Παραδομένη στη φθορά του χρόνου και ερειπωμένη εδώ και σχεδόν 15 χρόνια, η στοά Αγίου Μηνά παρουσιάζει φθορές όχι μόνο στους τοίχους αλλά ακόμα και στον φέροντα οργανισμό, όπως προκύπτει από την πρόσφατη αποτύπωση του κτιρίου. Μετά την απόφαση για απομάκρυνση και του τελευταίου ενοικιαστή, τον περασμένο Νοέμβριο, ο στόχος της Κτιριακές Υποδομές ΑΕ, στην οποία ανήκει το κτιριακό συγκρότημα, είναι εντός του 2023 να προχωρήσει στην αξιοποίησή του.
Μέχρι πριν από δύο μήνες υπήρχαν ακόμη δικαστικές και εξωδικαστικές εκκρεμότητες με τους παλιούς ενοικιαστές. «Τώρα που έφυγε ο βραχνάς των νομικών διενέξεων, πλέον η στοά Αγίου Μηνά είναι ελεύθερη και μπορεί να αξιοποιηθεί» τονίζουν στη «ΜτΚ» αρμόδιες πηγές της εταιρείας Κτιριακές Υποδομές ΑΕ (ΚτΥπ).
Ιδανικά, η εταιρεία θα επιθυμούσε να βγάλει στον αέρα δημόσιο διαγωνισμό για την αξιοποίηση της στοάς ακόμη και εντός του 2023, ή έστω να κάνει την απαραίτητη προεργασία για κάτι τέτοιο. Για το σκοπό αυτό πιθανότατα και εντός Φεβρουαρίου θα ανατεθεί η εκπόνηση μελετών (σκοπιμότητας και οικονομοτεχνική), με στόχο να προταθούν να προτείνει διάφορα σενάρια αξιοποίησης.
Πρακτικά υπάρχουν δύο «δρόμοι»: είτε η ανακαίνιση να γίνει με δημόσιους πόρους και στη συνέχεια οι χώροι να εκμισθωθούν σε έναν ή περισσότερους μισθωτές, όπως συνέβαινε στο παρελθόν, ή να παραχωρηθεί σε κάποιον επενδυτή που θα καλύψει το κόστος των απαραίτητων εργασιών και θα εκμεταλλευτεί το χώρο για μεγάλο χρονικό διάστημα. Πάντως όποια λύση και αν επιλεγεί, θα προχωρήσει με τη διαδικασία του δημόσιου διαγωνισμού, διευκρινίζουν οι ίδιες πηγές από την ΚτΥπ.
Πρόκειται για κτίρια συνολικής επιφάνειας περίπου 4.570 τ.μ. στην καρδιά του εμπορικού κέντρου σε μια περιοχή όπου κυριαρχεί ο εμπορικός χαρακτήρας στα ισόγεια των κτιρίων.
Παρότι ο διατηρητέος χαρακτήρας της στοάς θέτει περιορισμούς, το επιχειρηματικό ενδιαφέρον για κτίρια με αυτόν ακριβώς τον χαρακτήρα αναπτερώθηκε το τελευταίο διάστημα, αν κρίνουμε από το παράδειγμα της αγοράς Μοδιάνο και του εστιατορίου Όλυμπος Νάουσα.
Το αν υπάρχει ενδιαφέρον και για το στοά του Αγίου Μηνά μένει να φανεί όταν γίνει η σχετική πρόσκληση ενδιαφέροντος από την ΚτΥπ στην οποία ανήκει το ακίνητο.
Ούτε έσοδα, ούτε συντήρηση, ούτε αξιοποίηση
Η πρόθεση του δημόσιου (Οργανισμός Σχολικών Κτιρίων και στη συνέχεια ΚτΥπ) να αξιοποιήσει την στοά είναι δεδηλωμένη ήδη εδώ και 15 και πλέον χρόνια, που σταμάτησαν να ανανεώνονται τα μισθωτήρια συμβόλαια, όμως στο διά ταύτα το διατηρητέο ακίνητο στην καρδιά του ιστορικού κέντρου ρημάζει.
Το 2009 η διοίκηση του ΟΣΚ κάλεσε τους ενοικιαστές να εγκαταλείψουν τα καταστήματα, προκειμένου το δημόσιο να προχωρήσει στην ανάπλαση και αξιοποίηση του κτιρίου.
Στην μοναδική έκθεση δραστηριότητας που είναι αναρτημένη στην ιστοσελίδα της ΚτΥπ, για το έτος 2014, αναφέρεται ότι «η αξιοποίηση του ακινήτου ιδιοκτησίας ΚτΥπ ΑΕ στον Άγιο Μηνά Θεσσαλονίκης αποτελεί σημαντική προτεραιότητα», ότι «λόγω της θέσης και της επιφάνειάς του έχει δυνατότητες να αναπτυχθεί με τέτοιο τρόπο, ώστε να αποφέρει σημαντικά έσοδα στην εταιρεία» και τέλος ότι «διερευνώνται πιθανοί τρόποι αξιοποίησης του ακινήτου, με τρόπο ώστε αφενός να διασφαλιστεί η επαρκής συντήρησή του και αφετέρου να μεγιστοποιηθεί το οικονομικό όφελος για την ΚτΥπ ΑΕ».
