«Οι αλλαγές που ανακοινώσαμε στη ρόδο δεν είναι ασκήσεις επί χάρτου ούτε και θα μείνουν στα χαρτιά. Καταθέσαμε συγκεκριμένες προτάσεις που απαντούν σε υπαρκτά ζητήματα» τονίζει σε συνέντευξή του στη «ΜτΚ» ο υπουργός Εσωτερικών Θοδωρής Λιβάνιος στον απόηχο των μεγάλων αλλαγών που ανακοίνωσε την Πέμπτη το μεσημέρι στο συνέδριο της ΚΕΔΕ.
Ο αρμόδιος υπουργός μιλάει για επανεκκίνηση της αυτοδιοίκησης, ενώ για κατάργηση του δεύτερου γύρου σημειώνει ότι ο λόγος είναι διττός. «Φυσικά η εξοικονόμηση της δαπάνης διεξαγωγής του δεύτερου γύρου, αλλά και το ότι το σύστημα που προτείνουμε εξασφαλίζει την αυξημένη συμμετοχή των εκλογέων».
Κύριε υπουργέ, παρουσιάσατε στη Ρόδο συγκεκριμένες προτάσεις για τη μεταρρύθμιση στην Αυτοδιοίκηση, που δίνουν το στίγμα της κυβέρνησης για το πώς θέλει τους δήμους και τις περιφέρειες της χώρας τα επόμενα χρόνια. Τι τίτλο θα βάζατε σε αυτές τις αλλαγές; Ποιος είναι ο βασικός στόχος τους και γιατί κατά τη γνώμη σας κατέστησαν απαραίτητες;
Επανεκκίνηση! Ο τίτλος των αλλαγών που παρουσιάσαμε στο φετινό συνέδριο της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας δεν θα μπορούσε να είναι άλλος από τον τίτλο του ίδιου του συνεδρίου. Και το εννοώ. Αυτός είναι ο στόχος μας. Να κάνουμε όλοι μαζί, δήμοι, περιφέρειες, αποκεντρωμένες διοικήσεις και κεντρικό κράτος, μια επανεκκίνηση, 12 χρόνια μετά τον Καλλικράτη, να ισχυροποιήσουμε τον κύκλο εμπιστοσύνης τόσο μεταξύ μας, όσο και με τους πολίτες, στους οποίους λογοδοτούμε. Επανεκκίνηση, λοιπόν, με το βλέμμα στραμμένο στην καθημερινότητα των πολιτών και στις ανάγκες, όχι μόνο του σήμερα, αλλά και του αύριο, για το οποίο οφείλουμε να προετοιμαστούμε με υπευθυνότητα, ωριμότητα και ταχύτητα. Όλοι.
Οι αλλαγές που προτείνουμε δεν είναι ασκήσεις επί χάρτου. Ούτε και θα μείνουν στα χαρτιά. Έχοντας επίγνωση των ζητημάτων με τα οποία έρχονται αντιμέτωποι καθημερινά οι δήμαρχοι και οι περιφερειάρχες, επιτρέψτε μου να πω και με ίδια αντίληψη, καταθέσαμε συγκεκριμένες προτάσεις που απαντούν σε υπαρκτά ζητήματα.
Για παράδειγμα, η πολυδιάσπαση αρμοδιοτήτων, που συχνά αποτελεί πεδίο αντιπαράθεσης αντί να λύνει το πρόβλημα, πρέπει, και θα ξεκαθαριστεί. Η οικονομική διαχείριση των δήμων, πρέπει, και θα βελτιωθεί. Δεν είναι αποδεκτό, εν έτει 2024, οι οφειλές προς τους δήμους να ξεπερνούν τα 3,5 δισ. ευρώ και να μένουμε απλώς στη διαπίστωση.
