Ήταν τέλη Σεπτεμβρίου όταν ο καθηγητής και υπεύθυνος από το υπουργείο Υγείας για την ενημέρωση για τον κορονοϊό Σωτήρης Τσιόδρας, εξερχόμενος από γηροκομείο στην περιοχή του Αγίου Παντελεήμονα στην Αθήνα όπου εκείνη τη μέρα βρέθηκαν θετικοί στον κορονοϊό 32 άνθρωποι σημείωσε ότι η Αθήνα δεν τα πάει καθόλου καλά και πρόσθεσε πως «Στη Θεσσαλονίκη το μάθημα μας το πήραμε, εδώ φαίνεται δεν το πήραμε και η Θεσσαλονίκη πάει καλά ενώ η Αθήνα δεν πάει» είπε χαρακτηριστικά. Εκείνη την ημέρα, ο ΕΟΔΥ είχε ανακοινώσει συνολικά στην Ελλάδα 354 κρούσματα και στη Θεσσαλονίκη μόλις 12.
Το ιικό φορτίο στα λύματα τα οποία ερευνά η καινοτόμα ομάδα του ΑΠΘ με την πρωτοποριακή στον κόσμο μέθοδο ήταν σε ύφεση. Ένα μήνα σχεδόν μετά τα πάντα άλλαξαν. Στη Θεσσαλονίκη καταγράφονται καθημερινά εκατοντάδες θετικά κρούσματα, σύμφωνα με επιστήμονες που εξετάζουν τα δείγματα από τα τεστ που διενεργεί ο ΕΟΔΥ και τα νοσοκομεία της πόλης ένα στα τρία δείγματα είναι θετικό, αυτό σημαίνει ότι η θετικότητα αγγίζει το 30%, η πόλη έχει «γκριζάρει» και έχει μπει σε καθεστώς τοπικού lockdown, ενώ η καθημερινότητα θυμίζει άνοιξη, τότε που μπήκε στη ζωή μας η απαγόρευση κυκλοφορίας και οι μετακινήσεις με βεβαιώσεις και γραπτό μήνυμα στο 13033. Τελικά η Θεσσαλονίκη όπου εντοπίστηκε το πρώτο κρούσμα κορονοϊού στη χώρα μας, κύριε Τσιόδρα, δεν πήρε το μάθημά της.
Εικόνες απίστευτης χαλάρωσης, νέοι και νέες να διασκεδάζουν ο ένας δίπλα στον άλλο χωρίς να τηρούνται οι απαραίτητες αποστάσεις, ούτε να χρησιμοποιούνται μάσκες, κρυφά πάρτι σε σπίτια, πλατείες, πατάρια μπαρ και καφετεριών με κλειστές πόρτες μετά τα μεσάνυχτα οπότε και έπρεπε να κλείνουν καταστήματα εστίασης και υγειονομικού ενδιαφέροντος βάσει των κυβερνητικών αποφάσεων, απίστευτες εικόνες συγχρωτισμού και συνωστισμού. Και ξαφνικά τα κρούσματα άρχισαν να ανεβαίνουν και καθημερινά να καταγράφονται αρνητικά ρεκόρ. Οι ασθενείς με κορονοϊό μέρα με τη μέρα γεμίζουν όσες νέες κλίνες απλές και ΜΕΘ ανοίγουν και το σύστημα υγείας στη Βόρεια Ελλάδα και ειδικότερα στη Θεσσαλονίκη να περνά στο «επίπεδο τέσσερα» και όχι απλά στο κόκκινο, αλλά στο «βαθύ κόκκινο» όπως υποστηρίζουν εργαζόμενοι στο χώρο της Υγείας της πόλης.
