί αποβλήτων έχουν διευρυμένη ευθύνη για τη διαχείριση των αποβλήτων, το οποίο σημαίνει σε απλά λόγια, ότι μπορούν να πληρώνουν ιδιωτικές εταιρείες για να κάνουν τη δουλειά που δεν κάνουν οι Δήμοι.
Η διευρυμένη ευθύνη των παραγωγών, σημαίνει ότι μπορούν να συμβληθούν με ιδιώτες, με επιπλέον κόστος όμως καθώς εκτιμούν ότι οι Δήμοι θα συνεχίσουν να απαιτούν χρήματα για υπηρεσίες που ουσιαστικά δεν παρέχουν.
Στο βάθος των ….κάδων και πρόστιμα
Υπάρχει φυσικά και το θέμα των πιθανών κυρώσεων για τις επιχειρήσεις που δεν συμμορφώνονται με τις επιταγές του νόμου, είπε στο makthes.gr ο κ. Ανδρέας Μανδρίνος, πρόεδρος της ΕΞΘ, προσθέτοντας ότι ακόμη δεν έχει αποσαφηνιστεί το πως ακριβώς θα λειτουργεί το σύστημα, ενώ πρόστιμα δεν επιβάλλονται αφού δεν έχουν ενεργοποιηθεί οι παράμετροι του συστήματος.
Ωστόσο, οι ξενοδόχοι που έχουν δείξει ευαισθησία σε ζητήματα περιβαλλοντικής προστασίας και έχουν επενδύσει στην απόκτηση σχετικών πιστοποιητικών, αισθάνονται ότι αυτό το κενό, δηλαδή ως προς τη συμμόρφωση με τις απαιτήσεις του νόμου, πρέπει γρήγορα να καλυφθεί. Όπως είπε ο διευθυντής του Grand Hotel Palace κ. Γιάννης Ασλάνης, το ξενοδοχείο είναι βραβευμένο με το eco label ‘Green Key’, διάκριση που τη διατηρεί υποβαλλόμενο σε τακτικούς ελέγχους και σε όλο αυστηρότερες περιβαλλοντικές απαιτήσεις.
Κίνητρα και οφέλη για τις επιχειρήσεις
Ο κ. Τάσιος υποστήριξε ότι όπως προβλέπει ο νόμος, θα πρέπει να δοθούν κίνητρα από την Πολιτεία στις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις, οι οποίες, επιβαρύνονται με πρόσθετα κόστη, για να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του νόμου, ασχέτως με τις υπηρεσίες που παρέχουν οι Δήμοι.
Ο κ. Μυλωνάς, δήλωσε πως οι επιχειρήσεις μπορούν να κινητροδοτηθούν, εάν οι καλές τους επιδόσεις τυγχάνουν μειώσεων στις χρεώσεις μέσα από το σύστημα «pay as you throw». Επίσης, υπογράμμισε ότι για να προχωρήσει η ανακύκλωση, πρέπει άμεσα να ξεκινήσει η διαλογή στον καφέ κάδο, οι πιστοποιήσεις από εθελοντικές να γίνουν υποχρεωτικές, οι Δήμοι να αντιληφθούν ότι έχουν μεγάλο μερίδιο ευθύνης αλλά και οι επιχειρήσεις να διαθέσουν χρήματα στο κομμάτι της περιβαλλοντικής διαχείρισης.
Να σημειωθεί πάντως ότι τα ξενοδοχεία με περισσότερες των 100 κλινών, είναι υποχρεωμένα να προμηθευτούν τους καφέ κάδους, ενώ βεβαίως τα τέλη που θα πληρώνουν θα συνδέονται με τις ποσότητες απορριμμάτων που παράγουν, οπότε έχουν όφελος να μειώσουν τα απόβλητά τους.
Σημειώνεται ότι κανονικά το τέλος ταφής των 20 ευρώ ανά τόνο απορριμμάτων, έπρεπε να καταβάλλεται από τους Δήμους από αρχές του 2022, όμως υπήρξε αντίδραση και τελικά, με τροπολογία, το λογαριασμό τον πλήρωσε το Υπουργείο Εσωτερικών για δύο χρόνια. Όμως κάποια στιγμή αυτή η επιβάρυνση θα ενεργοποιηθεί αυξάνοντας κατ’ επέκταση και τα τέλη που πληρώνουν οι πολίτες, οι οποίοι θα πρέπει να πεισθούν να μειώσουν τα οργανικά τους απορρίμματα, αρκεί φυσικά να υπάρχουν οι καφέ κάδοι και να λειτουργεί το όλο σύστημα αποκομιδής και επεξεργασίας.