Όλα αυτά τα χρόνια το συγκεκριμένο ακίνητο έπαψε να αποδίδει έσοδα στην εταιρεία του δημοσίου (μόλις τα τελευταία χρόνια κατάφερε να εισπράξει τα οφειλόμενα μισθώματα προηγούμενων ετών που είχαν φτάσει τις 700.000 ευρώ).
Σημειωτέον ότι ο καταστατικός σκοπός της ΚτΥπ είναι να αξιοποιεί τα ακίνητά της, να έχει έσοδα στην εταιρεία και να τα διαθέτει για την κατασκευή σχολείων.
Όσο η στοά δεν άδειαζε εντελώς από ενοικιαστές και δεν προχωρούσε γρήγορα η δικαστική επίλυσης των διαφορών, τα όποια σχέδια αξιοποίησης της στοάς ήταν επί χάρτου. Και η αγορά ρήμαζε.
Οι τελευταίες εργασίες επισκευής που αναφέρονται στη Διαύγεια έγιναν την περίοδο 2013-2014, όταν ακόμη το κτίριο ήταν στην ιδιοκτησία του ΟΣΚ, με δαπάνη 23.632 ευρώ. Αυτή η συντήρηση προφανώς δεν ήταν αρκετή για να αναστρέψει στη φθορά του χρόνου, που γινόταν πιο έντονη σε χώρους που δεν χρησιμοποιούνταν από κανέναν.
Χρήζει ειδικής κρατικής προστασίας
Όλα αυτά τα χρόνια η ΚτΥπ έχανε έσοδα και η πόλη ένα μέρος του αρχιτεκτονικού της πλούτου. Το αρχικό κτίριο ανεγέρθηκε το 1906 από την ελληνική κοινότητα της πόλης και αρχικά στέγασε την Τράπεζα της Ανατολής. Παρότι ήταν στην πυρίκαυστο ζώνη, στο μεγαλύτερο μέρος του διασώθηκε από την πυρκαγιά του 1917.
Γύρω στο 1937 στη θέση του οικοπέδου που έμεινε ελεύθερο, κτίστηκαν τα ισόγεια καταστήματα που περιβάλλουν τον ναό του Αγίου Μηνά, τα οποία αποτέλεσαν χαρακτηριστικά δείγματα πρώιμης μοντέρνας αρχιτεκτονικής της δεκαετίας του ’30.
Με το ΦΕΚ 527/Β/8-9-1983 η στοά εντάχθηκε στα κτίρια της ομώνυμης οδού που χαρακτηρίστηκαν «ως έργα τέχνης που χρειάζονται ειδική κρατική προστασία».
Με την υπουργική απόφαση 3428/2016 χαρακτηρίστηκε διατηρητέο το σύνολο των καταστημάτων της στοάς καθώς κρίθηκε ότι «αποτελούν αξιόλογα αρχιτεκτονικά και πολεοδομικά σύνολα και μαρτυρούν μέρος της οικονομικής και κοινωνικής δομής της πόλης της εποχής αυτής» και «παρουσιάζουν σημαντική πολιτιστική αξία, αναδεικνύουν τον αρχιτεκτονικό πλούτο της πόλης και συμβάλλουν στη διατήρηση της ιστορικής, πολιτιστικής μνήμης και στην αναγνώριση της αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας της πόλης της Θεσσαλονίκης».
Κι όμως αυτό το κτιριακό συγκρότημα που ανήκει σε εταιρεία του ελληνικού δημοσίου που αποσκοπεί να έχει , και που με νόμους το ελληνικό κράτος θέλησε να προστατέψει, αφέθηκε στην εγκατάλειψη.
Σε κακή κατάσταση λόγω υγρασίας
Προκειμένου να προχωρήσει η αξιοποίηση, η ΚΤΥΠ ανέθεσε αρχιτεκτονική αποτύπωση των χώρων καταστημάτων και γραφείων, που απαρτίζουν τη στοά, η οποία ολοκληρώθηκε το 2021. Σύμφωνα με αυτήν «τα καταστήματα σε γενικές γραμμές βρίσκονται σε κακή κατάσταση λόγω της εγκατάλειψης».
Ένα από τα κύρια προβλήματα είναι η υγρασία, η οποία «είναι ανερχόμενη στα υπόγεια και κατερχόμενη στα υπόλοιπα επίπεδα από την οροφή.
Ο φέρων οργανισμός τους είναι σε μέτρια έως κακή κατάσταση με προβλήματα οξειδώσεων στους οπλισμούς των πλακών, των δοκαριών και των υποστυλωμάτων, αλλά και υγρασίας στις λιθοδομές των υπογείων».
Οι μελετητές καταλήγουν ότι τα κτιριακά αυτά συγκροτήματα χρήζουν αποκατάστασης, συντήρησης και ενίσχυσης του φέροντος οργανισμού τους και ότι για την ακριβέστερη αξιολόγηση και τεκμηρίωση, θα ήταν απαραίτητη και η εκπόνηση στατικής μελέτης, η οποία θα αποτύπωνε πλήρως τον φέροντα οργανισμό των κτιρίων (οριζόντιο και κατακόρυφο), «την παθολογία του και την αξιολόγηση της στατικής του επάρκειας και της κατάστασης του εδάφους και της θεμελίωσης του».
Επιπλέον θα πρέπει να απομακρυνθούν όλες οι μεταγενέστερες προσθήκες και επεμβάσεις που αλλοιώνουν την αρχική τους μορφή και τυπολογία.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 05.02.2023