Ήταν 10 Αυγούστου όταν η αναπληρώτρια κυβερνητική εκπρόσωπος Αριστοτελεία Πελώνη ανακοίνωνε πως η «προγραμματισμένη για το διάστημα 5-13 Σεπτεμβρίου 2020, 85η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης δεν θα πραγματοποιηθεί». Η είδηση τότε, είχε πέσει ως «κεραυνός εν αιθρία», κάτι που θεωρητικά δεν θα έπρεπε να συμβεί καθώς οι ειδικοί μέρες πριν προειδοποιούσαν στις τακτικές τηλεδιασκέψεις τους πως ακόμα κι αν εφαρμοστούν αυστηρά πρωτόκολλα η γενική έκθεση του Σεπτεμβρίου δεν θα έπρεπε να πραγματοποιηθεί.
Είχε προηγηθεί το «κλείσιμο» της Χαλκιδικής με την υποχρεωτική χρήση της μάσκας σε εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους όπως επίσης και το περιορισμένο ωράριο λειτουργίας στα καταστήματα εστίασης. Τα πάρτι στα beach bars του τουριστικότερου νομού της Βόρειας Ελλάδας στα οποία συμμετείχαν εκατοντάδες Θεσσαλονικείς που έκαναν το μπάνιο τους τα Σαββατοκύριακα στον γειτονικό σε εμάς νομό, ήταν η αφορμή για να αυξηθούν εκ νέου καλοκαιριάτικα τα κρούσματα κορονοϊού στη Θεσσαλονίκη. Κρούσματα σε οίκους ευγηρίας με πολλούς ηλικιωμένους τελικά να καταλήγουν αλλά και σε χώρους εργασίας.
Την ίδια ώρα, η έλλειψη λεωφορείων στη (δεν είχαν έρθει τα οχήματα που αγόρασε ο δήμος από την Λειψία, ούτε εκείνα που προμηθεύτηκε ο Οργανισμός με leasing μέσω της σύμβασης των 180 λεωφορείων) είχε ως αποτέλεσμα να γεμίζουν τα λιγοστά οχήματα που κυκλοφορούσαν στους δρόμους. Οι εικόνες με τους επιβάτες ακόμα και με μάσκες, ο ένας πάνω στον άλλον κυριολεκτικά, για τη Θεσσαλονίκη ήταν και είναι εικόνες καθημερινότητας.
Τότε, αρκετοί θεσμικοί παράγοντες και αιρετοί δυσαρεστήθηκαν (και το έδειξαν) για την απόφαση αναβολής της 85ης ΔΕΘ-Helexpo, ενώ είναι απορίας άξιο πως ορισμένοι θεωρούσαν ότι η έκθεση θα πραγματοποιηθεί κανονικά παρά το γεγονός ότι παγκόσμια και πανευρωπαϊκά γεγονότα με εκατομμύρια επισκέπτες και χιλιάδες εκθέτες είχαν ήδη από το πρώτο κύμα της πανδημίας ανακοινώσει πως δεν θα πραγματοποιηθούν.
Δηλώσεις... χαλάρωσης
Οι πολίτες όμως δεν χαλάρωσαν μόνοι τους όπως ισχυρίστηκε ο υπουργός Επικρατείας, Γιώργος Γεραπετρίτης λέγοντας «η Θεσσαλονίκη δεν επέδειξε την ευθύνη που θα έπρεπε και μολονότι είχε φτάσει σε βαρύ επιδημιολογικό σημείο δεν ήχησε το καμπανάκι». Δεν φέρουν την αποκλειστική ευθύνη για την σημερινή κατάσταση.
Κάτι οι δηλώσεις κρατικών και κυβερνητικών αξιωματούχων περί «καθαρών περιοχών», κάτι οι φωτογραφήσεις των ίδιων αξιωματούχων δίπλα από υπουργούς και ιθύνοντες των Αθηνών -ακόμα και στις φωτογραφίες οι ίδιοι που μας συνιστούσαν να κρατάμε αποστάσεις, δεν κρατούσαν, λίγο οι δηλώσεις πως η Ελλάδα και η Θεσσαλονίκη, όπου εντοπίστηκε ο λεγόμενος «ασθενής μηδέν», «κατάφερε να εξέλθει από μία ιδιαίτερα και κρίσιμη φάση με τις λιγότερες δυνατές απώλειες».