Ο ρόλος και οι ευθύνες του ΦΟΣΔΑ
Όταν λένε σε αυτοδιοικητικούς ότι ακόμη δεν ενεργοποίησαν το σύστημα για τα βιοαπόβλητα, μιλάνε για τις ευθύνες του ΦΟΣΔΑ, για να δούμε όμως, τι έχει να πει ο ΦΟΣΔΑ, δια στόματος του κ. Μιχάλη Γεράνη, του προέδρου του.
«Ο ΦΟΣΔΑ παρέδωσε και στους 38 Δήμους της Κεντρικής Μακεδονίας, τους καφέ κάδους, τα ειδικά απορριμματοφόρα και τους κλαδοτεμαχιστές. Σύμφωνα με απόφαση της ΠΕΔ Κεντρικής Μακεδονίας, συμμετείχαμε σε πρόσκληση του ΠΕΠ Κ.Μ. , για την προμήθεια καφέ κάδων, απορριμματοφόρων για οργανικά απόβλητα και κλαδοτεμαχιστών, σύμφωνα με τις ανάγκες του κάθε Δήμου.
«Τα ξενοδοχεία, βάσει του νόμου 4819/2021 και εφ’ όσον έχουν άνω των 100 κλινών, είναι υποχρεωμένα να συλλέγουν τα οργανικά απόβλητα και να τα παραδίδουν, είτε συμβαλλόμενοι με τον οικείο Δήμο, είτε με ιδιώτη. Αυτές οι ξενοδοχειακές επιχειρήσεις είναι υποχρεωμένες να αγοράσουν καφέ κάδους και να εκτρέπουν το ρεύμα των οργανικών τους αποβλήτων. Η παραγωγή που διαχειρίζονται οι ίδιες οι επιχειρήσεις, θα μπορούν οι ξενοδόχοι, να ζητούν να αφαιρεθεί από το λογαριασμό των δημοτικών τελών που πληρώνουν.
«Ο ΦΟΣΔΑ έχει υποχρέωση να διαχειριστεί τα οργανικά απόβλητα που συλλέγουν οι Δήμοι και ήδη είμαστε έτοιμοι. Σε όλη την Κεντρική Μακεδονία, έχουμε διαμορφώσει χώρους για την απόθεση και αξιοποίηση των οργανικών αποβλήτων, με τη μετατροπή τους σε κομπόστ.
«Σε ό,τι αφορά στις ΜΕΒΑ είμαστε σε μία μεταβατική περίοδο. Τα οργανικά απόβλητα της Π.Ε. Θεσσαλονίκης, θα παραλαμβάνονται στο ΧΥΤΑ Μαυροράχης, ενώ ο ΦΟΣΔΑ έχει συμβληθεί με ιδιώτες , μέχρι να υλοποιηθούν οι κατασκευές των ΜΕΒΑ. Στην υπόλοιπη Κεντρική Μακεδονία οι Δήμοι γνωρίζουν που θα αποθέτουν τα οργανικά τους απόβλητα. Το μόνο που μένει, αφού μάλιστα διατέθηκαν οι κάδοι και τα απορριμματοφόρα, είναι, να αρχίσουν οι Δήμοι να συλλέγουν τα οργανικά απόβλητα.
«Οι Δήμοι λοιπόν, σε πρώτη φάση, πρέπει να πάνε στους μεγάλους παραγωγούς οργανικών αποβλήτων, σε συγκεκριμένες επιχειρήσεις π.χ. εστίασης, σε λαϊκές αγορές, σε συγκεκριμένες γειτονιές και να αρχίσουν να ενημερώνουν πολίτες και επιχειρηματίες. Πρέπει να αρχίσουν να ξετυλίξουν τα σχέδιά τους για τη συλλογή βιοαποβλήτων, να ενημερώνουν πολίτες και επιχειρήσεις, κάτι που ως τώρα δεν το έχουν πράξει».
Οι Δήμοι, σε ό,τι αφορά την αποκομιδή των αποβλήτων έχουν και προβλήματα οργανωτικά, αλλά όπως τόνισε ο κ. Τάσιος, μετά τις εκλογές του Οκτωβρίου, οι δικαιολογίες εξαντλούνται. «Οι νέοι δημοτικές αρχές, θα έχουν μπροστά τους μια 5ετία κατά την οποία θα υλοποιηθεί ένα ολόκληρο ΕΣΠΑ, το οποίο είναι στραμμένο στη βιώσιμη ανάπτυξη, με μεγάλη έμφαση στην κυκλική οικονομία, οπότε πλέον δεν θα υπάρχουν δικαιολογίες, ότι ο προηγούμενος δήμαρχος δεν έκανε μελέτες ή ό,τι έτσι τα βρήκαμε ή δεν υπήρχαν πόροι. Τώρα πρέπει να τελειώνουν με τα προβλήματα αυτά», κατέληξε ο πρόεδρος της ΠΟΞ.