Ο Οιδίποδας, βασιλιάς της Θήβας, αναλαμβάνει να βρει τον δολοφόνο του Λαΐου ο οποίος, σύμφωνα με τον χρησμό, είναι υπεύθυνος για τον φοβερό λοιμό που έχει πλήξει την πόλη του. Στην πορεία, ανακαλύπτει πως όχι μόνο είναι ο ίδιος ο φονιάς του προηγούμενου βασιλιά της Θήβας, αλλά και ο δολοφόνος του πατέρα του και σύζυγος της μητέρας του. Έπειτα από αυτή την αποκάλυψη της τραγικής αλήθειας, η Ιοκάστη απαγχονίζεται και ο Οιδίποδας αυτοτυφλώνεται…
Η γνωστή τραγωδία του Σοφοκλή, ένα από τα συγκλονιστικότερα έργα του αρχαίου ελληνικού δράματος, μετά την παρουσίασή της στην Αθήνα, επισκέπτεται τώρα και τη Θεσσαλονίκη σε σκηνοθεσία και δραματουργική επεξεργασία Θανάση Σαράντου.
Το σχέδιο για την παράσταση γεννήθηκε εν μέσω πανδημίας το 2020.
«Κατανόησα ότι υπήρχε μια αναλογία με τον λοιμό, όπως περιγράφεται στην τραγωδία από τον Σοφοκλή και την ευθύνη του ηγέτη Οιδίποδα να λύσει το αίνιγμα του θανατηφόρου μιάσματος που ταλαιπωρεί την πόλη του, τη Θήβα. Στο τέλος αποκαλύπτεται ότι ο ίδιος είναι το πρόβλημα της πόλης», λέει στη «ΜτΚ» ο Θανάσης Σαράντος.
Η θεματική του έργου αφορά τον ρόλο του πολίτη στην πολιτεία και τον προβλημάτισε αρκετά, όπως προσθέτει ο γνωστός ηθοποιός και σκηνοθέτης. «Πιστεύω ότι το έργο του Σοφοκλή παραμένει αξεπέραστο ακριβώς γιατί αφορά το σήμερα. Ειδικά μέσα στη συνθήκη μίας παγκοσμιοποιημένης νεοφεουδαρχίας με πολιτικές φιγούρες χωρίς πραγματική αυτονομία σε αποφάσεις που τολμούν και δρουν ενάντια στη θέληση της πλειοψηφίας που τους έχει εκλέξει.
Και όμως στο έργο του Σοφοκλή ο Οιδίποδας φτάνει στα όρια της αλαζονείας, αλλά γίνεται υπόλογος της κοινωνίας του, αναλαμβάνει την ευθύνη του και αυτοτιμωρείται. Επιλέγει να εξοριστεί για να θεραπεύσει την πόλη του σε αντίθεση με την αλαζονεία των σημερινών ηγετών που παραμένει ανεξέλεγκτη και ατιμώρητη ακόμα και μπροστά στον κίνδυνο μίας ολικής καταστροφής που πλανάται στις μέρες μας», επισημαίνει.
Το έργο επίσης αναφέρεται στην αναζήτηση της αλήθειας και της ταυτότητας. «Στη σύγχρονη κοινωνία μας, η αναζήτηση αυτή είναι το ίδιο σημαντική, καθώς οι άνθρωποι προσπαθούν να βρουν τη θέση τους στο κόσμο και να κατανοήσουν την πραγματικότητα που τους περιβάλλει», υπογραμμίζει ο σκηνοθέτης της παράστασης.
Σαν σύγχρονη αστυνομική ταινία
Εστίασε στον ποιητικό λόγο του Σοφοκλή, όπως αποδόθηκε από την υπέροχη και ρέουσα μετάφραση του «μεγάλου δάσκαλου» Μίνωα Βολανάκη, όπως τον χαρακτηρίζει ο Θανάσης Σαράντος. «Φυσικά ήταν αληθινή πρόκληση για εμάς να μεταφέρουμε αυτούσια τη φανταστική πλοκή της τραγωδίας που μοιάζει περισσότερο με σύγχρονη αστυνομική ταινία.
Τα χορικά της τραγωδίας, όπως αποδόθηκαν από 4 μόλις ηθοποιούς, βρήκα ότι είχαν επίσης εξαιρετικό ενδιαφέρον για μένα αφού λειτουργούν εσωτερικά και υποστηρικτικά στη δράση όλων των τραγικών προσώπων και αποκαλύπτουν σταδιακά την αληθινή ταυτότητα του Οιδίποδα, αλλά και την τραγική του κατάληξη. Εδώ φαίνεται ένας χορός ενεργών πολιτών που δρουν και επαναφέρουν την τάξη και τους θεσμούς της πόλης. Η μουσική που συντέθηκε ειδικά για την παράσταση με τον βασικό μου συνεργάτη Κωνσταντίνο Ευαγγελίδη λειτουργεί εσωτερικά και πάντα σε συνάφεια με τον καταιγιστικό ρυθμό της σπουδαίας τραγωδίας».