Το άνοιγμα του αεροδρομίου «Μακεδονία» με απόφαση Μητσοτάκη και εισήγηση Τζιτζικώστα δύο εβδομάδες νωρίτερα από την ημερομηνία που αρχικά είχε ανακοινωθεί και ίσχυσε στα υπόλοιπα περιφερειακά αεροδρόμια.
Το άνοιγμα των συνόρων στη Βόρεια Ελλάδα με δειγματοληπτικούς ελέγχους αρχικά και όχι υποχρεωτικά τεστ σε όλους όσους περνούσαν εντός χώρας από τα χερσαία σύνορα, η γενική και αόριστη κριτική της αντιπολίτευσης, τα πάρτι εντός ΑΠΘ, οι δηλώσεις συνεργατών δημάρχων και βουλευτών πως όλα βαίνουν καλώς, και η αίσθηση ότι το διάστημα που μεσολάβησε από το πρώτο κύμα μέχρι το δεύτερο, το σφοδρότερο που ζούμε σήμερα το Εθνικό Σύστημα Υγείας θωρακίστηκε επαρκώς, συνετέλεσαν στα σημερινά αποτελέσματα, εξαιτίας της χαλάρωσης των πολιτών, χαλάρωση που όμως δεν ήρθε από μόνη της αλλά από τους παραπάνω και άλλους πολλούς λόγους. Οι παροικούντες την Ιερουσαλήμ γνωρίζουν ποιοι και πότε έκαναν τις παραπάνω δηλώσεις, οι οποίοι όπως αποδεικνύεται εκ του αποτελέσματος δεν πίεσαν όσο θα έπρεπε.
Αυξητική τάση δείχνουν τα λύματα
Στις 21 Οκτωβρίου 2020 το ΑΠΘ δια στόματος του πρύτανη του ιδρύματος, Νίκου Παπαϊωάννου, που σήμερα βρίσκεται σε κατ’ οίκον περιορισμό εξαιτίας επαφής με θετικό κρούσμα, προειδοποιούσε ότι οι ποσότητες του ιικού φορτίου στα λύματα της Θεσσαλονίκης σε σχέση με την 12η Οκτωβρίου ήταν αυξημένη. Υπενθυμίζεται πως την 12η Σεπτεμβρίου έγινε αναφορά για αυξητική τάση σε ό,τι αφορά τη συγκέντρωση γονιδιώματος κορονοϊού στα λύματα της πόλης. «Στις 27 Σεπτεμβρίου οπότε έγινε μέτρηση τα αποτελέσματα έδειξαν επιπλέον αύξηση» σχολιάζει στη «ΜτΚ» ο κ. Παπαϊωάννου. Αυτό σημαίνει ότι τα κρούσματα που ανακοινώνονται τις τελευταίες ημέρες επιβεβαιώνουν τις μετρήσεις των επιστημόνων του ΑΠΘ.
Η κατάσταση στα νοσοκομεία
Σήμερα η κατάσταση στα νοσοκομεία της Θεσσαλονίκης, όπως περιγράφουν οι εργαζόμενοι και οι εκπρόσωποί τους, είναι οριακή. Συμπληρώνουν δε πως «η εσπευσμένη επίσκεψη Κικίλια το πρωί της περασμένης Δευτέρας στη Θεσσαλονίκη και η ανακοίνωση για άνοιγμα νέων κλινικών COVID αποδεικνύει πως δεν υπάρχει σχέδιο» σχολιάζουν χαρακτηριστικά.