Πρέπει όλοι να δουλέψουμε για να καταστούν οι δήμοι πιο εύρωστοι. Χρηματοδοτικά εργαλεία, ναι. Αλλά και ταχεία αξιοποίησή τους. Ανθρώπινοι πόροι, ναι. Ήδη, με την πρόσφατη ψήφιση του νόμου του υπουργείου μας για την ενίσχυση της εντοπιότητας, ευελπιστούμε προσεχώς να μπει τέλος στην αέναη αναζήτηση προσωπικού, ιδίως στους απομακρυσμένους δήμους, όπου οι νέοι διοριστέοι παρουσιάζονται και εξαφανίζονται την επόμενη μέρα. Καταστατική θέση αιρετών, πρέπει, και θα ενισχυθεί. Και, βέβαια, ένα σύστημα εκλογής και διοίκησης που θα εξασφαλίζει την πληρέστερη εκπροσώπηση των ψηφοφόρων και την ευρύτερη νομιμοποίηση των αιρετών.
Η πιο εντυπωσιακή προτεινόμενη αλλαγή είναι σίγουρα η κατάργηση του δεύτερου γύρου των αυτοδιοικητικών εκλογών και η ανάδειξη των νικητών μέσα από τη διαδικασία της δεύτερης ψήφου. Είναι εδώ μόνο οικονομικός ο λόγος ή υπάρχει και κάτι άλλο;
Ο λόγος που οδήγησε στην πρόταση αυτή είναι διττός. Φυσικά η εξοικονόμηση της δαπάνης διεξαγωγής του δεύτερου γύρου των εκλογών δεν είναι διόλου αμελητέα. Ταυτόχρονα, όμως, το σύστημα που προτείνουμε εξασφαλίζει και κάτι ακόμη σημαντικότερο.
Την αυξημένη συμμετοχή των εκλογέων, η οποία, όπως όλοι ξέρουμε, στον δεύτερο γύρο μειώνεται εντυπωσιακά για πολλούς λόγους. Αυτό το φαινόμενο οδηγεί ουσιαστικά στην υποεκπροσώπηση των ψηφοφόρων από την αιρετή αρχή που τελικά αναδεικνύεται νικήτρια στον δεύτερο γύρο. Αντίθετα, με τη δυνατότητα δεύτερης επιλογής από τον πρώτο γύρο, ο ίδιος ο ψηφοφόρος, ο κάθε ψηφοφόρος και όχι μόνο αυτός που θα ψήφιζε στον δεύτερο γύρο, έχει το δικαίωμα να εκφράσει την άποψή του για τον συνδυασμό που εντέλει θα αναδειχθεί μεταξύ των 2 επικρατέστερων νικητών. Τι ποιο δίκαιο, αντιπροσωπευτικό και άμεσο από αυτό;
Προτείνετε ακόμη την ανακατανομή αρμοδιοτήτων μεταξύ Δήμων, Περιφερειών, Αποκεντρωμένων Διοικήσεων και Κεντρικού Κράτους με βάση 3 κριτήρια: Αν είναι τοπικός, περιφερειακός ή εθνικός ο χαρακτήρας της αρμοδιότητας, το ποιος μπορεί να την ασκήσει αποτελεσματικότερα προς όφελος των πολιτών και ποιο είναι το τεκμήριο αρμοδιότητας κατά δέσμη πολιτικής. Τι συγκεκριμένες αλλαγές θα επιφέρει αυτό;
Οι αρμοδιότητες μεταξύ κεντρικού κράτους, δήμων και περιφερειών πρέπει να είναι σαφείς και ξεκάθαρες. Για έναν πολύ απλό λόγο: Για να ξέρει ο κάθε ένας τι κάνει, για τι έχει την ευθύνη και ποιος πρέπει να λογοδοτήσει για την επαρκή ή μη άσκηση της αρμοδιότητας. Και με τελικό στόχο ποιος από τα τρία επίπεδα διοίκησης του κράτους μπορεί να δράσει αποτελεσματικότερα προς όφελος των πολιτών.
Πώς γίνει πρακτικά αυτό; Θα εξεταστεί κάθε μία από τις 6.000 αρμοδιότητες που έχουν καταγραφεί. Ανάλογα αν είναι τοπικού, περιφερειακού ή εθνικού επιπέδου, αυτή θα αποδοθεί στον αντίστοιχο επίπεδο. Η μεταβίβαση των όποιων αρμοδιοτήτων θα γίνει συντονισμένα, με χρονοδιάγραμμα και προφανώς, με την απαραίτητη μεταφορά των ανθρώπινων και οικονομικών πόρων.