Η παράσταση παίχτηκε ήδη για τέσσερις μήνες στο Από Μηχανής Θέατρο της Αθήνας. «Σημείωσε ιδιαίτερη επιτυχία και ξεκινά τώρα από τη Θεσσαλονίκη για μια μικρή περιοδεία. Για μένα ήταν μεγάλο στοίχημα αυτό ακριβώς: η λειτουργία μιας τέτοιας τραγωδίας σε εσωτερικό χώρο και χάρηκα πολύ για το ενδιαφέρον που προκάλεσε η δουλειά μας. Τώρα ήρθε η ώρα να δοκιμαστεί και σε υπαίθριους χώρους χωρίς όμως να χαθεί η εσωτερικότητα και η μυστηριακή ατμόσφαιρα της παράστασης που μοιάζει σχεδόν σαν ένα παραμύθι τρόμου και με τόσο πλούσιες σύγχρονες αναγωγές για την εποχή μας».
Βασικό εργαλείο ο λόγος
Το να πρωταγωνιστεί σε μία παραγωγή την οποία και σκηνοθετεί έχει και τα προβλήματά της. «Ήταν πραγματικά επίπονο αφού θα έπρεπε να έχω πλήρη αίσθηση της παράστασης και να μπορώ να λειτουργώ ταυτόχρονα και μέσα και έξω. Ειδικά με αυτόν τον τόσο απαιτητικό ρόλο όπου όλη η δράση εστιάζει πάνω μου, χρειαζόταν διπλή προετοιμασία και στις πρόβες αλλά και καθ’ όλη τη διάρκεια της παράστασης με πρωταθληματική σχεδόν προετοιμασία φωνής, κίνησης αλλά και συνεχούς ενασχόλησης με το κείμενο που δεν σταματά ούτε και τώρα που έχει τελειώσει ο πρώτος κύκλος των παραστάσεων. Ήμουν τυχερός αφού οι αγαπημένοι συνάδελφοι ηθοποιοί και οι συνεργάτες μου μοιράστηκαν την αγωνία μου και λειτουργήσαμε όλοι ως θέατρο συνόλου και αυτή νομίζω τελικά ότι ήταν η επιτυχία μας στον κόσμο», τονίζει ο Θανάσης Σαράντος.
Επειδή ακριβώς το βασικό του εργαλείο για τη δημιουργία μίας παράστασης παραμένει σχεδόν πάντοτε ο λόγος χρειάστηκε όλοι οι συντελεστές της συγκεκριμένης να κατανοήσουν σε μέγιστο βαθμό το κείμενο και τα κίνητρα των τραγικών προσώπων. «Ξέχωρα από την ανάλυση ιστορικών γεγονότων σε σχέση με την εποχή όπου αυτή η τραγωδία διδάχτηκε για πρώτη φορά στην Αθήνα του 5ου αιώνα π.Χ εν μέσω πανδημίας και Πελοποννησιακού πολέμου -μία ακόμη συγκλονιστική αναλογία με το σήμερα- χρειάστηκε να εμβαθύνουμε με επιμονή σε κάθε μύθο που κατακλύζει τον λόγο του Σοφοκλή, ακριβώς για να καταλάβουμε την πραγματική πλοκή του έργου που δεν είναι και τόσο απλή όσο νομίζουμε. Η χρυσή αναλογία του ρυθμού με την κίνηση και τη μουσική ήταν ο βασικός μας στόχος για την απόδοση της αριστουργηματικής τραγωδίας του Σοφοκλή», επισημαίνει ο ηθοποιός και σκηνοθέτης.
Τέλος, ο Θανάσης Σαράντος παρομοιάζει τον Οιδίποδα με τον σύγχρονο άνθρωπο και την παρακμή του, «έστω και αν ευαγγελίζεται τώρα μια τέταρτη βιομηχανική επανάσταση με την ανάπτυξη της ρομποτικής και της τεχνικής νοημοσύνης», όπως υποστηρίζει και προσθέτει: «Ο Οιδίπους που νόμιζε ότι κατάφερε να αποκτήσει την υπαρξιακή του ταυτότητα με όπλο του τη λογική κατακρημνίζεται στην άβυσσο αλλά μας δίνει και ένα μεγάλο μάθημα. Ο σημερινός άνθρωπος θα οδηγηθεί στην αυτοκαταστροφή αν αγνοήσει του συμπαντικούς νόμους της φύσης που μας γέννησαν και μας διατηρούν στη ζωή. Δεν μένει παρά να τους αφουγκραστούμε».
Την Ιοκάστη και τον Τειρεσία ερμηνεύει η Μάνια Παπαδημητρίου.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
Η παράσταση θα παρουσιαστεί στις 4 και 5 Ιουλίου στο Θέατρο Κήπου στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Καλοκαιρού που διοργανώνει ο δήμος Θεσσαλονίκης.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 02.07.2023