Σύμφωνα με πληροφορίες από το υπουργείο Υγείας, μέχρι το βράδυ της περασμένης Δευτέρας στη Θεσσαλονίκη λειτουργούσαν συνολικά 85 κλίνες κορονοϊού σε Μονάδες Εντατικής Θεραπείας, εκ των οποίων κατειλημμένες ήταν σε ποσοστό 67%. Σε πανελλαδικό επίπεδο, μέχρι τη Δευτέρα λειτουργούσαν 312 κλίνες ΜΕΘ-COVID εκ των οποίων οι 188 είναι κατειλημμένες και 124 κενές. «Υπάρχει πίεση και στις απλές κλίνες και στις κλίνες ΜΕΘ. Είναι κακό να αναφερόμαστε σε αριθμούς και ο κόσμος μπερδεύεται. Καθημερινά ανοίγουν νέες κλίνες σε κλινικές των νοσοκομείων της Θεσσαλονίκης συν τις κλίνες στις ιδιωτικές κλινικές.
Υπάρχει πίεση αλλά η διαδικασία είναι δυναμική. Μόλις το ποσοστό πληρότητας ανεβαίνει, εμείς προσθέτουμε και άλλες κλίνες στέλνοντας στα ιδιωτικά νοσοκομεία άλλα περιστατικά και εμείς κρατάμε στα δημόσια τα περιστατικά ασθενών με κορονοϊό» αναφέρει στη «ΜτΚ» παράγοντας του υπουργείου. «Καθημερινά οι κλίνες νοσηλείας αυξάνονται» υποστηρίζει άλλος υγειονομικός παράγοντας.
«Υπάρχουν διαθέσιμες κλίνες για νοσηλεία. Το σύστημα λειτουργεί και αντέχει γιατί πάντα εφαρμόζουμε τα επόμενα σχέδια που έχουμε καταρτίσει» συμπληρώνει. «Υπάρχουν πολλά σχέδια. Είναι μία δυναμική διαδικασία και όχι κάτι στατικό. Όταν υπάρχουν προβλήματα λύνονται με την αύξηση των κλινών» υποστηρίζει ο ίδιος παράγοντας.
Κληθείς να σχολιάσει για πιο λόγο μέσα σε διάστημα λίγων εβδομάδων η κατάσταση στη Θεσσαλονίκη αντιστράφηκε υποστηρίζει: «Ήρθαν οι φοιτητές, βγήκαν οι Θεσσαλονικείς και ξεσάλωσαν, γιόρτασαν το τριήμερο και η διασπορά του ιού ήταν τεράστια. Είναι θέμα ατομικής ευθύνης. Αυτή η συμπεριφορά που επιδεικνύουν ορισμένοι Θεσσαλονικείς είναι εγκληματική» υποστηρίζει και λέει ότι στην Ελλάδα δεν θα υπάρξουν εικόνες Ιταλίας.
Η πρόεδρος Νοσοκομειακών Γιατρών Θεσσαλονίκης, Δάφνη Κατσίμπα τονίζει ότι η πληρότητα, δεδομένου ότι συνεχώς κλινικές νοσοκομείων μετατρέπονται σε κλινικές αποκλειστικά για COVID, έχει ξεπεράσει το 100%. «Τα κρεβάτια που ανοίγουν είναι εκείνα που αδειάζουν επειδή ασθενείς μεταφέρονται σε ιδιωτικές κλινικές σε ό,τι αφορά τις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας. Οι απλές κλίνες επεκτείνονται και αποσπάται προσωπικό άλλων ειδικοτήτων που δεν έχουν σχέση με τον κορονοϊό να νοσηλεύουν περιστατικά με κορονοϊό. Όλα αυτά γίνονται σε βάρος της καθημερινής νοσηρότητας. Ακόμα και οι νέες κλίνες σε ΜΕΘ που ανακοίνωσε ο κ. Κικίλιας έχουν καλυφθεί» αναφέρει η κ. Κατσίμπα.