Σε κάθε περίπτωση όμως, σε συνδυασμό και με την πλατφόρμα δεικτών των ΟΤΑ, οι πολίτες θα έχουν ξεκάθαρη εικόνα για κάθε δήμο και κάθε περιφέρεια της χώρας. Και για την οικονομική διαχείριση και για τις υποδομές τους και, κυρίως, για να μπορούν να συγκρίνουν και να αξιολογήσουν τις δράσεις κάθε δήμου ή περιφέρειας. Επιπλέον, και κατά τη γνώμη μου είναι πολύ σημαντικό αυτό, οι δήμοι και οι περιφέρειες με τις καλύτερες επιδόσεις ανά τομέα (π.χ. ποιος δήμος ανακυκλώνει τι ποσοστό των απορριμμάτων του), θα λαμβάνουν και μια οικονομική επιβράβευση, ώστε και αυτό να αποτελέσει ένα κίνητρο για να προχωρήσουν ένα βήμα παραπέρα.
Αγκάθι παραμένει η οικονομική ενίσχυση για τους δήμους. Αρκεί η αύξηση των ΚΑΠ που ανακοινώσατε για το 2025 και η οποία θα ανέλθει σε 135 εκατ. ευρώ; Πολλοί δήμοι δηλώνουν στο κόκκινο.
Η κυβέρνηση σε όλο το φάσμα της οικονομικής πολιτικής διαχειρίζεται το δημόσιο χρήμα με σύνεση αλλά και με στοχευμένες δράσεις που ενισχύουν την εθνική μας άμυνα, τη δημόσια υγεία και παιδεία, αλλά ασφαλώς και την Αυτοδιοίκηση. Σε κάθε περίπτωση, αυτή η κυβέρνηση είναι αποφασισμένη να κρατήσει σταθερά το τιμόνι της χώρας, σε περίοδο με σημαντικά διεθνή ζητήματα, αλλά και με μεγάλες χώρες να βρίσκονται στα πρόθυρα δημοσιονομικής επιτήρησης.
Τα τελευταία 5,5 χρόνια, πάνω από 7 δισ. ευρώ έχουν δοθεί στους δήμους της χώρας για σημαντικά, μικρά και μεγάλα έργα υποδομής. Έργα που αναβαθμίζουν τη ποιότητα ζωής των δημοτών.
Στο δε λειτουργικό κόστος, τα τελευταία χρόνια η κυβέρνηση έχει ενισχύσει οικονομικά τους Δήμους και τις Περιφέρειες της χώρας για την αντιμετώπιση ενδεικτικά μέρους του ενεργειακού κόστους, την αύξηση του ποσού για την μεταφορά μαθητών στις σχολικές μονάδες και την κάλυψη του συνόλου του κόστους, λόγω της αύξησης των μισθών των δημοτικών και περιφερειακών υπαλλήλων. Ως υπουργείο Εσωτερικών, υιοθετήσαμε την πρόταση της ΚΕΔΕ για την εφαρμογή του νέου αλγόριθμου υπολογισμού του Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων, προς όφελος των ορεινών, νησιωτικών και περιαστικών δήμων.
Τις προηγούμενες ημέρες, σε συνεργασία με το Υπουργείο Οικονομικών δόθηκαν 220 εκατομμύρια ευρώ σε δήμους της χώρας για την κάλυψη λειτουργικών δαπανών και ληξιπρόθεσμων οφειλών, 28 εκατομμύρια ως επιπλέον χρηματοδότηση για τα σχολεία και 100 εκατομμύρια ευρώ για πληρωμή τελεσίδικων δικαστικών αποφάσεων. Για το 2025, ήδη προβλέπεται η πλήρης κάλυψη του νέου αυξημένου μισθολογικού κόστους, συμπεριλαμβανομένης της αύξησης των αμοιβών των αιρετών.
*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 10.11.2024