«Συνέχεια γεμίζουμε και επεκτεινόμαστε καθημερινά σε άλλες κλινικές. Υπάρχει προσπάθεια μετακίνησης μη ειδικού προσωπικού σε κλίνες για κορονοϊό. Στο ‘Παπαγεωργίου’ έχουμε ειδικευόμενους οφθαλμίατρους για COVID» υποστηρίζει η κ. Κατσίμπα και τονίζει ότι με τον τρόπο αυτό τα νοσοκομεία της πόλης μετατρέπονται σε νοσοκομεία μιας νόσου, δηλαδή του κορονοϊού. «Η πληρότητα έχει υπερβεί το 100% από τη στιγμή που κανουμε συνεχώς επεκτάσεις. Το σύστημα δεν αντέχει ήδη κατέρευσε. Στο ‘Ιπποκράτειο’ έγινε επέκταση στην ΩΡΛ κλινική. Έτσι αντέχει το σύστημα, όπως ισχυρίζονται οι κυβερνητικοί; Πάμε ολοταχώς στα νοσοκομεία μιας νόσου και οι υπόλοιποι ασθενείς να πάνε σπίτι τους ή στους ιδιώτες» λέει η κ. Κατσίμπα. «Δεν έχουν γίνει επιπλέον προσλήψεις. Οι παθολόγοι και οι λοιμωξιολόγοι αρκούν μόνο για τα αρχικά κρεβάτια» τονίζει η πρόεδρος της Ένωσης Νοσοκομειακών Ιατρών Θεσσαλονίκης.
«Θα βάλουν το χέρι στην τσέπη»
Το lockdown στη Θεσσαλονίκη φέρνει και lockdown στα νοσοκομεία της καθώς με οδηγία του υπουργείου προβλέπεται η μείωση των προγραμματισμένων χειρουργικών επεμβάσεων κατά 20% στα νοσοκομεία και διαγνωστικά κέντρα των περιοχών που βρίσκονται στο επίπεδο Α, επιτήρησης, και κατά 80% στο επίπεδο Β, αυξημένου κινδύνου, που είναι η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι πολλά τακτικά χειρουργεία που ήταν προγραμματισμένα να γίνουν δεν θα γίνουν και όσοι επιθυμούν να χειρουργηθούν εγκαίρως θα πρέπει να απευθυνθούν στο ιδιωτικό σύστημα Υγείας.
«Τα υπόλοιπα περιστατικά εκτός COVID τα πετάμε στον Καιάδα. Εάν κάποιος θέλει να χειρουργηθεί θα πρέπει να πληρώσει ο ίδιος για την επέμβαση» αναφέρει η κ. Κατσίμπα, η οποία εκτιμά ότι η υγειονομική κρίση θα φέρει βαθύτερη κρίση στον χώρο της υγείας. «Η κρίση ανέδειξε ότι η μοναδική διέξοδος για να θωρακίσεις τον πληθυσμό σου είναι το Εθνικό Σύστημα Υγείας. Αυτό αποδείχτηκε περίτρανα σε όλο τον κόσμο» λέει.
«Ο κορονοϊός έσωσε το ΕΣΥ, διαφορετικά θα είχε ιδιωτικοποιηθεί» συμπληρώνει. «Υπάρχουν ασθενείς που περίμεναν δύο χρόνια να κάνουν χειρουργείο και τώρα καλούνται να περιμένουν ξανά. Θα πρέπει να πάνε στον ιδιωτικό τομέα και να τα σκάσουν. Το δημόσιο πληρώνει συμμετοχή αλλά και πάλι ο ασθενής θα πληρώσει αρκετά λεφτά» σημειώνει από την πλευρά του, ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εργαζομένων Δημόσιων Νοσοκομείων (ΠΟΕΔΗΝ) Μιχάλης Γιαννάκος.
«Χάθηκε χρόνος»
Σύμφωνα με την κ. Κατσίμπα την περίοδο από το πρώτο έως το δεύτερο κύμα χάθηκε πολύτιμος χρόνος, δεν έγινε προετοιμασία, ούτε πραγματοποιήθηκαν προσλήψεις γιατρών. «Προσλήφθηκαν περίπου 500 και λείπουν 5.500. Σε ό,τι αφορά το νοσηλευτικό προσωπικό που προσλήφθηκε την περίοδο της πανδημίας δεν μπορούν να καλύψουν το κενό των 30.000 μονίμων» υποστηρίζει η πρόεδρος της ΕΝΙΘ.
Μαζί της συμφωνεί και ο κ. Γιαννάκος. «Το Σύστημα είναι πάνω από τα όριά του. Αν δεν ήταν δεν θα σταματούσαν τα προγραμματισμένα χειρουργεία» λέει. «Δεν προσελήφθη το κατάλληλο εξειδικευμένο προσωπικό και δεν άνοιξαν οι ΜΕΘ που έπρεπε να ανοίξουν όλο αυτό το διάστημα. Θα μπορούσαν να γίνουν κτιριακές μετατροπές, να δοθούν χρήματα και να δημιουργηθούν νέες κλίνες. Είχαμε 8 μήνες περιθώριο. Φανταστείτε πως η Βουλή δώρισε στο Νοσοκομείο Σωτηρία 50 πλήρως εξοπλισμένες κλίνες ΜΕΘ εκ των οποίων λειτουργούν μόλις 15 γιατί δεν υπάρχει το προσωπικό να τις στελεχώσει. Θα μπορούσαμε τόσο καιρό να το είχαμε εξειδικεύσει» λέει ο πρόεδρος της ΠΟΕΔΗΝ.
Πολίτες σπεύδουν να εξεταστούν
Μετά τη διεξαγωγή μαζικών τεστ στη Θεσσαλονίκη σύμφωνα με πληροφορίες αυξάνονται οι έλεγχοι που πραγματοποιούνται στις τρεις δομές που έχουν δημιουργηθεί στην Βίλα Πετρίδη, την Βίλα Αλλατίνι (εκεί όπου βρίσκεται το παλιό κτίριο της ΠΚΜ) και τη ΔΕΘ. Σε μία προσπάθεια να αποσυμφορηθούν τα δημόσια νοσοκομεία οι πολίτες κατόπιν συνεννόησης με το γιατρό τους και ραντεβού, και όταν εμφανίσουν κάποιο σύμπτωμα, μπορούν να υποβληθούν σε τεστ για κορονοϊό στα συγκεκριμένα ιατρεία που στήθηκαν. Υπολογίζεται, σύμφωνα με πληροφορίες πως στις εν λόγω δομές από τις 16 Οκτωβρίου έχουν πραγματοποιηθεί περίπου 6.000 τεστ, με μέσο όρο τα 120-140 τεστ ανά ημέρα ανά δομή. Σύμφωνα με πληροφορίες, υπάρχουν σκέψεις μάλιστα για τη δημιουργία τρίτου εξεταστήριου στη Βίλα Πετρίδη, όπου σήμερα λειτουργούν δύο.
Κατακόρυφη όμως είναι και η αύξηση των Θεσσαλονικέων που σπεύδουν σε δημόσιες δομές ή ιδιωτικά εξεταστήρια προκειμένου να πραγματοποιήσουν μοριακά τεστ για να δουν εάν είναι θετικοί ή αρνητικοί στον κορονοϊό. Είναι χαρακτηριστικό πως στο Κέντρο Αναφοράς του κορονοϊού στο Εργαστήριο Μικροβιολογίας του ΑΠΘ όπου διενεργούνται οι μοριακοί έλεγχοι καθημερινά φτάνουν 600 περίπου δείγματα με το 1/3 αυτών να είναι θετικά.
«Τα δείγματα είναι πολλά και υπάρχει μεγάλη θετικότητα που αγγίζει το 30%» υποστηρίζει η διευθύντρια του Εργαστηρίου, καθηγήτρια Μικροβιολογίας της Ιατρικής σχολής του ΑΠΘ, Άννα Παπά-Κονιδάρη, η οποία διέγνωσε πριν μήνες το πρώτο θετικό κρούσμα στη χώρα.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 8 Νοεμβρίου 2020